99- ZELZELE SÛRESİ
İbn Abbâs, Mücâhid, Katâde ve Mukatil'in de içinde bulunduğu cumhur sûrenin medenî olduğu görüşündedir. Suyûtî, İbn Ebî Hatim'in Ebu Saîd el-Hudrî'den naklen tahric ettiği bir hadisi buna delil göstermektedir. Bu hadiste Ebu Saîd şöyle anlatıyor: "Kim zerre ağırlığı hayır işlerse onu görür..." âyetleri nazil olduğu zaman "Ey Allah'ın elçisi, ben bütün amellerimi görecek miyim?" diye sordum. "Evet." buyurdular. Ben: "Şu büyük günahları, şu büyük günahları görecek miyim?" diye sordum. "Evet." buyurdular. "Şu küçük, şu küçük günah*ları görecek miyim?" diye sordum. "Evet." buyurdular. Ben o zaman: "Vah ya*zık anam beni kaybetti!" dedim de Rasûl-i Ekrem: "Müjdeler olsun ey Ebu Saîd, iyilik on katı iledir." buyurdular.
Ebu Saîd ancak Medine-i Münevvere'dedir ve ancak Uhud'dan sonra baliğ olmuş (bulûğa ermiş)tir.[1]
İbn Mes'ûd, Câbir ve Atâise mekkîolduğunu söylemişlerdir.[2] Nisa Sûresinden sonra inmiştir.[3]
7. Kim zerre ağırlığı hayır işlerse onu görür. 8.Kim de zerre ağırlığı kötülük işlerse onu görür.
a) Enes ibn Mâlik'ten rivayete göre Hz. Ebu Bekr, Hz. Peygamber (sa)'le birlikte yemek yerken bu âyet-i kerimeler nazil olmuş da Ebu Bekr bu âyetleri duyunca ellerini yemekten çekmiş (bir rivayette ağlamaya başlamış) ve: "Ey Allah'ın elçisi, zerre ağırlığında yaptığım kötülüğün karşılığını görecek miyim?" diye sormuş. Hz. Peygamber (sa): "Ey Ebu Bekr, dünyada görmüş olduğun (başına gelen) hoşuna gitmeyen şeyler o yaptığın zerre ağırlığı kötülüklerin karşılığıdır. Zerre ağırlığı hayırlara gelince; Allah onları senin için biriktirir de kıyamet günü sana tam olarak verilir." buyurmuş.[4] Abdullah ibn Ömer'den gel^n rivayette Hz. Peygamber (sa)'in, bu sûrenin nüzulü üzerine ağliyan Hz. Ebu Bekr'e. "Eğer siz hata ve günah işlemeseydiniz Allah sizden sonra başka bir ümmet yaratırdı ve onlar hata ve günah işlerlerdi de onları bağışlardı." buyurduğu ayrıntısına yer verilmiştir.[5]
b) Mukatil der ki: Bu âyet-i kerimeler iki adam hakkında nazil oldu. "Seve seve yoksula, yetime ve esire yemek yedirirler..." (Kalem Sûresi, ?) âyet-i kerimesi nazil olunca onlardan birine bir dilenci geldiğinde ona bir hurma veya bir ekmek parçası ve benzeri bir şey vermeyi az görür ve: "Bu bir şey değil, biz ancak seve seve verdiklerimizin mükâfatını göreceğiz." derdi. Diğeri de: "Allah, büyük günahlardan dolayı cehennemle tehdit ediyor." der ve küçük bir yalan, gıybet, harama bakma ve benzeri günahları küçük görerek önemsemezdi.[6]
[1] Alûsî, age. xxx,208.
[2] ibnui-Cevzî,age. ix,20i.
[3] Bedreddin Çetiner, Esbab-ı Nüzul, Çağrı Yayınları: 2/964.
[4] Taberî, age. xxx,m-174.
[5] Vahidî, age. s. 335.
[6] el-Beğavî, age. rv,5i6.
Bedreddin Çetiner, Esbab-ı Nüzul, Çağrı Yayınları: 2/964.
