Almanca'da ismin halleri Türkçe'den biraz farklidir ve yalin hali, -i hali, -e hali, -in hali olmak üzere ismin dört hali
mevcuttur.
Türçe'de bir ismi -i haline sokmak için kelimenin sonuna i-i-u-ü harflerinden uygun olani eklenir.
(eger gerekiyorsa kaynastirma harfi de eklenir)Örnegin, ev-evi, okul-okulu, bahçe-bahçeyi gibi.
Ya da -e hali ev-eve, okul-okula, bahçe-bahçeye gibi yapilir.
Almanca'da ise bu haller genellikle kelimenin artikelini degistirerek olusturulur.Bazi kelimelerin de
sonlarina bazi haflerin eklendigi durumlar da mevcuttur.
Almanca'da ismin dört hali su sekilde ifade edilir.
Yalin Hali : Nominativ
-e Hali : Dativ
-i Hali : Akkusativ
-in Hali : Genitiv
Yalin hal, ismin bir degisiklige ugramamis, saf halidir.
Örnegin kalem, kitap, bilgisayar kelimeleri ismin yalin halindedirler. Bunun yani sira isimler çogul olarak da yalin
halde bulunabilirler. Örnegin kitaplar, kalemler kelimeleri de hem çoguldur hem de yalin haldedir.
Bu bölüme kadar inceledigimiz tüm kelimeler de yalin haldedirler. Sözlüklerde ve diger kaynaklarda
isimler daima yalin halde verilirler.
Almanca'da yalin hale iliskin incelenecek çok fazla bir sey yoktur. Zaten sözcüklerin saf halleri
yalin haldedirler. Asagidaki örnekler gibi.
Hali : der Teppich
Göz : das Auge
Masa : der Tisch
Lamba : die Lampe
Otobüsler : Busse
Anneler : die Mütter
Babalar : die Väter
Örnekleri ismin yalin halindedirler. Önümüzdeki bölümde ismin -i halini inceleyecegiz.

Ismin YALIN HALI

der Mann (adam) ------------- den Mann (adami)
der Ball (top) -------------- den Ball (topu)
der Sessel (koltuk) --------- den Sessel (koltugu)
Görüldügü gibi der artikeli den oluyor ve kelimede bir degisiklik yok.
der Student (ögrenci) ------- den Studenten (ögrenciyi)
der Mensch (insan) ---------- den Menschen (insani)
Yukaridaki iki örnekte az önce belirtilen istisnai durum oldugu için kelimeler -i halinde çogul yazilislariyla
kullanildi.
das Auge (göz) --------------- das Auge (gözü)
das Haus (ev) ---------------- das Haus (evi)
die Frau (kadin) ------------- die Frau (kadini)
die Wand (duvar) ------------- die Wand (duvari)
Yukarida da görüldügü gibi das ve die artikellerinde ve kelimelerde hiçbir degisiklik yok.
ein Mann (bir adam) ------------ einen Mann (bir adami)
ein Fisch (bir balik) ---------- einen Fisch (bir baligi)
kein Mann (bir adam degil) ----- keinen Mann (bir adami degil)
kein Fisch (bir balik degil) --- keinen Fisch (bir baligi degil)
Görüldügü gibi ein-einen ve kein-keinen degismesi mevcut.
eine Woche (bir hafta) --------- keine Woche (bir haftayi degil)
keine Frau (bir kadin degil) --- keine Frau (bir kadini degil)
keine Woche (bir hafta degil) --- keine Woche (bir haftayi degil)
Yukarida da görüldügü gibi eine ve keine artikellerinde ve kelimede bir degisiklik yok

DERS - ISMIN -I HALI (AKKUSATIV)

