Ülkelerin tarihi hatta dünya tarihi meydanlarda başlayan direnişler
protestolar ve gösterilerle değişti. Tiananmen
Azadi
Dekabrist ve son olarak Tahrir Meydanı...
Mısır- Tahrir Meydanı-Kahire
Mısırın başkenti Kahire’nin merkezinde bulunan Tahrir meydanının 19.yüzyıldaki ismi İsmailiye Meydanıydı. Bu isim Mısır Hidivi İsmail Paşa’dan gelmekteydi. 1919 Mısır devriminin ardından meydanın ismi Tahrir ( özgürlük) meydanı oldu. 1977 yılında Mısır Ekmek isyanı burada başladı. 2003 yılı Martında Irak Savaşı karşıtı protestoların merkezi oldu. 2011 yılında Hüsnü Mübarek’in devrilmesiyle sonuçlanan 1 milyondan fazla protestocunun katıldığı büyük gösterilerin de merkezi de yine Tahrir meydanıydı. Tahrir meydanı birçok tarihi olayın yaşandığı bir meydan olarak Mısır tarihinde yerini aldı.
Irak –Firdevs Meydanı-Bağdat
Irak’ın başkenti Bağdat’ta bulunan Firdevs meydanı 9 Nisan 2003 yılında tarihin önemli günlerinden birine tanıklık etti. Ülkeyi işgal eden Amerikan askerleri Bağdat’ın merkezindeki Firdevs meydanına girdi. Burada bulunan Saddam Hüseyin heykeli Irak halkı tarafından tahrip edildi. Daha sonra ise heykel bir Amerikan zırhlı aracı tarafından indirildi. Saddam rejiminin sona erdiğini simgeleyen gelişme bir fotoğraf karesi ile tarihteki yerini aldı.
Rusya: Dekabrist Meydanı-Saint Petersburg
Rusya'da Çar 1. Nikola'nın iktidar döneminde (1825 -1855) Fransız devriminin düşüncelerinden etkilenerek Çar'ın otoritesini bir anayasa ile sınırlandırmak isteyen subay ve aydınlar 14 Aralık 1825’te Saint Petersburg da ayaklandılar. Çar tarafından şiddetle bastırılan bu ayaklanma sonucunda yakalananların bir kısmı idam edildi bir kısmı ise Sibirya’ya sürgüne gönderildi. Ayaklanma Aralık ayında çıktığı için bu ayaklanmaya Dekabrist ( Aralıkçılar) dendi. İsyandan yüz yıl sonra 1925 yılında meydanın adı Dekabrist meydanı olarak değiştirildi.
Rusya-Kızıl Meydan-Moskova
Rusya’nın başkenti Moskova’daki dünyaca ünlü meydanın kuruluşu 15. yüzyıla dayanır. 73 bin metrekarelik meydan tarih boyunca gösterilere
idamlara
geçit törenlerine mitinglere sahne oldu. Krasnaya (Kızıl ) sözcüğünden gelen meydanın adı eski dönemlerde güzel anlamına da gelmekteydi. Sovyetler Birliği döneminde 1 Mayıs ve 7 Kısım ( Ekim devrimi ) geçit törenleri Kızıl meydanda yapılır Sovyet ordusu burada gövde gösterisi yapardı. Rusya’nın idare merkezi olan Kremlin de bu meydanda bulunmaktadır. SSCB’nin kurucusu Lenin’in anıt mezarı da bu meydandadır.
Azerbaycan- Azadlık Meydanı-Bakü
Azerbaycan’ın başkenti Bakü’de bulunan Azadlık meydanının Sovyetler Birliği dönemindeki ismi Lenin meydanı idi. Azadlık meydanı Azerbaycan’ın bağımsızlığına giden yolda önemli gelişmelerin yaşandığı bir yer oldu. Karabağ’da yaşanan gelişmeleri protesto etmek amacıyla 20 Ocak 1990 tarihinde Azeriler bu meydanda toplandılar. Toplanan Azerileri dağıtmak için 30 bin kişilik Sovyet ordusu meydanı kuşattı ve yüzlerce Azeriyi katletti. Öldürülenlerin cenazeleri on binlerce insanın katıldığı törenlere sahne oldu. Bu gelişmeler Azerbaycan’ın bağımsızlık sürecini hızlandırdı.
