ŞELOMO VE 1. BET-**İKDAŞIN KURLUŞU



David ölmeden önce o sıralarda 12 yaşında olan oğlu Şlomo’yu bu sözlerle kral atar: “Dünyadan ayrılıyorum. Güçlü ol ve bir erkek ol. Moşe’nin Kanunu’nda yazdığı gibi Tanrı’nın yolunda yürü, O’nun kanunlarına ve emirlerine ve yargılarına uy ki her yaptığında ve her döndüğün yerde başarılı olasın.” (1 Melahim 2:2-3) Bu klasik kutsama günümüzde her oğlan çocuğa Bar Mitsva’sında yapılan kutsamadır. Sinay Dağı’nda Tora’nın verildiği zamandan itibaren Yahudi halkına rehberlik eden ana kuralı tekrarlamaktadır: başarılı olmak için Tora’ya uyman yeterli. Şlomo kral meshedildikten kısa zaman sonra Tanrı rüyasında ona görünür ve onu kendisi için bir dilekte bulunmaya davet eder. Şlomo şöyle cevap verir: “Ben daha küçük bir çocuğum... Dolayısıyla kuluna Senin halkını yargılamak için anlayışlı bir kalp ver...” Bu isteği Tanrı’yı memnun eder ve ona der ki: “ Zenginlik ve onur istemediğin, sadece tüm halkın yararına olan bir şey istediğin için, senden önce ve senden sonra kimsenin sahip olamayacağı kadar anlayışlı bir kalp vermekle yetinmeyecek... günündeki hiçbir kralın sahip olmadığı kadar zenginlik ve onur da vereceğim.” (1 Melahim 3:7-13) M.Ö. 848 yılında doğan Şlomo, M.Ö. 796 yılında, 52 yaşında iken öldü. 40 yıl boyunca kral olarak hükmetti, bunlar tüm İsrael tarihinin en iyi yılları oldu. Haham mi’kol ha’adam, “insanların en bilgesi” olarak bilinir. Tora dünyadaki tüm kralların, sadece Tora bilgisini değil, dünyevi bilgi ve bilimi de içeren bilgeliğini duymak için geldiğini aktarır. Ünü çevredeki tüm uluslara yayıldı. 3.000 vecize ve 1.005 şiir yazdı. Lübnan’ın sedirlerinden duvarlara yetişen zufa otuna, ağaçlardan söz etti. Hayvanlardan da söz etti, kuşlar, sürüngenler ve balıklardan. Bilgeliğini duyan dünyadaki kralların yaptığı gibi, tüm uluslardan insanlar Şlomu’nun bilgeliğini duymaya geldi. (1 Melahim 5:11-14) BET-**İKDAŞ Şlomo’nun hükümdarlığının en büyük başarısı, babası Kral David’in düşünü kurduğu Bet Amikdaş’ı inşa etmektir. Bu dizinin bir önceki bölümünde öğrendiğimiz gibi Kral David Ahit Sandığı’nı Yeruşalayim’in Moriah Tepesi’ne getirmiş ama kan dökmüş olan bir savaşçı olduğu için Tanrı’nın Mabedi’ni inşa etmesine izin verilmemişti. Ancak bu işi başarmak oğluna bırakılmıştı, o da bunu yaptı. Tora İsrael ulusunun bu en önemli yapısının inşasına birçok bölüm ayırmıştır: Yahudi halkı ile Tanrı arasındaki paylaşım yeri... Bütün Bet -Amikdaş’ın, zeminler ve kapılar dahil, içinin ve dışının altınla kaplandığını anlatır. Ayrıca sütunlar, mikve ve havuzlar gibi bronz yapılar da vardı. Harikulade yapının inşası yedi yıl sürdü. Tamamlandığında Şlomo Bet -Amikdaş’ı adar: “İşte, gökler ve göklerin gökleri Seni içeremez: inşa etmiş olduğum bu ev çok daha az! Yine de Tanrım, kulunun duasına ve yakarışlarına kulak ver: kulunun bugün Sana ettiği duayı dinle; Gözlerin gece gündüz “İsmim orada olacak!” dediğin bu evin, bu yerin üzerinde olsun. Kulunun ve İsrael ulusunun burada edeceği duaları dinle... (1 Melahim 8:27-29) DORUK Bu Yahudi tarihinin doruğudur. Herkes birleşmiştir. Komşuları Yahudileri rahatsız etmemektedir. Aksine, Yahudilerden öğrenmeye gelmektedirler. Barış ve refah hüküm sürmektedir. İsrael gelebileceği en iyi noktaya gelmiştir. Zirvededir. Öyle ise bu altın çağ neden sürüp gitmez? Şlomo büyük bir hata yapar. Çok fazla eş alır. Gerçekten de 700 karısı ve 300 cariyesi vardır. Yahudilerin günün birinde kral isteyecekleri fikrinin ilk tartışıldığı Devarim Kitabı’na geri dönersek, Moşe’nin kralın çok fazla ata ve çok fazla eşe sahip olmaması konusunda uyardığını görürüz (Devarim 17:17). Büyük Tora yorumcusu Raşi bize bu sayının 18’den fazla olmaması anl***** geldiğini ve Kral David’in sadece altı karısının olduğunu söyler. Dolayısıyla Şlomo’nun işi biraz abarttığını görüyoruz. Bunun nedeni tarihin o döneminde asiller arasındaki evliliğin sadece iki nedeninin bulunmasıdır: çocuklara sahip olmak ve siyasi birleşmeler yapmak. Şlomo’nun zamanında Ortadoğu birçok şehir-devletten oluşmuştu ve bu şehir-devletlerin kralları, onunla bir birleşme yapmak için kızlarını, evlenmesi için Şlomo’ya göndermek istiyorlardı. Bunlar kulağa hoş geliyor, öyle ise sorun nerede? Cevabı bize Tora veriyor: Yaşlandığında karıları Şlomo’nun kalbini başka tanrılara doğru çevirdi. (1 Melahim 11:4-5) Bu Kral Şlomo’nun putperest olduğu anl***** gelmez tabii ki. Ama Tora bu ağır sözcükleri, karılarının putperestlik alışkanlıklarını önlemediği için kullanır. Kral olarak, etkisi altındakilerin hareketlerinden sorumlu tutulacaktır. Yahudi halkının en büyük liderlerinden biri, Şir Haşirim’i, Kohelet’i ve Vecizeler Kitabını yazmış olan onun tinsel düzeyinde bir insan, Tora’da kendisi hakkında yazılanı bilerek gökyüzünde ebedi ıstırap çekiyor olmalıdır. Tora Şlomo’nun hikâyesini Tanrı’nın ona öfkelendiğini ve şunları söylediğini belirterek bitirir: “Bütün bunlardan suçlu olduğun ve Benim anlaşmam ile Benim kanunlarıma uymadığın için... krallığı senden koparacağım... Ama baban David’in hatırına bunu senin zamanında yapmayacağım. Bunun yerine oğlundan koparacağım... Oğluna, kulum David’in ve Yeruşalayim’in hatırı için seçmiş olduğum bir kavmi vereceğim.” (1 Melahim 11:9-13) Tanrı’nın Kral David’i ne kadar sevdiği ve onu kusurlarından dolayı nasıl tamamıyla affettiği açıkça ortadadır. Ama aynı zamanda İsrael krallığı ikiye bölünmek üzere olduğu için Yahudi halkını zor günlerin beklediği de açıkça ortadadır.​