Almanca'da isimler (biraz ileride verecegimiz istisna disinda) artikelleri degistirilmek suretiyle -i haline getirilirler.
Artikeller ise su sekilde degistirilirler:
Artikeli "der" olan isimleri -i haline sokmak için, "der" artikelini "den" seklinde degistiririz.
Artikeli "das" veya "die" olan isimlerde ve artikellerinde ise hiçbir degisiklik yapilmaz.
Artikel olarak "eine" kelimesi de -i halinde degismeden aynen kalir.
Artikel olarak "ein" kelimesi ise degisiklige ugrayarak "einen" seklini alir.(der için)
Artikel olarak "keine" kelimesi de degismeden aynen kalir.
Artikel olarak "kein" kelimesi ise degisiklige ugrayarak "keinen" seklini alir.
Simdi yukarida bahsettigimiz istisnayi inceleyelim;
Isimlerin çogulunu anlatirken bazi isimlerin sonlarina -n veya -en takilari alarak çogul olduklarini belirtmistik. Bu
isimler son harfleri -schaft, -heit, -keit, -in, -lei, -rei, -ung olan isimlerdi.
Bu belirtilen isimlerden artikeli "der" olanlar, ismin -i haline çevrilirken "der" artikeli "den" olur ve kelime çogul
haliyle kullanilir. Yani çogulda sonlarina -n veya -en takilarini alan ve artikeli "der" olan tüm isimler, ismin -i
halinde daima çogul yazilislariyla kullanilirlar. Bu istisna sadece -i haline has bir özellik olmayip, ismin tüm halleri
için geçerlidir.

Ismin -i haliyle ilgili kurallar bu kadardir. Asagidaki örnekleri inceleyiniz.

DERS - ISMIN -E HALI (DATIV)