İbn Abbâs, Mücâhid, Katâde ve Mukatil'in de içinde bulunduğu cumhur sûrenin medenî olduğu görüşündedir. Suyûtî, İbn Ebî Hatim'in Ebu Saîd el-Hudrî'den naklen tahric ettiği bir hadisi buna delil göstermektedir. Bu hadiste Ebu Saîd şöyle anlatıyor: "Kim zerre ağırlığı hayır işlerse onu görür..." âyetleri nazil olduğu zaman "Ey Allah'ın elçisi, ben bütün amellerimi görecek miyim?" diye sordum. "Evet." buyurdular. Ben: "Şu büyük günahları, şu büyük günahları görecek miyim?" diye sordum. "Evet." buyurdular. "Şu küçük, şu küçük günah*ları görecek miyim?" diye sordum. "Evet." buyurdular. Ben o zaman: "Vah ya*zık anam beni kaybetti!" dedim de Rasûl-i Ekrem: "Müjdeler olsun ey Ebu Saîd, iyilik on katı iledir." buyurdular.
Ebu Saîd ancak Medine-i Münevvere'dedir ve ancak Uhud'dan sonra baliğ olmuş (bulûğa ermiş)tir.[1]
İbn Mes'ûd, Câbir ve Atâise mekkîolduğunu söylemişlerdir.[2] Nisa Sûresinden sonra inmiştir.[3]
7. Kim zerre ağırlığı hayır işlerse onu görür. 8.Kim de zerre ağırlığı kötülük işlerse onu görür.
a) Enes ibn Mâlik'ten rivayete göre Hz. Ebu Bekr, Hz. Peygamber (sa)'le birlikte yemek yerken bu âyet-i kerimeler nazil olmuş da Ebu Bekr bu âyetleri duyunca ellerini yemekten çekmiş (bir rivayette ağlamaya başlamış) ve: "Ey Allah'ın elçisi, zerre ağırlığında yaptığım kötülüğün karşılığını görecek miyim?" diye sormuş. Hz. Peygamber (sa): "Ey Ebu Bekr, dünyada görmüş olduğun (başına gelen) hoşuna gitmeyen şeyler o yaptığın zerre ağırlığı kötülüklerin karşılığıdır. Zerre ağırlığı hayırlara gelince; Allah onları senin için biriktirir de kıyamet günü sana tam olarak verilir." buyurmuş.[4] Abdullah ibn Ömer'den gel^n rivayette Hz. Peygamber (sa)'in, bu sûrenin nüzulü üzerine ağliyan Hz. Ebu Bekr'e. "Eğer siz hata ve günah işlemeseydiniz Allah sizden sonra başka bir ümmet yaratırdı ve onlar hata ve günah işlerlerdi de onları bağışlardı." buyurduğu ayrıntısına yer verilmiştir.[5]
b) Mukatil der ki: Bu âyet-i kerimeler iki adam hakkında nazil oldu. "Seve seve yoksula, yetime ve esire yemek yedirirler..." (Kalem Sûresi, ?) âyet-i kerimesi nazil olunca onlardan birine bir dilenci geldiğinde ona bir hurma veya bir ekmek parçası ve benzeri bir şey vermeyi az görür ve: "Bu bir şey değil, biz ancak seve seve verdiklerimizin mükâfatını göreceğiz." derdi. Diğeri de: "Allah, büyük günahlardan dolayı cehennemle tehdit ediyor." der ve küçük bir yalan, gıybet, harama bakma ve benzeri günahları küçük görerek önemsemezdi.[6]
[1] Alûsî, age. xxx,208.
[2] ibnui-Cevzî,age. ix,20i.
[3] Bedreddin Çetiner, Esbab-ı Nüzul, Çağrı Yayınları: 2/964.
[4] Taberî, age. xxx,m-174.
[5] Vahidî, age. s. 335.
[6] el-Beğavî, age. rv,5i6.
Bedreddin Çetiner, Esbab-ı Nüzul, Çağrı Yayınları: 2/964.