Kendinize hiç, kararlarınızı neyin etkilediğini sordunuz mu? Neden bir durumu bir başka duruma tercih ediyorsunuz? Örnek olarak, neden şu an yaşadığınız yerde yaşıyorsunuz? Neden ilişkide olmayı ya da olmamayı seçiyorsunuz? Neden şu an birlikte olduğunuz kişiyi seçtiniz? Neden maaşlı çalışıyorsunuz ya da neden kendi işinizi yapıyorsunuz?


Kararlarımız sanılanın aksine, duygularımızdan ya da o anki şartlardan değil, öncelikli olarak değer yargılarımızdan etkilenir. Bu yüzden dünkü “Eylem Planınızı Oluşturun” başlıklı yazımda da vurguladığım gibi, bir adım atmadan önce, hayattaki temel değerlerimizin neler olduğunun farkında olmamız çok önemli. Çünkü temel değerlerimize uygun olmadan koyacağımız her bir tuğla, kumdan kale inşa etmek gibi olacaktır.


Kişisel Değerler Nelerdir?
Kişisel değerler, bizim için önemli olan “her şey” için yapılan genel bir tanımlamadır. Değerlerimiz, bir şeyin bizim için ederini belirler. Bu şekilde, neleri beğenip neleri beğenmediğimiz sınıflanmış olur. Değerlerimiz, çocukluk dönemlerimizde şekillenmeye başlar. İleriki dönemlerde ise, bilinçli olarak değiştirilebilirler.


Kişisel değerlerimiz, genellikle arka planda işlemeye devam ederler. Yaptığımız her şeyi etkilerler ama genellikle otomatik pilota takılmış gibi işlerler. Biz de içgüdüsel olarak nelerden hoşlanıp nelerden hoşlanmadığımıza bu şekilde karar veririz.


Peki Kişisel Değerlerimizin Farkında Olmanın Faydaları Neler?
Kendi değerlerimizi tanımlayarak, bireysel farkındalık geliştiririz ve netlik kazanırız.
En güçlü değerlerimizin neler olduğunu bilmek, onları yaşamımızda rehber olarak kullanmamızı sağlayacaktır.
Karar vermemiz daha kolaylaşır, daha akıllı kararlar verebiliriz.
Negatif değerlerimizin de farkına varırız. Böylece nelerden neden uzak durduğumuzu da anlayabiliriz.
Değerlerimizin hiyerarşik bir sıralamasını yaptıktan sonra, karşımıza çıkan bir durumu, değer sistemimize göre analiz edebilir, çok daha hızlı ve doğru kararlar alabiliriz. Böylelikle, yaşamımızdaki dengeyi daha kolay sağlamış oluruz.
Önemli bir karar vermeden önce, değerler sisteminizi mutlaka gözden geçirmenizi öneririm.


Peki Değerler Sabit midir, Yoksa Onları Değiştirebilir miyim?
Genel olarak değerler sistemimiz sabittir ve pek çok açıdan bizim karakterimizi oluşturur. Ama tek tek değerleri değiştirmemiz mümkündür. Değerlerimiz genellikle büyük bir olay ya da travma yaşadığımızda değişir ya da bilinçli olarak hayatımızı gözden geçirip bir karar verdiğimizde değişir (bu genellikle, bir şeyi deneyimleyip, değer sistemimizdeki hiyerarşik düzenin değişmesiyle oluşur).


Örnek olarak, ben eskiden bir iş yaparken onu eksiksiz ve hatasız yapmaya çalışırdım. Yani mükemmele yakın bir iş yapmak benim öncelikli değerlerimdendi. Ancak zaman içerisinde farkettim ki, her şeyi hatasız yapma çabası, resmin tamamını kaçırmamı sağlayabiliyor. Bu yüzden zamanında ama öncelikli olarak amaca yönelik işi yapmak, benim için daha çok önem kazanmaya başladı. Değer sistemim bu anlamda büyük ölçüde değişti.


Peki sahip olduğumuz bir değerden memnun değilsek ve onu değiştirmek istiyorsak ne yapmalıyız? Diyelim ki en öncelikli değerlerimizden birisi sabitlik ve değişmezlikse, ama biz hayatımızda biraz daha esnek olmak istiyorsak ne yapmalıyız?

Bunun olması için, yeni belirlemiş olduğumuz değer ile ilgili olumlu tecrübeler geliştirmemiz ve onların tadını çıkarmamız gerekiyor. Yani:

Daha esnek olmak ile ilgili hayatımızda olumlu tecrübeler geliştirmemiz ve bunlardan hoşlanmamız gerekiyor.
Sabitlik ve değişmezlikle ilgili yaşadığımız deneyimlerden yavaş yavaş uzaklaşmamız gerekiyor.
Yeni geliştirmiş olduğumuz esneklik değerine daha kolay adapte olabilmemiz için, inanç sistemlerimiz üzerinde de çalışmamız gerekiyor.