Nöropatik ağrı türlerinden biri olan trigeminal nevralji, ani ve şiddetli yüz ağrıları olarak tanımlanmaktadır. Yüzün tek bir tarafını tutan ve “bıçak saplanması” veya “elektrik çarpması” şeklinde ifade edilen bir ağrıdır. Kısa süren bu şiddetli ağrılar tekrarlayıcı özellikte olup, çiğneme, konuşma, traş olma, soğuk ve sıcak yiyecekler gibi faktörlerin tetiklediği bir rahatsızlıktır.

Çeşitli faktörler nedeniyle tetik noktasının uyarılması sonucunda veya kendiliğinden meydana gelen ağrı, genellikle yüzün tek bir tarafında meydana gelir. Ancak hastaların %3-6’sında iki taraflı trigeminal nevraljiye rastlanılır. Erkeklere oranla kadınlarda daha sık rastlanılan trigeminal nevralji, genellikle 50 yaş sonrasında görülür. Toplumda trigeminal nevraljinin görülme oranı 100.000’de 5 ile 25 arasında olduğu belirtilmektedir.



Trigeminal sinir, 5. beyin siniridir. Beyinden direkt olarak çıkan 12 çift sinirden yalnızca bir tanesidir. 3 dalı bulunan trigeminal sinir; göz çevresi, üst çene – yanak ve alt çene olmak üzere 3 bölümün duyusunu beyne aktaran sinirdir. Trigeminal nevraljide nadiren de olsa 3 dalın birden tutulduğu görülürken genellikle ikinci ve üçüncü dal tutulur.

Nevraljinin oluşum nedeni; çeşitli nedenlerden dolayı sinirin hasar görmesi ve zedelenmesi durumunda beyne yanlış bilgi iletmeye başlamasıdır. Hasar gören veya zedelenen sinirler beyne yanlış bilgi iletmesi sonucunda sürekli tekrarlayan şiddetli ağrılar meydana gelir. Hastalar bu ağrıyı; “yanma, batma, uyuşma, karıncalaşma, donma, elektrik çarpması ve bıçak saplanması” gibi ifadelerle anlatırlar.



TRİGEMİNAL NEVRALJİ NEDEN OLUR?
Az önce bahsettiğimiz üzere nevralji, sinirlerin herhangi bir nedenden dolayı hasar görmesi veya zedelenmesinden dolayı oluşur. Bu nedenle hasar gören veya zedelenen sinirler beyne yanlış bilgi aktarımda bulunurlar ve bu nedenle ağrı oluşur.

Zarar gören sinirlerin yanı sıra bu sinirlere komşuluk yapan damarsal oluşumlardaki yapısal bozukluk ve farklılıklar trigeminal nevraljinin diğer nedenlerindendir. Aynı zamanda kemik yapısındaki farklılıklar da bu nedenlerden bir diğeridir. Kafa içindeki iyi veya kötü huylu tümörlerin trigeminal nevralji nedenlerinden olabileceği düşünülmektedir.



Yapısal bozukluklar ve farklılıkların yanı sıra trigeminal nevraljiye neden olan birçok çevresel faktör bulunmaktadır. Unutmayınız ki sinir sistemini olumsuz yönde etkileyen her durum nöropatik ağrı nedenleri arasında yer almaktadır. Bu nedenle sinir yaralanması, beyin damarı yaralanması, omurilik tarvması, MS, zona, diyabet ve tümörler trigeminal nevralji nedenleri arasında sıralanabilirler.

Nevralji olarak tanımlanan sinir ağrısı yalnızca yüzde meydana gelmemektedir. Sinir sisteminde etkilediği alana göre zona sonrasında vücudun herhangi bir bölümünde veya kaburgalarda meydana gelebilir. Trigeminal nevralji nedenlerinden olan zonanın hangi yaşta geçirildiği de oldukça önemlidir. Özellikle ileri yaşlarda meydana gelmiş zona, daha sonraları devamlı trigeminal nevralji ağrılarına neden olabilir.



TRİGEMİNAL NEVRALJİYİ TETİKLEYEN FAKTÖRLER
Trigeminal nevraljiye neden olan durumların yanı sıra trigeminal nevraljiyi tetikleyecek faktörlerde söz konusudur. Bu faktörlerin başında uyku bozuklukları, stres ve depresyon gelmektedir. Ağrının tetiklenmesinde etkili rol oynayan bu faktörler aynı zamanda ağrının şiddetinin artmasına da neden olur.

Ağrı, yemek yeme, konuşma, soğuk/sıcak yiyecekler, soğuk veya sıcak hava gibi faktörlere bağlı olarak tetiklenebilir. Bu nedenle hastaların kendilerini çok soğuk veya çok sıcak havalardan sakınmaları gerekmektedir. Özellikle klima veya havalandırma karşısında oturmak ağrıyı tetikleyen başlıca unsurlardandır. Hastaların dikkat etmesi gereken bir diğer önemli unsur yiyecek ve içeceklerinin çok sıcak veya soğuk olmamasıdır.

