- Konum
- ىαкαяyλ
-
- Üyelik Tarihi
- 27 Kas 2009
-
- Mesajlar
- 24,120
-
- MFC Puanı
- 79
Türkiyede Neotektonik Orta Miyosenden itibaren başlamaktadır. Bundan önceki kısım ise Paleotektoniktir.Neotektonik: Miyosen sonrası yaşlı tektoniğe bu ad verilir. Bu dönemdeki yapılara ise Neotektonik Yapılar adı verilir. Paleotektonik: Miyosen öncesindeki tektonik faaliyete denir. Bu dönemde meydana gelen yapılara ise Paleotektonik Yapılar adı verilir. Türkiyede oluşmuş volkanizmalardan doğudakiler K-G yönlü sıkışmalar sonucu gerilme çatlaklarından meydana gelmiştir. Batıdaki volkanizma ise graben sistemine bağlı olarak gelişmiş volkanizmadır. Bu volkanizmalardan doğudakiler perlit yataklarını, batıdakiler ise bor cevherlerini oluşturmuşlardır.
Türkiyedeki Neotektonik Yapıları şöyle sıralayabiliriz:
1. GD. Anadolu Bindirmesi (çift bindirme)
2. Doğu Anadolu Fayı
3. Kuzey Anadolu Fayı
4. KD. Anadolu Fayı
5. Batı Anadolu Grabenleri
6. GD. Anadolu Kıvrımları
7. Ecemiş Çukuru Fayı (Eosen yaşlı)
8. Tuz Gölü Fayı
9. Isparta büklümü
10. Doğu Anadoluda ki Doğrultu Atımlı Fayı (Kağızman, Tutak, Çaldıran, Süphan, Malazgirt)
11. Doğu ve Orta Anadoluda ki Dağ Arası Havzalar
12. Pull-Apart Havzalar
13. Doğu ve GD. Anadoluda ki Açılma Çatlakları
Egedeki graben sisteminin K-G çekme kuvvetleri sonucu olduğunu bazı yazarlar öne sürmektedirler (E. Kasapoğlu). Türkiyede ki neotektoniğin gelişiminde.
1. Afrika-Anadolu çarpışması ve Afrikanın kuzeye ilerlemesiyle Doğu Anadoluda meydana gelen sıkışma,
2. Günümüzdeki Akdenizde dalma-batma sonucu oluşan Ege graben sisteminin oluşumu etkili olmaktadır.
Türkiyede ki neotektonik yapıların en önemlileri ve en baskınları doğrultu atımlı faylardır. Tüm Anadolu sathına yayılmışlardır. Ancak Ege Bölgesi hariç. Bu bölgede doğrultu atımlı faylar az, ancak gravite fayları oldukça fazladır. Anadoluda ki yapılar genellikle kırıklı yapılardır. Ancak GD. Anadolunun kıvrım kuşağı kıvrımlı yapılar yönünden önemlidir.
KUZEY ANADOLU FAYI (KAF)
Saros körfezinden başlayıp, Marmara denizinden geçip, Boluya doğru KD. ya yönelerek Kastamonu güneyinde ki Kargıya ulaşmaktadır. Kargıda GD. ya yön değiştirerek Karlıovaya kadar uzanmaktadır. Karlıovanın 10 km. kadar doğusunda eşleniği olan DAF ile kesişmektedir. Bu fay literatürde Kuzey Anadolu Deprem fayı veya Kuzey Anadolu Transform Fayı olarak da geçer. Transform faylar özellikle kıta kenarında oluşurlar ve litosferi boydan boya keserler.
Normalde stres basıncı doğrultusu dar açı olması gerekir. Fakat burada geniş açı durumundadır. Bu da ilk oluştuğu zamanlar dar açı ilerledikçe genişlediği şeklinde yorumlanmaktadır. . Doğrudan plaka arası faylara İntraplaying Faylar denir. Kıta içi faylara da İnterplaying Faylar denir. Bu ikisi de asıl bildiğimiz transform faylar değildir .KAF doğrultu atımlı sağ yönlü bir faydır. Fayın sıçrama yaptığı yelerde önemli çek ayı havzalar oluşmuştur.