Ismin -e hali de artikellerin degistirilmesi suretiyle yapilir.
Artikeller su sekilde degisiklik gösterirler:
der artikeli dem haline,
das artikeli dem haline,
die artikeli der haline,
ein artikeli einem haline,
eine artikeli einer haline,
kein artikeli keinem haline,
keine artikeli keiner haline getirilir.
Burada sunu belirtmek isteriz; ismin halleriyle ilgili oldukça degisik durumlar oldugunu farketmissinizdir. Ne
kadar çok pratik ve alistirma yaparsaniz bu kurallara o kadar kolay ve çabuk asina olabilirsiniz. Önümüzdeki
bölümlerde bu konularla ilgili bolca örnekler ve alistirmalar verecegiz. Kendiniz de bu konuda alistirmalar
yapmaya çalisiniz.
der Schüler (ögrenci) -------- dem Schüler (ögrenciye)
das Kind (çocuk) ------------- dem Kind (çocuga)
die Frau (kadin) ------------- der Frau (kadina)
ein Haus (bir ev) ------------ einem Haus (bir eve)
kein Haus (bir ev degil) ----- keinem Haus (bir eve degil)
eine Frau (bir kadin) -------- einer Frau (bir kadina)
keine Frau (bir kadin degil) --- keiner Frau (bir kadina degil)
Yukarida verilen kurallar burada örnek haline getirilmistir. Lütfen dikkatle inceleyiniz.
Isimlerin çogulunu anlatirken bazi isimlerin sonlarina -n veya -en takilari alarak çogul olduklarini belirtmistik. Bu
isimler genellikle son harfleri -schaft, -heit, -keit, -in, -lei, -rei, -ung olan isimlerdi.
Bu belirtilen isimlerden artikeli "der" olanlar, ismin -e haline çevrilirken "der" artikeli "dem" olur ve kelime çogul
haliyle kullanilir. Yani çogulda sonlarina -n veya -en takilarini alan ve artikeli "der" olan tüm isimler, ismin -e
halinde daima çogul yazilislariyla kullanilirlar. Bu istisna sadece -e haline has bir özellik olmayip, ismin tüm halleri
için geçerlidir. Bir örnek vermek gerekirse,
Student (ögrenci) kelimesinin artikeli "der"dir. Ve bu kelime sonuna -en takisi alarak çogul olur.
Yani yukaridaki istisna bu kelime için geçerlidir. O halde bu kelimenin tekilini, çogulunu ve -e halini ele alalim.
der Student (ismin tekili ve yalin hali) (ögrenci)
die Studenten (isimin çogulu ve yalin hali) (ögrenciler)
dem Studenten (ismin tekili ve -e hali) (ögrenciye)
Yukaridaki durumu iyi analiz ederseniz yukaridaki istisnayi çok rahat kavrayabilirsiniz.
Çogul isimlerin -e halini asagida inceleyecegiz.
Bilindigi gibi yalin halde bulunan çogul isimlerin tümünün artikeli "die" oluyordu.
Bir önceki bölümde ismin -i halinde çogullari ayrica ele almamamizin nedeni ise, çogul isimlerin -i halinde ayrica
bir degisiklik göstermemesi idi. Burada çogul isimleri ayrica ele almamizin nedeni ise, çogul isimlerin ismin -e
halinde bir degisiklik göstermeleridir.
Çogul isimleri -e haline sokmak için çogul ismin önündeki "die" artikeli "den" olarak degisir ve ismin sonuna bir
"n" harfi eklenir.Eger ismin çogulunun son harfi "n" ise o zaman "n" harfinin getirilmesine gerek yoktur.
(Yukaridaki kurali tekrar okuyunuz)
Örnegin;
die Väter (çogul ve yalin hali) (babalar)
den Vätern (çogul ve -e hali) (babalara)
Yukaridaki örnekte görüldügü gibi "die" artikelini "den" yaptik ve çogulda ismin sonunda "n" harfi olmadigi için
-e haline getirirken bir "n" harfi koyduk.
Örnek:
die Frauen (çogul ve yalin hali) (kadinlar)
den Frauen (çogul ve -e hali) (kadinlara)
Yukarida da görüldügü gibi "die" artikeli ismin -e halinde "den" haline dönüstü ve ismin çogulu zaten "n" harfiyle
bittigi için isme ayrica bir "n" harfi eklenmedi.
Peki çogul isimlerle sadece "die" artikeli mi kullanilir? Hayir. Çogul isimlerle belirsiz artikellerin
de kullanilabilecegini (olumsuz-belirsiz) önceki bölümlerde belirtmistik.
O zaman çesitli belirsiz artikellerlerin -e haline getirlisleriyle de çesitli örnekler verelim.
Bilindigi gibi çogul isimlerle "ein" ve "eine" kullanilmiyordu. Çünkü bu kelimeler "bir" anlami
veriyordu. Bu anlam da ismin çoguluyla çelisir. Siz hiç "bir kitaplar" diye bir sey duydunuz mu?
Bu anlam saçmadir yani sadece "kitaplar" olarak kullanilmalidir. O halde "ein" ve "eine" çogulda kullanilmazlar. Bir
örnekle açiklayalim;
ein Buch (bir kitap) kelimesi tekil haldedir yani sadece tek bir kitabi ifade eder.
Kitaplar kelimesi ise "ein Bücher" olarak kullanilamaz, "Bücher" olarak kullanilir.
O halde ismin -e halinde de "ein" ve "eine" artikellerini kullanmiyoruz.
Örnek:
ein Buch (yalin hali ve tekil) (bir kitap)
Bücher (yalin hali ve çogul) (kitaplar)
Büchern (-e hali ve çogul) (kitaplara)
Yukaridaki örnekte Bücher kelimesinin önünde artikel olmadigi için sadece kelimenin sonuna bir "n" harfi
eklenmis ve kelime -e haline getirilmistir.
Çogullarda ismin önünde "keine" kullanilabiliyordu. Bir örnekte bununla ilgili yapalim.
keine Bank (hiçbir banka) (yalin hal-tekil)
keine Banken (hiçbir bankalar) (yalin hal-çogul)
keinen Banken (hiçbir bankalara) (-e hali-çogul)
Bölümün basinda "keine"nin "keinen" olarak degistigini belirtmistik.
Bu bölümde de ismin -e haline iliskin çesitli kullanimlar sunduk.
Yabanci diller nankördür derler. Ne kadar ezberlerseniz ezberleyin tekrar ve alistirma olmadan asla kalici
olmazlar. Sizlere yavsiyemiz burada okuduklarinizla yetinmeyin.
Kendi kendinize bir çok sözcügü ismin çesitli hallerine dönüstürmeyi deneyin. Basarilar...