Çin-Tiananmen Meydanı-Pekiı
Tiananmen Meydanı 1417 yılında inşa edildi. İlk ismi Cheng Tian Man’dı. Bu isim imparatorun ülkeyi yönetirken cennetin emrine uyduğunu ifade etmekteydi. Ulusun kapısı olarak da adlandırılan bu meydan Pekin’in tam merkezinde bulunmaktadır. 1989’da yaşanan olaylar meydanın tarihinde önemli bir yer etti. 15 Nisan -4 Haziran tarihleri arasında yüz binlerce öğrenci
aydın ve işçi bu meydanda protesto gösterileri yaptılar. Çin hükümeti ise bu gösterileri kanlı bir şekilde bastırma yoluna gitti. 3-4 Haziran gecesi Çin askerleri tanklarla meydana girdi. 2-3 bin kişinin ölümüyle sonuçlanan bu protesto gösterilerinin simgesi ise bir fotoğraf karesi oldu.
İran- Azadi Meydanı-Tahran
İran’ın başkenti Tahranda bulunan meydana 1971 yılında Pers İmparatorluğu’nun 2.500. yılı kutlamaları şerefine kentin girişini sembolize etmesi adına Shahyaad Kulesi yaptırıldı. "Şahları Anma" anlamına gelen Shahyaad ismi 1979 İran Devrimi ile Özgürlük Anıtı olarak değiştirildi. Meydan
İran İslam Cumhuriyeti’nin kurulması sırasında Şah Rıza Pehlevi yönetimine karşı yapılan gösteriler sırasında sert çatışmalara sahne oldu.1 Şubat 1979da Şii din adamı Ayetullah Humeyni sürgün dönüşünde bu meydanda bir milyon kişi tarafından karşılandı.
Çek Cumhuriyeti-Wenceslas Bulvarı-Prag
Wenceslas Meydanı ilk olarak bundan 600 yıl önce IV. Charles döneminde at pazarı olarak kullanıldığı zamanlarda düzenlenmiştir. O zamandan itibaren meydan Çek Cumhuriyeti’nde bilinen her türden insan
organizasyon ve siyasal parti için değişmez bir tören yeri oldu. 1968 yılında Çekoslovakya’da iktidara gelen Alexander Dubcek SSCB’den ayrı politikalar izleyerek siyasal alanda liberal politikalara yönelince SSCB’nin buna tepkisi sert oldu. Çekoslovakya Rus ordusu tarafından işgal edildi. 16 Ocak 1969 tarihinde Rus tanklarının Prag’a girişini protesto eden 21 yaşındaki bir üniversite öğrencisi Prag’daki Wenceslas Bulvarında kendini yaktı. Ondan bir ay kadar sonra yani 25 Şubat 1969’da Jan Zajic adlı teknik üniversitede okuyan bir Çek genci Palach’ın kendini yaktığı Aziz Wenceslas heykeli önünde düzenlenen anma törenlerine katıldı. Daha sonra o da kendisini yaktı. Komünist rejim cenaze töreni düzenlenmesini ve onun Prag’a gömülmesini yasakladı. Şimdi aynı meydanda
Aziz Wenceslas heykelinin hemen önünde bu iki genç için anıt bulunuyor.
Türkiye- Taksim ve Sultanahmet Meydanları-İstanbul
İstanbul’da bulunan Taksim ve Sultanahmet Meydanları tarih boyunca birçok önemli olaya tanıklık etti. İstanbul’un en eski meydan olan Sultanahmet Meydanın tarihi Bizans’a kadar uzanır.
Bizans döneminde Hipodrom olarak anılan meydana Osmanlı döneminde At meydanı adı verilmişti. Meydan Osmanlı devleti döneminde birçok yeniçeri isyanlarına sahne oldu. Meşrutiyet döneminde yaşanan 31 Mart Olayında binlerce göstericinin toplandığı meydan Sultanahmet meydanıydı. 15 Mayıs 1919da İzmir’in işgal edilmesine tepki olarak binlerce İstanbullu yine Sultanahmet meydanında toplanmıştı.
İstanbul’daki önemli meydanlardan bir diğeri olan Taksim Meydanı ise özellikle cumhuriyet döneminde gösterilerin
protestoların merkezleri oldu. Türkiye tarihine Kanlı Pazar olarak geçen 1 Mayıs 1977de 34 kişinin öldüğü olay Taksim Meydanında yaşanmıştı.
-Ömer Aymalı- Dünya Bülteni / Tarih Dosyası
Mısır- Tahrir Meydanı-Kahire
Mısırın başkenti Kahire’nin merkezinde bulunan Tahrir meydanının 19.yüzyıldaki ismi İsmailiye Meydanıydı. Bu isim Mısır Hidivi İsmail Paşa’dan gelmekteydi. 1919 Mısır devriminin ardından meydanın ismi Tahrir ( özgürlük) meydanı oldu. 1977 yılında Mısır Ekmek isyanı burada başladı. 2003 yılı Martında Irak Savaşı karşıtı protestoların merkezi oldu. 2011 yılında Hüsnü Mübarek’in devrilmesiyle sonuçlanan 1 milyondan fazla protestocunun katıldığı büyük gösterilerin de merkezi de yine Tahrir meydanıydı. Tahrir meydanı birçok tarihi olayın yaşandığı bir meydan olarak Mısır tarihinde yerini aldı.
