- Konum
- İstanbul
-
- Üyelik Tarihi
- 27 Tem 2013
-
- Mesajlar
- 813
-
- MFC Puanı
- 14
Bilgi Üniversitesi Yayınları, daha önce Pasif ve Dışlayıcı Laiklik adlı kitabını yayımladığı Ahmet T. Kuru ile demokratikleşme literatürünün duayeni kabul edilen Alfred Stepanın birlikte derledikleri, İngilizce aslı geçen yıl Columbia Üniversitesi tarafından basılmış olan kitabı Türkiyede Demokrasi, İslam ve Laiklik adıyla Türkçeye kazandırdı. Alanlarında dünyaca ünlü siyaset bilimci, sosyolog ve tarihçilerin katkılarından oluşan kitap, Türkiyenin güncel siyasi meselelerine derin bir akademik bakış getiriyor. Kitap, Türkiyede Kemalizmin kökenlerini, Kemalist ideolojiye dayalı bürokratik vesayet rejiminin din ve toplumla kurduğu özel ilişkileri ve bunun sonucu olarak ortaya çıkan laiklik ve demokrasi sorunlarını hem tarihi bağlamda hem de başka ülkelerle karşılaştırmalı olarak inceliyor. Ayrıca Türkiyede son yıllarda ordunun siyasi etkisinin azaltılması, yeni anayasa süreci, siyasal İslamın yaşadığı dönüşümlerin Türkiyede laiklik ve demokrasi için anlamı gibi bir çok konuya yetkin akademisyenlerin kaleminden ışık tutuyor.
Toplum eksenli bir anlayış
Kitabın en önemli katkısı Türkiyede İslam, laiklik ve demokrasi konusunu ideolojik tartışmaların ötesine taşıyıp hem tarihsel hem de karşılaştırmalı olarak sistemli ve analitik bir temelde ele alması. Bu sayede kitap Türkiyede laiklik ve din devlet ilişkilerini Karen Barkey gibi saygın bir sosyolog ve Şükrü Hanioğlu gibi alanında otorite bir tarihçinin kalemiyle sosyolojik ve tarihi bir perspektife oturturken Ahmet Kuru, Alfred Stepan ve Stathis Kalyvas gibi karşılaştırmalı siyasetin önemli isimleri sayesinde uluslararası bir çerçevede analiz etme imkanı da sunuyor. Bu karşılıklı etkileşim sayesinde okuyucu bir yandan Osmanlı İmparatorluğudan cumhuriyete geçiş dönemindeki süreklilik ve kopuşları görüp Türkiyeyi kendine özgü şartlarında değerlendirme şansına sahip olurken, diğer yandan, Türkiyenin Fransa, Senegal tecrübeleriyle ve Avrupadaki Hıristiyan demokrat tecrübeyle mukayesesini okuyarak daha karşılaştırmalı bir bakışa ulaşabiliyor.
Bu tarihi ve karşılaştırmalı perspektife ilave olarak kitabın diğer bölümleri demokratikleşme konusunda önemli tespitlerde bulunuyor. Ergun Özbudun, devletin tektip toplum hayali ile Türkiyedeki çoğulcu yapının uyumsuzluğunu ve bunun Anayasa Mahkemesinin kararlarına yansımasını her zamanki hukuk ve siyaset vukufiyeti ile ortaya koyuyor. Kuru, Özbudunu destekler mahiyetteki analizinde özünde çoğulculuk karşıtlığını içeren ordunun siyasete müdahalesinin Türkiyede yükselişi ve düşüşünün nedenlerini devlet-toplum ilişkileri bağlamında ele alıyor. Ümit Cizre de ordunun Türkiyenin yenilenen siyasetinde siyasi ve sosyal aktörler üzerindeki etkisini yeni stratejilerle sürdürmeye çalıştığını iddia ettiği yazısında orduda siyaset kurumunu etkileme yöntemi olarak kullanılan devlet merkezli yaklaşımın yerini yavaş yavaş ordunun toplumun değişik kesimleriyle kurduğu koalisyonlara bıraktığını ve daha toplum eksenli bir anlayışa kaydığını belirtiyor. Son olarak hem siyasetçi hem de gazeteci kimliğiyle tanıdığımız Joost Lagendıjk, Türkiyenin AB ile ilişkilerinin Türkiyede demokratikleşme tartışmalarına katkısını ele alıyor.
Askeri vesayetin sonuna yaklaşıldığı, yeni siyasi atmosferde gerçek demokrasiye geçişin problemlerinin sıkça konuşulduğu, yeni anayasa, Kürt sorunu, Alevilerin ve gayrimüslümlerin sorunlarının tartışıldığı bir dönemde Kuru ve Stepanın önemli sosyal bilimcilerin katkılarıyla bir araya getirdikleri bu derleme eser, akademisyen olsun olmasın Türk siyasetine ilgi duyanlar için önemli bir kaynak olmaya aday.
*Yrd. Doç. Dr., Nebraska Üniversitesi
TÜRKİYEDE DEMOKRASİ, İSLAM VE LAİKLİK
Derleyen: Ahmet T. Kuru ve Alfred Stepan
Çeviren: Hande Tatoğlu
Bilgi Üniversitesi Yayınları
2013, 228 sayfa, 22 TL.