GÜNEYDOĞU ANADOLU BİNDİRME KUŞAĞI
Hakkariden Kahramanmaraş civarına kadar devam eden ve orada DAF ile kesilen bir bindirme fayıdır. Kesilme yerinde bindirmenin 25 km. lik bir atımı vardır. Bu bindirme kuşağı aynı zamanda Avrasya ile Gondwana arasındaki Tetisin kapanması ile oluşmuş bir kenet kuşağıdır. Bu hat gerçekten kıta-kıta çarpışması niteliğindedir. Güney kesim ön ülke durumunda olup kuzeyde ki kesim ise kuzeyde ki sıradağları meydana getirir.
KENAR KIVRIMLARI
Genellikle GD. Anadolu bölgesi kıvrımlar bakımından oldukça yoğun bir şekilde olması bakımından önemlidir. Bu kıvrımların eksenleri genelde D-B doğrultuludur. Kıvrımlanma tamamen kuzeyden güneye bindiren orojenik silsilenin etkisiyle ön ülke kayaçları üzerindeki kayaçların sıkışmasıyla meydana gelmiştir.
Türkiyede oluşan ilk tektonik yapı Orta Miyosen sonunda oluşmuş olan GD. Anadolu bindirmesidir. Bundan sonra GD. Anadolu kıvrımları meydana gelmiştir. Kabuğun fayla kalınlaşması sonucu alt kısımda kısmi ergimeler meydana gelmiş ve kabukta kırılmalar oluşmuştur. Bunun en önemli işareti Türkiyede ki volkanik faaliyetler ve kabuk yırtılması (KAF ve DAF) olaylarıdır. Bu olaylar sıkışma neticesinde meydana gelmiştir. Bu fayların oluşumu ve blokların hareket kazanması ile parçalanan Anadolu levhasının doğuya doğuya doğru bir koni biçimde daralan Karlıovada birleşen KAF ve DAF ile oluşmuştur. Bu levhanın batıya doğru kayması ile Batı Anadolu bölgesinde özellikle Üst Miyosen üstü (Mesiniyen) zamanda D-B yönlü sıkıştırması ile Ege grabenlerinin oluşumu sağlanmıştır. Bu KAF ve DAFa göre daha geç bir zamanı temsil eder. Bu olayın zamanı birtakım jeolojik verilerden tespit edilebilmektedir. Batı Anadoluda ki grabenlerin oluşum yaşı Mesiniyendir.
NEOTEKTONİK YAPILARIN OLUŞUMUNA ETKİ EDEN ETKENLER
En büyük etken bir kıtasal çarpışma olayıdır. Tetis okyanusunun Miyosen ortasında kapanması ve bunun sonucunda kıtasal çarpışmanın olması neticesinde Türkiyede ki neotektonik yapılar meydana gelmiştir. Ancak bu nedenin doğurduğu sonuçlar diğer yapıların oluşmasını sağlamıştır. Yapılar birbirlerinin sebep ve sonuçları olarak meydana gelmiştir. Ana sebep bu çarpışmadır.
TÜRKİYENİN NEOTEKTONİK BÖLGELERİ
Türkiye doğudan batıya doğru birtakım neotektonik bölgelere ayrılmaktadır. Bu konuda ki ilk bilgileri Şengör (1980) vermektedir. Türkiyeyi neotektonik bölgeler açısından 4 bölgeye ayırmaktadır:
1.Doğu Anadolu Sıkışma Provensi
2. Kuzey Türkiye Provensi
3. Orta Anadolu Ova Provensi
4. Batı Anadolu Gerilme Provensi
Bu bölgeler kendine has yapı aileleri ile temsil edilirler. Bunlar doğrultu atımlı faylar, bindirmeler, kıvrımlar ve grabenler gibi özellikle kendilerine mahsus özellikleri olan yapılardır. Bu 4 provensten iki tanesi Doğu ve Batı Anadoludakiler. Halen tektonik bakımdan kuvvetle aktif bölgeleri meydana getirirken, Kuzey Anadolu bölgesi ile Orta Anadolu Ova bölgesi gerek sismik gerekse tektonik bakımdan az bir aktivite gösterirler. Orta Anadolu Ova bölgesi genç çökellerle örtülü olduğundan belki de mevcut olan tektonik yapı aileleri daha derine gömülmüş vaziyettedir. Bu sebeple durum tam olarak açığa kavuşturulabilmiş değildir. Fakat diğer bölgelerde veriler oldukça açıktır.
