Yalancı Cennet Uğruna İşlenen Cinayetler: Haşhaşîler
Rey şehrinde Muvaffak Nişâburîden okuyan üç yakın arkadaştılar. Aralarında kim önce ikbâle kavuşursa, diğerine yardım edeceğine dair sözleşmişlerdi.
Bunlardan biri Selçuklu veziri Nizâmülmülk, ikincisi meşhur bilgin ve şair Ömer Hayyâm, üçüncüsü ise sonradan dünyaya dehşet salan bir suikast teşkilatının kurucusu Hasan Sabbâh idi. Her ne kadar aralarındaki yaş farkı bu rivayetin sıhhatini zayıflatıyorsa da, Nizâmülmülk, vezir olunca Hasan Sabbâha valilik teklif etti. O ise Nizâmülmülkün makamına göz dikip sarayda vazife istediği için araları açıldı.
7 sayısının hikmeti
Hasan Sabbâh, İmamiye Şiasına mensup bir din adamının oğludur. Daha sonra Şianın aşırı kollarından Bâtınîliğin İrandaki dâîlerinin (misyoner) tesirinde kaldı. Mısıra giderek bu mezhepteki Fâtımîlere katıldı. Bâtınîler, Cafer Sadıkın yerine Musa Kâzımı değil, kendinden evvel vefat eden oğlu İsmaili yedinci imam tanır. Kuranın bir zâhirî (görünen), bir de bâtınî (görünmeyen) manası olduğunu; imama sadakatle bâtınî manaya erilebileceğini; bunlara haram şey bulunmadığını söyler. Tenasüha (reenkarnasyona); cennet ve cehennemin dünyada olduğuna inanır. İmamlar gizlidir. Ortada olan, dâî adındaki propagandacılardır. En çok Güney Irakta tutunmuşsa da, Kuzey Afrika ve Mısırdaki Fâtımî Devleti ile tanındı. 12 imam tanıyan İsnâaşeriyyeden (Caferiyye) farklı olarak İsmail 7. imam sayıldığı için Sebiyye veyaİsmailiyye diye de bilinirler. (Seba=7, İsnâaşer=12)
Fırkanın kurucusu İmam Caferin azatlısı ve göz doktoru Meymûn Keddahtır. Mecusî muhtedisi olduğu halde, seyyid olduğunu iddia etmiştir. Bâtınîliğin, Yahudilik ve Zerdüştlük ile Pisagor ve Philon felsefesine kadar uzanan esasları vardır. Tarihçiler, bazı eski din mensuplarından İslâmiyeti kılıçla yenemeyenlerin, içten çökertmek için bu yolları denediğini iddia eder. Meymunun soyundan gelenler Fâtımî Devletini kurarak halifeliğin kendi hakları olduğunu söyledi. Bâtınîlerden bir kol da 870de Güney Irakta Karmâtî Devletini kurdu. Bunlar bir ara Mekkeyi basıp, Hacerülesvedi kaçırdılar.
İhtiyar Fâtımî halifesi Mustansırın yerine Müstaliyi değil de diğer oğlu Nizârı destekledi. Bu sebeple atıldığı hapisten kaçarak bir Bâtınî misyoneri olarak İrana dönen Hasan Sabbâh, 9 sene propaganda yaparak etrafında hayli taraftar topladı. Selçuklu Sultanı Melikşah önce kendisine bir nasihat mektubu yazdı. Yola gelmeyince üzerine asker saldı. Hasan Sabbâh, buna içlerinde Nizâmülmülk ve muhtemelen Melikşahın da bulunduğu Selçuklu ve Abbasî devlet ricalinden nicesini öldürterek cevap verdi. Davetini kabul etmeyen halktan günde ortalama on sünnîyi böyle öldürterek etrafa dehşet saçtı.
Şahin yuvası
1090da Hazar Denizi güneyindeki müstahkem Alamut ve etrafındaki birkaç kaleyi zaptederek burada küçük bir devlet kurdu. Kalelere, uzun zaman yetecek zahire ambarları yaptırdı. Kervanları soyarak servet sahibi oldu. Haşhaşa alıştırdığı, böylece halüsinasyonlar görerek kendisini cennette zanneden fedâîlerini, suikast için kullandı. Nizârı Mısırdan getirtmeye çalıştıysa da başaramadı. Bunun üzerine Bâtınîliğin, Nizâriyye denilen kendine mahsus bir kolunu tebliğe başladı.
Onun inancına göre, yeryüzüne İsmail soyundan masum ve gizli bir imam hüküm sürer. Hasan Sabbâh, bu imamın vekilidir. Saadete, akıl ile değil; imama bağlanmakla ulaşılır. Bu sebeple ilim öğrenmek yasaktır. İlm-i zahirin çoğalması, ilm-i bâtını örter, söndürür derdi. İnancının en mühim prensibi, Bâtınîliğin düşmanlarına hayat hakkı tanımamasıdır. Haşhaşa ve onun hâsıl ettiği güzel hayallere, yalancı cennete kavuşmak isteyen fedâîleri, Hasan Sabbâhın verdiği cinayet emirleri bir dinî vazife bilmiştir. Bu sebeple yolu Haşhaşî diye anıldı. Avrupa dillerinde suikastçı için kullanılan assassin sözü buradan gelir. İmam Gazalînin, bu inanca yazdığı reddiyesi vardır.
Selçuklu Sultanı Melikşahın oğlu Sultan Berkyaruk, üzerine yürüdü. Haşhaşîlere ağır bir darbe indirildi. Yerine geçen Muhammed Tapar bu mücadeleyi kıyasıya sürdürdü. 1117de Alamut daha güçlü bir ordu ile kuşatılarak kalenin dışarısı ile irtibatı kesildi. Tam o sırada sultanın vefat haberi geldi. Muhasara kaldırıldı ve Hasan Sabbâh rahat nefes aldı. Bir cariyeyi kandırarak yastığının altında bir hançer ve tehdit mektubu koydurduğu yeni Sultan Sencer, kendisiyle sulha mecbur oldu.
Ekrem Buğra Ekinci