Avrupa Kuzey Afrika ve Asyada doğal olarak yetişen 5 türü vardır. Ülkemizde de doğal olarak yetişen türleri bulunur. Tırmanıcı ve yerde sürünücü bitkilerdir. Havai kökleri ile tırmanırlar. Sadece bir türü tırmanıcı değildir.
Her dem yeşil bitkilerdir. Yaprakları sarmal dizilmiş ve dilimlidir. Meyveleri siyah renkli salkım şeklinde ve içerisinde 35 tohum bulunur.
Üretimi
Üretimleri çelikle olur. Çelikler senenin değişik zamanlarında alınarak köklendirilirler. Ekim-Kasım aylarında hazırlanan çelikler herhangi bir köklenme hormonu ile muamele edilmeden yastıklarda kolayca köklendirilirler. Köklenen çelikler nisan ayında yerlerinden sökülebilirler.
Temmuz ayında 7510 cm uzunluğunda yarı odunsu olarak hazırlanan çelikler sıcak yastıklara dikilirler. Sıcak yastıklara dikildikten sonra üzerleri ayrıca bir naylon ile örtülür.
Bu hazırlanan çeliklere de hormon uygulamaya gerek yoktur. Dikimden yaklaşık 6 hafta sonra köklenen çelikler sökülerek saksılara dikilir. Bu sistemde alttan ısıtma uygulanırsa köklenme daha çabuk olur.
Haziran-temmuz aylarında alınan çeliklerin alçak tünellerde veya üzeri naylonla örtülerek soğuk yastıklarda da köklendirilmesi mümkündür.
Ekolojik İstekleri
Dağlık bölgelerden ovalara kadar yayılış gösterir. Toprak isteği bakımından seçici değildirler. Alkalik ve nemli topraklarda yetişirler. Ilıman deniz iklimlerini sever donlara dayanırlar. Donlardan zarar görmeleri hâlinde bu zararı atlatabilirler.
Sarmaşığın Peyzajda Kullanımı
Kent iklimine ve endüstriyel yörelere dayanıklıdır. Evlerin ve bahçelerin bezenmesinde ve hatta toprak yüzeyinin örtülmesinde kullanılır.
İç mekân ve kaplarda yetiştirilmeleri hâlinde aydınlık veya günde 12 saat ışıklandırılmış serin mekânlarda iyi gelişme gösterir. Duvarları sardırmak için duvar diplerine 50100 cm aralıklarla dikilmeleri yeterlidir. Kaplara yeni dikilenler ilk altı ayda gübrelenmemelidir.
Sarmaşık Önemli Türleri
adi orman sarmaşığı : Sürekli yeşil kalan yaprakları derimsi şemsiye kuruluşunda ve salkım görünüşünde toplanmıştır. Çiçekler dikkat çekici değildir.
İyi drenajlı sonra hızlı büyür. 30 m kadar tırmanabilir.
Tohum ve çelikle üretilir. Yeni toplanan tohumlar ilkbaharda soğuk kasalara hemen ekilir. 4 hafta katlamada tutulursa çimlenme daha da artar. Temmuz-ağustos ayında yarı odun çeliklerle serada gölgeli bir yerde odun çelikleri ile kasım ayında serada ve ilkbaharda yumuşak çeliklerle ve daldırma ile üretilir. Birçok kültür formu elde edilmiştir. Özellikle alacalı formda olanlar en fazla yetiştirilenlerdir.
- H. helix Aurea variegeta yaprakları sarı renklidir.
- H. helix Chicago büyük yapraklıdır.
- H. helix Chicago variegata büyük yapraklı ve kenarları krem renginde alacalıdır.
- H. helix Conglomerata küçük yapraklıdır ve yavaş büyür.
- H. helix Jubilee yaprakları küçüktür ve ortası sarı alacalıdır.
- Hedera canariensis: Yaprakları büyük ve üçgenimsi biçimli kenarları sarı renklidir.
Kışın 13 0Cye kadar tolerans gösterir. Fakat daha fazla sıcakları tercih eder. İlkbaharda genç
sürgünleri ve alttaki yaprakları uzaklaştırmak doğru olmaz.
Fazla sulama yaprakların sararmasına ve dökülmesine neden olur. 3 yılda bir saksı değiştirilmelidir. 2. ve 3. yılda gübreleme işi tekrarlanmalıdır.
Hedera colchica; Hızlı büyüyen bir çeşittir. 23 yılda 11 meyveleri siyah renklidir.