Türkiyedeki Neotektonik Yapıları şöyle sıralayabiliriz:
1. GD. Anadolu Bindirmesi (çift bindirme)
2. Doğu Anadolu Fayı
3. Kuzey Anadolu Fayı
4. KD. Anadolu Fayı
5. Batı Anadolu Grabenleri
6. GD. Anadolu Kıvrımları
7. Ecemiş Çukuru Fayı (Eosen yaşlı)
8. Tuz Gölü Fayı
9. Isparta büklümü
10. Doğu Anadoluda ki Doğrultu Atımlı Fayı (Kağızman, Tutak, Çaldıran, Süphan, Malazgirt)
11. Doğu ve Orta Anadoluda ki Dağ Arası Havzalar
12. Pull-Apart Havzalar
13. Doğu ve GD. Anadoluda ki Açılma Çatlakları
Egedeki graben sisteminin K-G çekme kuvvetleri sonucu olduğunu bazı yazarlar öne sürmektedirler (E. Kasapoğlu). Türkiyede ki neotektoniğin gelişiminde.
1. Afrika-Anadolu çarpışması ve Afrikanın kuzeye ilerlemesiyle Doğu Anadoluda meydana gelen sıkışma,
2. Günümüzdeki Akdenizde dalma-batma sonucu oluşan Ege graben sisteminin oluşumu etkili olmaktadır.
Türkiyede ki neotektonik yapıların en önemlileri ve en baskınları doğrultu atımlı faylardır. Tüm Anadolu sathına yayılmışlardır. Ancak Ege Bölgesi hariç. Bu bölgede doğrultu atımlı faylar az, ancak gravite fayları oldukça fazladır. Anadoluda ki yapılar genellikle kırıklı yapılardır. Ancak GD. Anadolunun kıvrım kuşağı kıvrımlı yapılar yönünden önemlidir.
KUZEY ANADOLU FAYI (KAF)
Saros körfezinden başlayıp, Marmara denizinden geçip, Boluya doğru KD. ya yönelerek Kastamonu güneyinde ki Kargıya ulaşmaktadır. Kargıda GD. ya yön değiştirerek Karlıovaya kadar uzanmaktadır. Karlıovanın 10 km. kadar doğusunda eşleniği olan DAF ile kesişmektedir. Bu fay literatürde Kuzey Anadolu Deprem fayı veya Kuzey Anadolu Transform Fayı olarak da geçer. Transform faylar özellikle kıta kenarında oluşurlar ve litosferi boydan boya keserler.
Normalde stres basıncı doğrultusu dar açı olması gerekir. Fakat burada geniş açı durumundadır. Bu da ilk oluştuğu zamanlar dar açı ilerledikçe genişlediği şeklinde yorumlanmaktadır. . Doğrudan plaka arası faylara İntraplaying Faylar denir. Kıta içi faylara da İnterplaying Faylar denir. Bu ikisi de asıl bildiğimiz transform faylar değildir .KAF doğrultu atımlı sağ yönlü bir faydır. Fayın sıçrama yaptığı yelerde önemli çek ayı havzalar oluşmuştur.
GÜNEYDOĞU ANADOLU BİNDİRME KUŞAĞI
Hakkariden Kahramanmaraş civarına kadar devam eden ve orada DAF ile kesilen bir bindirme fayıdır. Kesilme yerinde bindirmenin 25 km. lik bir atımı vardır. Bu bindirme kuşağı aynı zamanda Avrasya ile Gondwana arasındaki Tetisin kapanması ile oluşmuş bir kenet kuşağıdır. Bu hat gerçekten kıta-kıta çarpışması niteliğindedir. Güney kesim ön ülke durumunda olup kuzeyde ki kesim ise kuzeyde ki sıradağları meydana getirir.
