Ülkemizde Aile Planlaması Ne Durumda ?


Geçmişte evli olan kadınlarda en fazla bilinen modern kontraseptif metodlar rahimiçi araç(%98) hap (%98) erkek prezervatifi (90) tüplerin bağlanması (%90) iğneler (%82); en az bilinen yöntemler de kadın prezervatifi (%14) acil kontrasepsiyondur (%16). Geleneksel yöntemlerden geri çekilme en fazla tanınanıdır (%94)

Geçmişte evli olan ve şimdi evli kadınların %90’i bir çeşit aile planlaması yöntemini kullanmıştır. En düşük aile planlama yöntemi kullanımı 15-19 yaş grubunda geçmişte evli olan ve şimdi evli kadınlardadır. 25 yaş sonraı bu oran %90 civarıdır.

Geçmişte evli olan ve şimdi evli kadınlarda en iyi uyum sağlanan modern metod rahimiçi araçtır (%43) erkek prezervatifi (%35) ve hap (%38) takip eder.

Evli olan kadınların %71’i kontrasepsiyon kullanmaktadır. %43’ü modern %29’u geleneksel metodlar kullanmaktadır. En sık kullanılan metod geri çekilmedir (%26). Modern metodlardan rahimiçi araç (%20) ve erkek prezervatifi (%11) en sık kullanılanlardır. 15-19 yaş grubunda evli kadınlarda herhangi bir metod kullanılması düşüktür (%44) 30-34 yaş grubunda artar (%81) ve sonra 45-49 yaş grubunda düşer (%50). Kentte yaşayan kadınlar kırsal kesimdeki kadınlara göre daha fazla kontraseptif metod kullanmaktadır (%74 vs %65). Okula gitmemişlerde kullanma oranı %57 iken ilkokulu bitirenlerde oran %75’dir.

Modern metodların kullanımı son 15 yılda 1993de %31den 2003de %43’e artmıştır.

Geçmişte evli olan kadınların %24’ü doğum yapmadan önce korunmaya başlamış %48’i de bir çocuk sonrası korunmaya başlamıştır. Genç kadınlarda erken aile planlaması daha yüksektir. Geçmişte evli olan kadınların yarısı 15-19 yaşında kontraseptif kullanırken 45-49 yaşındaki kadınların %12’si kullanmaktadır.

Tüplerin bağlanma yaş ortalaması ülkemizde 31.6’dır.

Aile planlaması metodlarının %58’i kamu sektörü tarafından %40 da özel sektör tarafından sağlanmaktadır. Rahimiçi araçların %71’i kamu kurumlarından temin edilmiştir.

Kadınların %40’ı ilk yıl içinde kontraseptif metod kullanımını bırakır. Rahimiçi araç bırakma %11 erkek prezervatifi kullanımını bırakma %45 hapları bırakma %54 iğneleri bırakma da %79 oranında görülür.

Evli ve kontraseptif kullanmayan kadınların %47’si gelecekte aile planlaması metodları kullanmayı istemediklerini%32’si sonraki 12 ay içinde başlayacaklarını %16’sı da daha sonra kullanacaklarını belirtmiştir. Bir çocuğu olan kadınların %27’si bir aile planlama yöntemi kullanmak istemezken dört veya daha fazla çocuğu olanların %61’i kullanmak istemez.

Ülkemiz kadınlarının %4’ü ölü doğum yapmaktadır. Evlenmiş kadınların beşte biri spontan düşük bildirmiş %24’ü isteğe bağlı gebelik sonlandırmıştır. 25 yaşına kadar kadınların %5’i 45-49 yaş grubundaki kadınların %41’i istemli olarak gebeliklerini sonladırmışlardır. Çocuğu olmayan evli kadınların sadece %3’ü küretaj olurken üç veya dört çocuğu olan kadınların %33’ü küretaj olmaktadır. Kentte yaşayan kadınlarda küretaj oranı kırsal kesimdekilerden daha yüksektir (%26 vs %19). Batı ve Orta Anadoludaki kadınlar diğer bölgelere göre daha yüksek küretaj oranı bildirmişlerdir.

Evlenmiş kadınların %23’ünde gebelikler canlı doğum harici sonuçlanmıştır. Her yüz gebeliğin biri ölü doğum 21’i düşük ve 11 de isteğe bağlı sonlanmıştır. 1993-2003 yılları karşılaştırıldığında ülkemizde işteğe bağlı küretajların her yüz hamilelikte 18 den 11’e düştüğü gözlenmiştir. Kırsal kesimde 1993’de her yüz gebeliğin 21’i küretajla sonlanırken 2003’de bu sayı 13 olmuştur. En fazla düşüş Batı (25’den 15’e) ve Kuzey anadolu’da (17’den 9’a) gözlenmiştir.

Küretajların yarısı “geri çekilme” yöntemi sonrası %23’ü modern metodlar ( erkek prezervatifi %10 hap %6 ve spiral %5) sonrasında olmaktadır. Küretajdan sonraki ay kadınların üçte biri korunmamış dörtte biri geleneksel yöntem kullanmıştır. Modern yöntemleri küretajdan bir ay sonra kadınların %40’ı tercih etmektedir. Spiral en çok tercih edilen yöntem iken bunu hap ve erkek prezervatifi izlemektedir.

Her on kadının 4’ü başka çocuk istemedikleri için küretaj olmaktadır. Diğer bir %17si de çok yakın zamanda bir doğum yaptıkları için gebeliği sonlandırmaktadır. Küretajların %73’ü hamileliğin ilk ayında %22’si ikinci ayında gerçekleşmektedir.

Küretajların %57’si özel muayenehanelerde %21’i özel hastane veya klinikte gerçekleşmektedir.