Zıtlık Kavramlarının Öğretimi


Sıcak-soğuk, açık-kapalı, temiz-kirli, yumuşak-sert, zıtlık belirten başlıca kavramlardır. Örnek olarak sadece sıcak-soğuk kavramlarının öğretimi yapılacaktır. Diğer kavramlar da benzer yollarla öğretilebilir.
Kavram: Sıcaklık-soğukluk.
Amaç: Nesneleri sıcaklık-soğukluk bakımından ayırt edebilme (aynı tipte iki zıt nesne gösterilerek “Hangisi sıcak/soğuk?” diye sorulduğunda, doğru nesneyi gösterebilme).
Materyal: Birinci set, sıcak (çok sıcak olmamalı) suyla doldurulmuş yarım litrelik bir pet şişe, soğuk suyla doldurulmuş yarım litrelik bir pet şişe.
İkinci set, sıcak suyla doldurulmuş ve ağzı kapatılmış bir eldiven, soğuk suyla doldurulmuş ve ağzı kapatılmış bir eldiven.
Üçüncü set, içine biraz sıcak su konulmuş ve ağzı kapatılmış bir balon, içine biraz soğuk su konulmuş ve ağzı kapatılmış bir balon.
Yöntem: Sözel ipucu, fiziksel ipucu, yönerge verme, soru sorma.
Uygulama: Çocukla masada karşılıklı oturulur. Pet şişeler masanın üstüne konur. Çocuğun 3-4 saniye şişelere dokunmasına izin verilir. Sonra sıcak olanı sağ eline, soğuk olanı sol eline verilir. Sıcak şişe gösterilerek, “Sıcak” denir ve 2-3 saniye sonra aynı işlem tekrar edilir. Şişelerin yerleri değiştirilerek, sıcak olan sol eline, soğuk olan sağ eline verilir. Tekrar sıcak şişe gösterilerek, “Sıcak” denir ve şişeleri masanın üzerine bırakması istenir. “Sıcak olan hangisidir?” diye sorulur. Çocuk doğru şişeyi gösterirse ödüllendirilir, yanlış olanı gösterirse, “O değil” denir ve doğru şişe işaret edilerek, göstermesi sağlanır. Sıcak şişeyi yardımsız gösterene kadar çalışılır. Sonra diğer setlere geçilir. Aynı işlem basamakları “soğuk” kavramı için uygulanır.


Kavram: Sıcaklık-soğukluk.
Amaç: Nesneleri sıcaklık-soğukluk bakımından ayırt edebilme (farklı tipte iki zıt nesne gösterilerek “Hangisi sıcak/soğuk?” diye sorulduğunda, doğru nesneyi gösterebilme).
Materyal: Birinci set, hafif ısıtılmış bir ütü, soğuk suyla doldurulmuş yarım litrelik bir pet şişe.
İkinci set, hafif ısınmış bir ampul, soğuk suyla doldurulmuş ve ağzı kapatılmış bir eldiven.
Üçüncü set, çayla doldurulmuş bir çay bardağı, soğuk bir kutu veya şişe kola.
Yöntem: Sözel ipucu, fiziksel ipucu, yönerge verme, soru sorma.
Uygulama: Çocukla masada karşılıklı oturulur. Birinci set masanın üstüne konur. Ütü çocuğa gösterilerek, “Sıcak” denir ve 2-3 saniye sonra aynı işlem tekrar edilir. Çocuğun her iki nesneye de dokunması istenir. “Sıcak olanı hangisidir?” diye sorulur. Çocuk doğru nesneyi gösterirse veya adını söylerse ödüllendirilir, yanlış olanı gösterirse, “O değil” denir ve doğru nesne işaret edilerek, göstermesi sağlanır. Sıcak nesneyi yardımsız gösterene kadar çalışılır. Sonra ikinci sete geçilir. Üçüncü setle çalışmaya başlanırken çocuğun bardağa dokunmasına izin verilmez. Sadece eğitimci bardağa dokunur ve eli yanmış gibi yaparak, hızla elini geri çeker ve ardından “Sıcak” der. Çocuğa “Hangisi sıcak?” diye sorar. Ve çocuğun doğru tepki vermesini sağlar. Aynı işlem basamakları “soğuk” kavramı için uygulanır. Üçüncü materyal setiyle çalışma bittikten sonra, çocuğun tercihine göre ödül olarak çay veya kola çocuğa verilir.


Kavram: Sıcaklık-soğukluk.
Amaç: Nesneleri sıcaklık-soğukluk bakımından ayırt edebilme (farklı tipte iki zıt nesne gösterilerek “Hangisi sıcak/soğuk?” diye sorulduğunda, doğru nesneyi gösterebilme).
Materyal: Mutfak ortamı, ocak, buzdolabı, kaynar su, buz.
Yöntem: Sözel ipucu, işaret ipucu, yönerge verme, soru sorma.
Uygulama: Çocukla mutfağa geçilir. Ocak yakılır ve işaretle çocuğa gösterilerek, “Çok sıcak” denir. Eğitimci elini aleve doğru götürür ve eli yanmış gibi yaparak, hızla elini geri çeker ve ardından “Çok sıcak” der. Sonra buzdolabının buzluk kısmı açılarak, çocuğa gösterilir ve “Çok soğuk” denir (gerekirse çocuğun buzdolabının içine elini sokmasına izin verilir). Çocuğa “Hangisi sıcak?” diye sorulur. Çocuk doğru nesneyi gösterirse veya adını söylerse ödüllendirilir, yanlış olanı gösterirse, “O değil” denir ve doğru nesne işaret edilerek, göstermesi sağlanır. Sıcak nesneyi yardımsız gösterene kadar çalışılır. Sonra ikinci çalışmaya geçilir. Ocağın üzerinde su kaynatılır. Eğitimci, elini kaynayan suya doğru götürür ve eli yanmış gibi hızla geri çekip, “Çok sıcak” der. Sonra buzluktan buz çıkartarak, buza dokunur ve üşümüş gibi yaparak elini geri çekip “Çok soğuk” der. Çocuğa, “Hangisi sıcak?” diye sorulur ve çocuğun olumlu tepkisi ödüllendirilir.


KAYNAK: Çetin ÖZBEY, Özel Eğitimde Kavram ve Beceri Öğretimi, , İstanbul, 2007.


ALINTI:::::::::::​