Irak –Firdevs Meydanı-Bağdat
Irak’ın başkenti Bağdat’ta bulunan Firdevs meydanı 9 Nisan 2003 yılında tarihin önemli günlerinden birine tanıklık etti. Ülkeyi işgal eden Amerikan askerleri Bağdat’ın merkezindeki Firdevs meydanına girdi. Burada bulunan Saddam Hüseyin heykeli Irak halkı tarafından tahrip edildi. Daha sonra ise heykel bir Amerikan zırhlı aracı tarafından indirildi. Saddam rejiminin sona erdiğini simgeleyen gelişme bir fotoğraf karesi ile tarihteki yerini aldı.
Rusya: Dekabrist Meydanı-Saint Petersburg
Rusya'da Çar 1. Nikola'nın iktidar döneminde (1825 -1855) Fransız devriminin düşüncelerinden etkilenerek Çar'ın otoritesini bir anayasa ile sınırlandırmak isteyen subay ve aydınlar 14 Aralık 1825’te Saint Petersburg da ayaklandılar. Çar tarafından şiddetle bastırılan bu ayaklanma sonucunda yakalananların bir kısmı idam edildi bir kısmı ise Sibirya’ya sürgüne gönderildi. Ayaklanma Aralık ayında çıktığı için bu ayaklanmaya Dekabrist ( Aralıkçılar) dendi. İsyandan yüz yıl sonra 1925 yılında meydanın adı Dekabrist meydanı olarak değiştirildi.
Rusya-Kızıl Meydan-Moskova
Rusya’nın başkenti Moskova’daki dünyaca ünlü meydanın kuruluşu 15. yüzyıla dayanır. 73 bin metrekarelik meydan tarih boyunca gösterilere
Azerbaycan- Azadlık Meydanı-Bakü
Azerbaycan’ın başkenti Bakü’de bulunan Azadlık meydanının Sovyetler Birliği dönemindeki ismi Lenin meydanı idi. Azadlık meydanı Azerbaycan’ın bağımsızlığına giden yolda önemli gelişmelerin yaşandığı bir yer oldu. Karabağ’da yaşanan gelişmeleri protesto etmek amacıyla 20 Ocak 1990 tarihinde Azeriler bu meydanda toplandılar. Toplanan Azerileri dağıtmak için 30 bin kişilik Sovyet ordusu meydanı kuşattı ve yüzlerce Azeriyi katletti. Öldürülenlerin cenazeleri on binlerce insanın katıldığı törenlere sahne oldu. Bu gelişmeler Azerbaycan’ın bağımsızlık sürecini hızlandırdı.
Çin-Tiananmen Meydanı-Pekiı
Tiananmen Meydanı 1417 yılında inşa edildi. İlk ismi Cheng Tian Man’dı. Bu isim imparatorun ülkeyi yönetirken cennetin emrine uyduğunu ifade etmekteydi. Ulusun kapısı olarak da adlandırılan bu meydan Pekin’in tam merkezinde bulunmaktadır. 1989’da yaşanan olaylar meydanın tarihinde önemli bir yer etti. 15 Nisan -4 Haziran tarihleri arasında yüz binlerce öğrenci
İran- Azadi Meydanı-Tahran
İran’ın başkenti Tahranda bulunan meydana 1971 yılında Pers İmparatorluğu’nun 2.500. yılı kutlamaları şerefine kentin girişini sembolize etmesi adına Shahyaad Kulesi yaptırıldı. "Şahları Anma" anlamına gelen Shahyaad ismi 1979 İran Devrimi ile Özgürlük Anıtı olarak değiştirildi. Meydan
Çek Cumhuriyeti-Wenceslas Bulvarı-Prag
Wenceslas Meydanı ilk olarak bundan 600 yıl önce IV. Charles döneminde at pazarı olarak kullanıldığı zamanlarda düzenlenmiştir. O zamandan itibaren meydan Çek Cumhuriyeti’nde bilinen her türden insan
Türkiye- Taksim ve Sultanahmet Meydanları-İstanbul
İstanbul’da bulunan Taksim ve Sultanahmet Meydanları tarih boyunca birçok önemli olaya tanıklık etti. İstanbul’un en eski meydan olan Sultanahmet Meydanın tarihi Bizans’a kadar uzanır.
-Ömer Aymalı- Dünya Bülteni / Tarih Dosyası