- Konum
- ىαкαяyλ
-
- Üyelik Tarihi
- 27 Kas 2009
-
- Mesajlar
- 24,120
-
- MFC Puanı
- 79
ŞAMAN SÖZCÜĞÜNÜN KÖKENİ
Sihirbaz-hekim-büyücü manalarına gelen şaman sözcüğü, Rusça üzerinden Tunguzca Şaman olarak kullanılmıştır.Fakat, bu sözcük Sibirya ve Orta Asya halklarında değişik olarak anılır.Şaman sözcüğü Yakutlarda Oyun, Moğollarda Bü,Büge ve Udugan , Yakutlarda kadın şaman anlamında Udugan, Tatar Türklerinde Kam, Altaylılarda Kam, Gam, Moğollarda Kami olarak kullanılışı tartışmaları oluşturduğu gibi aynı zamanda Şamanlık üzerine Güney etkisi ya da Budizm, Lamaizm etkileri tartışmasını da beraberinde getirir.
Bu sözcüğün kökeninin Pali dilinde Samana (Sankritçe sramana), Çince Sha-men (Pali sözcüğünün bir uyarlaması) olduğu 19.yy oriantalistlerinin başlıcaları tarafından kabul edilmiştir. (1842de W.Schoot ve 1816da Dordji Banzarov) tarafından sorgulanmasına rağmen (1914te) J.Nemeth ve 1917de B.Laufer tarafından bu görüş reddedilmiştir.Bu araştırmacıların inandıkları ve ispat ettikleri, bu Tunguzca kelimenin Türk-Moğol dillerine çeşitli fonetik şekillerde uyum gösterdiğidir.Arkaik Türkçedeki K harfi Tatarlarda K olarak, Çuvaşlar da J, Yakutlar da Almancadaki ach karşılığı bir sessiz harf, Moğollarda ts,c,Mançu-Tunguzlarda s, s, ya da s ya da Tunguzca Saman, Türk-Moğolların kesinlikle şamanı açıklayan Kam (gam) sözcüğünün karşılığıdır.(Mircae Eliade, Shamanizm Archaic Techniques of Ecstasy, s:495)
Fakat Saadettin Buluç İslam Ansiklopedisinde Şaman maddesinde J.Nemethe Türk şivelerinde geçen KAM kelimesi ile birleştirip Türkçe olarak göstermek istemiş ise de , bu arada şaman kelimesinin ikinci hecesini izahsız bırakmıştır diyerek itiraz etmektedir. (Saadettin Buluç, Şaman Maddesi, İslam Ansiklopedisi CXI, s:311)
Banzarova göre ise şaman kelimesi Mançuca Şamandan gelmektedir. Mançuca Samarambi sıçramak, dövünmek demektir. Nioredze de bu görüşe taraftar olarak bütün bu kelimelerin bir coşkunluk halini hareketli, heyecanlı bir vaziyeti ifade ettiğini belirttikten sonra şaman veya şamanın coşmuş, durmadan oynayan, bir oraya bir buraya sıçrayan kişi manasına geldiğini öne sürer.(Saadettin Buluç, Adı geçen eser, s:310)
Kelimenin kökeni üzerine olan görüşlerin de ifade ettiği gibi şaman oynamakla, sıçramakla, coşmak, dans etmekle ilintilidir.Şaman bu özellikleriyle diğer sihirbazlara büyücü- hekimlere benzese dahi, bir özelliğiyle onlardan ayrılmaktadır.Şaman ruhlarla olan ilişkileri tekniğini oluşturduğu bir vecd (ekstaz) hali içinde kuran ve bunu izleyenlere aktaran kişidir.Şaman içinde bulunduğu topluluğun dini törenlerini, yöneten bir rahip, ya da ruhlar tarafından ele geçirilmiş bir büyücü değildir.Şaman ruhlarla ilişkiye geçmek için yer altına inen ve yer üstüne çıkan ve tüm bunları sahip olduğu vecd hali ile yapan bir kişidir.
Alıntı.
Sihirbaz-hekim-büyücü manalarına gelen şaman sözcüğü, Rusça üzerinden Tunguzca Şaman olarak kullanılmıştır.Fakat, bu sözcük Sibirya ve Orta Asya halklarında değişik olarak anılır.Şaman sözcüğü Yakutlarda Oyun, Moğollarda Bü,Büge ve Udugan , Yakutlarda kadın şaman anlamında Udugan, Tatar Türklerinde Kam, Altaylılarda Kam, Gam, Moğollarda Kami olarak kullanılışı tartışmaları oluşturduğu gibi aynı zamanda Şamanlık üzerine Güney etkisi ya da Budizm, Lamaizm etkileri tartışmasını da beraberinde getirir.
Bu sözcüğün kökeninin Pali dilinde Samana (Sankritçe sramana), Çince Sha-men (Pali sözcüğünün bir uyarlaması) olduğu 19.yy oriantalistlerinin başlıcaları tarafından kabul edilmiştir. (1842de W.Schoot ve 1816da Dordji Banzarov) tarafından sorgulanmasına rağmen (1914te) J.Nemeth ve 1917de B.Laufer tarafından bu görüş reddedilmiştir.Bu araştırmacıların inandıkları ve ispat ettikleri, bu Tunguzca kelimenin Türk-Moğol dillerine çeşitli fonetik şekillerde uyum gösterdiğidir.Arkaik Türkçedeki K harfi Tatarlarda K olarak, Çuvaşlar da J, Yakutlar da Almancadaki ach karşılığı bir sessiz harf, Moğollarda ts,c,Mançu-Tunguzlarda s, s, ya da s ya da Tunguzca Saman, Türk-Moğolların kesinlikle şamanı açıklayan Kam (gam) sözcüğünün karşılığıdır.(Mircae Eliade, Shamanizm Archaic Techniques of Ecstasy, s:495)
Fakat Saadettin Buluç İslam Ansiklopedisinde Şaman maddesinde J.Nemethe Türk şivelerinde geçen KAM kelimesi ile birleştirip Türkçe olarak göstermek istemiş ise de , bu arada şaman kelimesinin ikinci hecesini izahsız bırakmıştır diyerek itiraz etmektedir. (Saadettin Buluç, Şaman Maddesi, İslam Ansiklopedisi CXI, s:311)
Banzarova göre ise şaman kelimesi Mançuca Şamandan gelmektedir. Mançuca Samarambi sıçramak, dövünmek demektir. Nioredze de bu görüşe taraftar olarak bütün bu kelimelerin bir coşkunluk halini hareketli, heyecanlı bir vaziyeti ifade ettiğini belirttikten sonra şaman veya şamanın coşmuş, durmadan oynayan, bir oraya bir buraya sıçrayan kişi manasına geldiğini öne sürer.(Saadettin Buluç, Adı geçen eser, s:310)
Kelimenin kökeni üzerine olan görüşlerin de ifade ettiği gibi şaman oynamakla, sıçramakla, coşmak, dans etmekle ilintilidir.Şaman bu özellikleriyle diğer sihirbazlara büyücü- hekimlere benzese dahi, bir özelliğiyle onlardan ayrılmaktadır.Şaman ruhlarla olan ilişkileri tekniğini oluşturduğu bir vecd (ekstaz) hali içinde kuran ve bunu izleyenlere aktaran kişidir.Şaman içinde bulunduğu topluluğun dini törenlerini, yöneten bir rahip, ya da ruhlar tarafından ele geçirilmiş bir büyücü değildir.Şaman ruhlarla ilişkiye geçmek için yer altına inen ve yer üstüne çıkan ve tüm bunları sahip olduğu vecd hali ile yapan bir kişidir.
Alıntı.