Güneşli gölge ve rüzgâra karşı korunaklı yerlerde iyi yetişir. Taze humuslu ve kireçli toprakları tercih eder. Soliter veya grup halinde kullanılır.
Her dem yeşil bitkilerdir. Yaprakları sarmal dizilmiş ve dilimlidir. Meyveleri siyah renkli salkım şeklinde ve içerisinde 35 tohum bulunur.
Üretimi
Üretimleri çelikle olur. Çelikler senenin değişik zamanlarında alınarak köklendirilirler. Ekim-Kasım aylarında hazırlanan çelikler herhangi bir köklenme hormonu ile muamele edilmeden yastıklarda kolayca köklendirilirler. Köklenen çelikler nisan ayında yerlerinden sökülebilirler.
Temmuz ayında 7510 cm uzunluğunda yarı odunsu olarak hazırlanan çelikler sıcak yastıklara dikilirler. Sıcak yastıklara dikildikten sonra üzerleri ayrıca bir naylon ile örtülür.
Bu hazırlanan çeliklere de hormon uygulamaya gerek yoktur. Dikimden yaklaşık 6 hafta sonra köklenen çelikler sökülerek saksılara dikilir. Bu sistemde alttan ısıtma uygulanırsa köklenme daha çabuk olur.
Haziran-temmuz aylarında alınan çeliklerin alçak tünellerde veya üzeri naylonla örtülerek soğuk yastıklarda da köklendirilmesi mümkündür.
Ekolojik İstekleri
Dağlık bölgelerden ovalara kadar yayılış gösterir. Toprak isteği bakımından seçici değildirler. Alkalik ve nemli topraklarda yetişirler. Ilıman deniz iklimlerini sever donlara dayanırlar. Donlardan zarar görmeleri hâlinde bu zararı atlatabilirler.
Sarmaşığın Peyzajda Kullanımı
Kent iklimine ve endüstriyel yörelere dayanıklıdır. Evlerin ve bahçelerin bezenmesinde ve hatta toprak yüzeyinin örtülmesinde kullanılır.
İç mekân ve kaplarda yetiştirilmeleri hâlinde aydınlık veya günde 12 saat ışıklandırılmış serin mekânlarda iyi gelişme gösterir. Duvarları sardırmak için duvar diplerine 50100 cm aralıklarla dikilmeleri yeterlidir. Kaplara yeni dikilenler ilk altı ayda gübrelenmemelidir.
Sarmaşık Önemli Türleri
adi orman sarmaşığı : Sürekli yeşil kalan yaprakları derimsi şemsiye kuruluşunda ve salkım görünüşünde toplanmıştır. Çiçekler dikkat çekici değildir.
İyi drenajlı sonra hızlı büyür. 30 m kadar tırmanabilir.
Tohum ve çelikle üretilir. Yeni toplanan tohumlar ilkbaharda soğuk kasalara hemen ekilir. 4 hafta katlamada tutulursa çimlenme daha da artar. Temmuz-ağustos ayında yarı odun çeliklerle serada gölgeli bir yerde odun çelikleri ile kasım ayında serada ve ilkbaharda yumuşak çeliklerle ve daldırma ile üretilir. Birçok kültür formu elde edilmiştir. Özellikle alacalı formda olanlar en fazla yetiştirilenlerdir.
- H. helix Aurea variegeta yaprakları sarı renklidir.
- H. helix Chicago büyük yapraklıdır.
- H. helix Chicago variegata büyük yapraklı ve kenarları krem renginde alacalıdır.
- H. helix Conglomerata küçük yapraklıdır ve yavaş büyür.
- H. helix Jubilee yaprakları küçüktür ve ortası sarı alacalıdır.
- Hedera canariensis: Yaprakları büyük ve üçgenimsi biçimli kenarları sarı renklidir.
Kışın 13 0Cye kadar tolerans gösterir. Fakat daha fazla sıcakları tercih eder. İlkbaharda genç
sürgünleri ve alttaki yaprakları uzaklaştırmak doğru olmaz.
Fazla sulama yaprakların sararmasına ve dökülmesine neden olur. 3 yılda bir saksı değiştirilmelidir. 2. ve 3. yılda gübreleme işi tekrarlanmalıdır.
Hedera colchica; Hızlı büyüyen bir çeşittir. 23 yılda 11 meyveleri siyah renklidir.
Güneşli gölge ve rüzgâra karşı korunaklı yerlerde iyi yetişir. Taze humuslu ve kireçli toprakları tercih eder. Soliter veya grup halinde kullanılır.