Tasnif, sınıflara ayırma, bölümleme, sınıflandırma ve sıralama anlamlarına gelmektedir. Tarih biliminin bölümlere veya kısımlara ayrılarak incelenmesine tarihin tasnifi veya sınıflandırılması denilir.

Tarih bilimi çok geniş bir çalışma alanına sahiptir. Çalışma alanının geniş olması onun incelenmesini güçleştirmiştir. Bu nedenle tarihi olayları iyi bir şekilde incelemek ve öğrenmek için zamana, mekana ve konuya göre bir sınıflandırma yapılmıştır. Tarihin sınıflandırılmasının gereği; tarihin incelenmesini kolaylaştırmaktır.

Tarihin Sınıflandırılması (Tasnifi)

Tarihin sınıflandırılması kaça ayrılır, neye göre tasnif edilir ve tasnif konularına kısaca değinelim. Tarihin sınıflandırılmasında temel üç kriter uygulanır, bunlar; zamana göre tasnif, mekana göre tasnif ve konuya göre tasniftir. Tarihin araştırılmasında ve öğretiminde kolaylık sağlamak amacıyla tarih zamana, mekana ve konuya göre sınıflandırılır. Sınıflandırmada üç esa dikkate alınır.

Tarihin sınıflandırılması; zamana, mekana ve konuya göre nasıl yapılır şimdi bunu inceleyelim:

• Tarihin Zamana Göre Sınıflandırılması
• Tarihin Mekana Göre Sınıflandırılması
• Tarihin Konuya Göre Sınıflandırılması

Tarihin tasnifi zamana göre nasıl yapılır?

Zamana göre tarihin tasnifinde tarih; çağ ve yüzyıl gibi zaman dilimlerine ayrılmıştır. Zaman dilimlerine İlk Çağ, XX. yüzyıl gibi farklı isimler verilmiştir. Tarihin çağlara ayrılmasında evrensel nitelikteki olaylar göz önünde bulundurulmuştur: yazının bulunması, Kavimler Göçü, İstanbul’un Fethi, Fransız İhtilali gibi.

Çağların başlangıcı olarak seçilen olaylar tarihçilere göre değişiklik göstermektedir. Örneğin; bazı tarihçiler, İlk Çağın sonu olarak Kavimler Göçü’nü, bazı tarihçiler de Roma İmparatorluğu’nun ikiye ayrılmasını ya da Batı Roma İmparatorluğu’nun yıkılışını kabul etmektedirler. Tarihi olayları belli bir zaman aralığı içinde değerlendirmek tam bir değerlendirme yapmak için yeterli değildir.

Bazı tarihi olaylar meydana geldikleri dönemin yanında daha sonraki dönemleri de etkilemiştir. Örneğin, tarih bilimi açısından yazının icadı önemli bir dönüm noktasıdır. Beş bin yıl önce icat edilen yazının toplumlar üzerindeki etkisi günümüze kadar devam etmektedir.

Herhangi bir yüzyılda veya çağda dünyanın her yerinde aynı siyasi, sosyal, kültürel özelliklerin görülmesi beklenemez. Örneğin Anadolu?da Demir Çağının yaşandığı bir dönemde dünyanın başka bir yerinde Tunç Çağı ya da Bakır Çağı yaşanabilmekteydi.

Tarihin tasnifi mekana göre nasıl yapılır?

Mekana göre tarihin tasnifinde, belli bir coğrafi bölge incelenir; kıtaların, ülkelerin, bölgelerin, şehirlerin tarihi söz konusudur: Asya Tarihi, Türkiye Tarihi, Amasya Tarihi gibi. Belli bir coğrafi bölgeyi ele alan eserlerden, o coğrafya ile ilgili siyasi, sosyal, kültürel ve ekonomik bilgiler elde etmek mümkündür.

Tarihin tasnifi konuya göre nasıl yapılır?

Konuya göre tarihin tasnifinde, toplumların siyasi, sosyal, ekonomik, hukuki, dini, kültürel yönlerinin ayrı ayrı incelenmesi söz konusudur. Öğrenilmek istenen konu ayrıntılarıyla ele alınır. Araştırılmak istenen konunun sınırları bellidir. Örneğin; dinler tarihi, hukuk tarihi, kültür tarihi, askerî tarih, tıp tarihi, iktisat tarihi.

Bu sınıflandırmalar, incelemeyi kolaylaştırsa da tek başına araştırmanın bütünlüğünü sağlama açısından yeterli değildir. Bundan dolayı bu sınıflandırmaların en büyük yararı çalışmaları kolaylaştırmasıdır.

Tarih Neden Sınıflandırılır?

Tarih bilimi; geçmişten günümüze kadar bir bütün olarak var olmuştur. Tarihin bir bütün olarak incelemek hem zamanın verimli kullanılmasını engeller, hemde inceleme güçleşir. Bu nedenlerle tarih bilimi çeşitli sınıflandırmalara tabi tutularak incelenmektedir.