DERS - ISMIN -IN HALI (GENITIV)

Normal olarak Türkçe'de -in hali diye bir sey yoktur. Almanca'da ismin -in hali diye adlirilan durum, Türkçe'de
genelde isim tamlamasi seklinde ortaya çikar. Örnegin, "okulun kapisi", "duvarin boyasi", "Ali'nin kazagi" gibi.
Diger hallerde oldugu gibi -in hali de isimlerin artikelleri degistirilerek elde edilir. Bu degisim su sekilde olur;
der artikeli des olur ve kelimenin sonuna -es veya -s takilarindan biri getirilir.
das artikeli des olur ve kelimenin sonuna -es veya -s takilarindan biri getirilir.
die artikeli der olur ve kelimede hiçbir degisiklik olmaz.(çogul isimler için de aynisi kullanilir.)
ein artikeli eines olur ve kelimenin sonuna -es veya -s takilarindan biri getirilir.
eine artikeli einer olur ve kelimede hiçbir degisiklik olmaz.
kein artikeli keines olur ve kelimenin sonuna -es veya -s takilarindan biri getirilir.
keine artikeli keiner olur ve kelimede hiçbir degisiklik olmaz.
Yukarida -in halini yaparken meydana gelen degisimler gösterilmistir.
Dikkat ederseniz "-es veya -s takilarindan biri getirilir" seklinde bir cümle kullik.
Peki hangisini getirecegiz?Bunu su sekilde belirliyoruz;
Eger isim tek heceli ise sonuna "-es" eklenir.
Eger isim birden fazla heceli ise sonuna "-s" eklenir.
Asagidaki örnekleri inceleyiniz.
der Vater (baba) ------------- des Vaters (babanin)
das Haus (ev) ---------------- des Hauses (evin)
das Auto (otomobil) ---------- des Autos (otomobilin)
der Mann (adam) -------------- des Mannes (adamin)
Yukarida da görüldügü gibi der ve das artikelleri des haline dönüsüyor ve kelimeye -es, -s takilarindan biri
ekleniyor.
die Frau (kadin) --------------- der Frau (kadinin)
die Mutter (anne) -------------- der Mutter (annenin)
Yukarida da görüldügü gibi die artikeli der haline dönüsüyor ve kelimede bir degisiklik yok.
Bu kullanim çogullar için de geçerlidir:
die Mütter (anneler) ----------- der Mütter (annelerin)
die Autos (otomobiller) -------- der Autos (otomobillerin)
gibi...
Simdi de belirsiz artikellerden örnekler verelim;
ein Bus (bir otobüs) -------- eines Busses (bir otobüsün)
ein mann (bir adam) --------- eines mannes (bir adamin)
eine Frau (bir kadin) ------- einer Frau (bir kadinin)
keine Frau (bir kadin degil) --- keiner Frau (bir kadinin degil)
kein Bus (bir otobüs degil) ---- keines Busses (bir otobüsün degil)
Yukaridaki örneklerde "bir otobüs degil" yerine "hiçbir otobüs", "bir otobüsün degil" yerine ise "hiçbir otobüsün"
anlamlarini çikarmak da mümkündür.
Daha önceki bölümlerde de -i ve -e halleri için belirtilen istisnai kurallar vardi.
(Çogulda sonlarina -n, -en takilarini alan kelimeler.)Bu istisnanin ismin tüm halleri için geçerli oldugunu
belirtmistik. O yüzden burada tekrar ele almiyoruz.
Bir kaç örnek vermek gerekirse;
der Türke - des Türken
der Student - des Studenten
gibi örnekler vermek mümkündür.
Dogru bir biçimde kullanabilmeniz için bu örnekleri inceleyiniz hatta bunlarla yetinmeyip, kendiniz de örnekler
yapmaya çalisiniz.