Trigeminal nevraljinin tetik noktalarından diğerleri ise yemek yemek, traş olmak, makyaj yapmak ve diş fırçalamak olarak sıralanabilir. Bu tür durumlarda ağrının aniden başlaması söz konusu olabilir.

https://www.neoldu.com/d/other/trigeminal-nevralji-tetikleyen-unsurlar.jpg

Yemek yemek (çiğnemek)

Konuşmak

Gülmek

Traş olmak

Diş fırçalamak

Ağrının görüldüğü tarafa dokunmak

Hafif esinti

Soğuk veya sıcak yiyecek ve içeceler

Makyaj yapmak

Uyku bozuklukları

Stres

Esnemek

TRİGEMİNAL NEVRALJİ BELİRTİLERİ
Trigeminal nevraljinin belirtileri ilk başta seyrek görülen ağrı ataklarıdır. Bu ağrılar kısa süreli olduğu gibi ani ve şiddetli ağrılardır. Sinirlerde meydana gelen hasar sonucu oluşan trigeminal nevralji, trafik kazası veya diş operasyonu sonrasında da meydana gelebilir. Alt çene veya üst çenede meydana gelen ağrı hasta tarafından apse ağrısı olarak algılanmaktadır. Ancak yapılan diş muayenesi sonrasında birçok kişiye trigeminal nevralji tanısı konmaktadır.

Trigeminal nevralji ağrısının ayırıcı belirtisi ani ve şiddetli olmasıdır. Genellikle yüzün bir bölümünde görülen ağrı bazı durumlarda iki taraflı olabilmektedir. Ağrı, spontan bir şekilde meydana gelebileceği gibi tetik noktasının uyarılması sonucunda da görülebilir. Ağrı ilk başlarda seyrek aralıklarla tekrar ederken sonraları sıklaşarak şiddetlenebilir.

Trigeminal nevralji belirtileri genellikle elektrik çarpması, bıçak saplanması, yanma, batma, donma ve karıncalanma gibi ifadelerle anlatılmaktadır. Yüz yıkama, yüze dokunma, çiğneme, konuşma ve gülme gibi durumlar karşısında ani ve kısa süreli ağrılar meydana gelir.



TRİGEMİNAL NEVRALJİ TANISI
Trigeminal nevralji tanısındaki en önemli unsur hastanın anlatım şeklidir. Öncelikle hasta ağrının oluşum şekli, sıklığı ve şiddetine dair tüm bilgileri detaylı bir şekilde doktor ile paylaşmalıdır. Ağrıyı anlatırken kullandığı terimleri dikkatlice seçmeli ve meydana gelen ağrıyı en iyi şekilde tanımlamalıdır.

Fizyolojik ve nörolojik muayenenin yanı sıra geliştirilmiş beyin MR yapılmalıdır. MR görüntüleri ile damar baskısının varlığı kolayca tespit edilebilir. Aynı zamanda MR taraması MS veya tümör gibi oluşumlara bağlı lezyonların teşhisinde de önemli bir yer tutar.



TRİGEMİNAL NEVRALJİ TEDAVİSİ
Tedavinin öncelikli amacı ağrıları en aza indirmektir. Ancak tedaviye başlamadan önce tedavinin seyrini etkileyen en önemli unsur hastanın yaşı, sağlık durumu ve altta yatan nedendir. Tüm bunlar göz önünde bulundurularak öncelikle ilaç tedavisine başlanır. Ağrı tamamen kontrol altına alınana kadar devam eden ilaç tedavisinde uygulanan ilaç dozu zamanla arttırılır.

Uygulanan ilaç tedavisinde hastaya düşen en önemli görev, tedaviye sadık kalmaktır. İlaçların dozunun doktora sormadan değiştirilmemesi ve ilaçların düzenli olarak kullanılması tedavinin seyrinde oldukça önemlidir.



Trigeminal nevraljinin tedavisinde sıkça epilepsi ilaçları kullanılmaktadır. Ancak bazı vakalarda bu tedavi yöntemi yetersiz kalmaktadır. Bu nedenle çeşitli ilaç tedavileri ile destek uygulanmaktadır. İlaç tedavisinin yanı sıra uygulanacak tedavi hastanın yaşı ve sağlık durumuna göre doktor tarafından belirlenmektedir. İlaç tedavisinden sonuç alınamaması durumunda uygulanan tedaviler;

Radyofrekans termokoagülasyon (sinire enjekte edilen gliserol ile sinir iletisinin kesilmesi)

Sinirin ağrıyı ileten liflerinin yakılması

Mikrovasküler dekompresyon (cerrahi müdahale ile beyin
sapında yer alan sinirin üzerindeki baskının ortadan kaldırılması)



​