KENAR KIVRIMLARI
Genellikle GD. Anadolu bölgesi kıvrımlar bakımından oldukça yoğun bir şekilde olması bakımından önemlidir. Bu kıvrımların eksenleri genelde D-B doğrultuludur. Kıvrımlanma tamamen kuzeyden güneye bindiren orojenik silsilenin etkisiyle ön ülke kayaçları üzerindeki kayaçların sıkışmasıyla meydana gelmiştir.
Türkiyede oluşan ilk tektonik yapı Orta Miyosen sonunda oluşmuş olan GD. Anadolu bindirmesidir. Bundan sonra GD. Anadolu kıvrımları meydana gelmiştir. Kabuğun fayla kalınlaşması sonucu alt kısımda kısmi ergimeler meydana gelmiş ve kabukta kırılmalar oluşmuştur. Bunun en önemli işareti Türkiyede ki volkanik faaliyetler ve kabuk yırtılması (KAF ve DAF) olaylarıdır. Bu olaylar sıkışma neticesinde meydana gelmiştir. Bu fayların oluşumu ve blokların hareket kazanması ile parçalanan Anadolu levhasının doğuya doğuya doğru bir koni biçimde daralan Karlıovada birleşen KAF ve DAF ile oluşmuştur. Bu levhanın batıya doğru kayması ile Batı Anadolu bölgesinde özellikle Üst Miyosen üstü (Mesiniyen) zamanda D-B yönlü sıkıştırması ile Ege grabenlerinin oluşumu sağlanmıştır. Bu KAF ve DAFa göre daha geç bir zamanı temsil eder. Bu olayın zamanı birtakım jeolojik verilerden tespit edilebilmektedir. Batı Anadoluda ki grabenlerin oluşum yaşı Mesiniyendir.
NEOTEKTONİK YAPILARIN OLUŞUMUNA ETKİ EDEN ETKENLER
En büyük etken bir kıtasal çarpışma olayıdır. Tetis okyanusunun Miyosen ortasında kapanması ve bunun sonucunda kıtasal çarpışmanın olması neticesinde Türkiyede ki neotektonik yapılar meydana gelmiştir. Ancak bu nedenin doğurduğu sonuçlar diğer yapıların oluşmasını sağlamıştır. Yapılar birbirlerinin sebep ve sonuçları olarak meydana gelmiştir. Ana sebep bu çarpışmadır.
TÜRKİYENİN NEOTEKTONİK BÖLGELERİ
Türkiye doğudan batıya doğru birtakım neotektonik bölgelere ayrılmaktadır. Bu konuda ki ilk bilgileri Şengör (1980) vermektedir. Türkiyeyi neotektonik bölgeler açısından 4 bölgeye ayırmaktadır:
1.Doğu Anadolu Sıkışma Provensi
2. Kuzey Türkiye Provensi
3. Orta Anadolu Ova Provensi
4. Batı Anadolu Gerilme Provensi
Bu bölgeler kendine has yapı aileleri ile temsil edilirler. Bunlar doğrultu atımlı faylar, bindirmeler, kıvrımlar ve grabenler gibi özellikle kendilerine mahsus özellikleri olan yapılardır. Bu 4 provensten iki tanesi Doğu ve Batı Anadoludakiler. Halen tektonik bakımdan kuvvetle aktif bölgeleri meydana getirirken, Kuzey Anadolu bölgesi ile Orta Anadolu Ova bölgesi gerek sismik gerekse tektonik bakımdan az bir aktivite gösterirler. Orta Anadolu Ova bölgesi genç çökellerle örtülü olduğundan belki de mevcut olan tektonik yapı aileleri daha derine gömülmüş vaziyettedir. Bu sebeple durum tam olarak açığa kavuşturulabilmiş değildir. Fakat diğer bölgelerde veriler oldukça açıktır.