Ankara’da yakıcı bir yaz günü idi. Atatürk beraberinde arkadasları ve yaverleri oldugu halde Kızılcahamam’a giderken kazan köyü yakınlarında durmus ve otomobilinden inmisti. Köyün kadını, genci, yaslısı, ihtiyarı köylerin içinden geçen, sosede duran bu yabancı konukları görünce hep kosustular. Kimi su seyirtti, kimi ayran, bunlardan biri, gügümünden aktardıgı soguk ayranı Ata’ya uzattı:

- Bir soguk ayran içer misiniz, dedi.

Bu çorak iklimin kavurdugu yüzünde bronzlasmıs Türk kadının en bariz ifadelerini tasıyan, bir Türk Anası idi. Bögrüne sıkıstırdıgı kundagı biraz daha bastırdıktan sonra, sag elindeki ayran bardagını uzattı, bekledi. Ata, ayranı kana kana içmis ve biran durakladıktan sonra ona:

- Senin kocan kim? diye sormustu

Köylü kadını,yüzü tunçlasmıs, elleri nasırlı bir Türk Anası Ankara’nın kendine has sivesi ile kocasının Sakarya harbinde bogazından yaralanmıs bir cengaver oldugunu söyledi. Ata bir soru daha sordu:

- Ne zaman dogdun?

- 1919′da Atatürk Samsun’a çıktıgı zaman dogdum.

Ata, bir an düsündü. Yıl 1934 idi. Kadının bu ifadesine göre 15 yasında olması lazım gelirdi. Halbuki karsısındaki kadın 25 yaslarında görünüyordu tekrar sordu:

- Nasıl olur

Evet, nasıl olurdu. Bu Satı Kadın hiç tereddütsüz, o her zamanki nüktedan haliyle ve memleketin isgal altında geçirdigi acı yılları ima ederek:

- Evet Pasam, ondan evvel yasamıyordum ki!

Tam 6 çocuklu bu Anadolu kadını 1890 dogumluydu. Kazan köyünün muhtarıydı. Türkiye’deki ilk kadın muhtardı.

-Babam Kara Mehmet’lerden. Kazan’ın muhtarlık mühürü bana ondan miras kaldı. Sizi görmek fırsatını bize bahsettiginiz için bahtiyarlık duyuyoruz Pasam.

-Peki kadınların da erkekler gibi çalısıp çalısıp çesitli mevkilere yükselmesi konusunda ne düsünüyorsun?

-süphesiz dogrudur. Ve kadınlarımız Cumhuriyet’in mefkuresi altında bunu basarmak azmine sahiptir. Biz kadınlar hedefe yürüyecek ve Cumhuriyet mesalesini her alanda tasıyacagız Pasam.

Mustafa Kemal bu yanıttan son derece memnun olmustu. Bu konusma onu bir hayli düsündürdü. Ayrılırken yaverine kadının ismini ve adresini not ettirdi. Daha sonra Satı Kadın Büyük Millet Meclisi’ne giren ilk kadın milletvekili oldu.

Satı Kadın niçin milletvekili seçildigini bilmiyordu. Ama Mustafa Kemal onu neden seçtigini bilecekti. Çünkü kurdugu Cumhuriyet’in temelinde bu ülkenin kadınların da oldugunu biliyordu. Seçmek ve seçilmek onların da haklarıydı. 1923’te İzmir’de yaptıgı konusmasında diyorduki: “suna inanmak lazımdır ki, dünya yüzünde gördügünüz her sey kadının eseridir.”

Satı Kadın, kadınlara seçme ve seçilme hakkının 5 Aralık 1934’te Anayasa’da yer almasının ardından yapılan ilk genel seçimlerde 5. Dönem (1935-1939) Ankara milletvekili olarak görev yaptı. 1956 yılında ölen Satı Kadın’ın mezarı Kazan’da kendi adını tasıyan Satı Kadın mahallesi’nde bulunuyor.

1935’te 13 kadın vekil Meclis’e girmisti. Satı Kadın’la birlikte milletvekili seçilen ve Meclis’e giren diger kadınlarımız:

Mebrure Göneç(Afyon), Sekibe İnsel(Bursa), Huriye Öniz(Diyarbakır), Dr. Fatma Memik(Edirne), Nakiye Elgün(Erzurum), Fakiye Öymen(İstanbul), Ferruh Gürgüp(Kayseri), Bediz Morova(Konya), Mihre Bektas(Malatya), Meliha Ulas(Samsun), Esma Naymen(Seyhan), Sabiha Görkay(Sivas), Seniha Hizar(Trabzon)

Kaynak : Sait Arif Terzioglu’nun “Yazılmayan Yönleriyle Atatürk” adlı eseri