-
- Üyelik Tarihi
- 3 Nis 2008
-
- Mesajlar
- 2,499
-
- MFC Puanı
- 0
roma rakamlarının kullanılışı - roma rakamlarında eksiltme yöntemi - sıfır basamak kavramı
Roma rakamları yazılırken aynı harf üç kezden daha fazla tekrar edilmez. Bunun sonucunda da 4, 9, 40, 90, 400 ve 900 sayılarının modern zamanlarda daha sık kullanılan, küçük değerli sembollerin büyük değerli sembollerin soluna yazıldığında değerlerinin çıkarılmasına dayanan, farklı yazılış şekilleri vardır:
Roma rakamları ile IV IX XL XC CD CM
Batı Arap rakamları ile 4 9 40 90 400 900
Yine bu kuralla Roma rakamları ile yazılabilecek karakter sayısı açısından en uzun sayının 3888 (MMMDCCCLXXXVIII) olduğu görülür. Ancak Roma rakamlarında Mden büyük bir rakam olmadığından l000′den sonraki sayılarda bu kural bozulabilmektedir. Örneğin 4000, MMMM şeklinde yazılır. Soldaki rakamı sağdakinden çıkarıp yeni bir sayı elde etme yöntemi, sayıların okunuşunda ve dört işlemin uygulamalarında çeşitli karışıklıklara yol açmaktadır. Örneğin 1999′u gösteren MCMXCIX sayısının okunabilmesi için M CM XC IX biçiminde ayrılması gerekir. Burada M 1000′i, CM 900′ü (1000-100), XC 90′ı (100-10), IX ise 10′u (9-1) gösterir.
Çıkarmadaki hatalar
Roma rakamlarıyla çıkarma işlemi yapılırken, büyük sayıdaki sembollerden küçük sayıdakiler çıkarılır. Örneğin 78′den (LXXVIII) 26 (XXVI) çıkarıldığında geriye 52 (LII) kalmaktadır. Ancak 4 ve 9 sayılarını kullanırken yapılan işlemlerde, eksiltme yönteminden kaynaklanan bazı hatalar oluşmaktadır. Örneğin, 49′dan (XLIX) 24 (XXIV) çıkarılığında geriye L-V den 45 kalmaktadır. Bu sorun eldeli çıkarma işleminde de göze çarpmaktadır. Örneğin 13′ten (XIII) 9′u (IX) çıkarırken geriye 2 (II) kalır.
Sıfır ve basamak kavramı
Romen rakamlarında sıfır sayısı ve basamak kavramı yoktur. Rakam, ifade ettiği sembol kadardır; yani X rakamı, hangi basamakta olursa olsun 10 dur. Halbuki günümüzde kullandığımız Batı Arap rakamlarında 1 tek başınayken 1 dir, ancak bir soldaki haneye geçtiğinde 10 değerini, iki soldaki haneye geçtiğinde de 100 değerini alır.
Büyük sayıların gösterimi
Roma rakamlarında, bir sayının bin katını göstermek için sembolün üzerine bir yatay çizgi, milyon katını göstermek için de ilgili sembolün üzerine iki yatay çizgi çizilerek ifade edilir.
V ya da (V) = 5.000
X ya da (X) = 10.000
L ya da (L) = 50.000
C ya da (C) = 100.000
Please generate and paste your ad code here. If left empty, the default referral ads will be shown on your blog.
D ya da (D) = 500.000
M ya da (M) = 1.000.000
Kullanım Alanları
Tüm bu nedenlerle günümüzün karmaşık işlemlerinde Roma rakamlarının kullanılması ideal değildir ve dört işlem yapma zorluğundan dolayı günümüzde fazla kullanılmamaktadırlar. Sıfır sayısının modern aritmetik sisteme katılmasıyla yeterlilikleri azalmıştır. Bazı usuller geliştirilse de, çok büyük sayılar sözkonusu olduğunda gelince, yetersiz kalmaktadırlar.
Ancak yine de kitap sayfalarını numaralandırma, madde işaretleri, saatler gibi dekoratif amaçlı bazı kullanım alanları vardır. Roma rakamlarının kullanışsızlığına örnek olarak şu anekdot verilebilir: Şöyle ki, Roma Forum Meydanındaki süslü hitabet kürsüsünün Columna Restrata sütünunda 2.200.000 sayısını belirtmek için yirmi iki adet yüz bin i gösteren sembol (C) oyulmuştur.
Roma rakamları, Türkçe yazım kuralları gereğince de aşağıda bazıları yazılmış olan birçok yerde kullanılırlar:
* Kitapların başlangıçlarındaki sunuş ve önsöz gibi bölümlerde.
* Aynı adlı padişah ve kralların ayrılmasında: II. Ahmet, XVI. Louis gibi.
* Yüzyıl adlarında: XIX. yüzyıl gibi.
* Tarihi olaylarda: II. Viyana Kuşatması, I. Dünya Savaşı gibi.
Roma rakamları yazılırken aynı harf üç kezden daha fazla tekrar edilmez. Bunun sonucunda da 4, 9, 40, 90, 400 ve 900 sayılarının modern zamanlarda daha sık kullanılan, küçük değerli sembollerin büyük değerli sembollerin soluna yazıldığında değerlerinin çıkarılmasına dayanan, farklı yazılış şekilleri vardır:
Roma rakamları ile IV IX XL XC CD CM
Batı Arap rakamları ile 4 9 40 90 400 900
Yine bu kuralla Roma rakamları ile yazılabilecek karakter sayısı açısından en uzun sayının 3888 (MMMDCCCLXXXVIII) olduğu görülür. Ancak Roma rakamlarında Mden büyük bir rakam olmadığından l000′den sonraki sayılarda bu kural bozulabilmektedir. Örneğin 4000, MMMM şeklinde yazılır. Soldaki rakamı sağdakinden çıkarıp yeni bir sayı elde etme yöntemi, sayıların okunuşunda ve dört işlemin uygulamalarında çeşitli karışıklıklara yol açmaktadır. Örneğin 1999′u gösteren MCMXCIX sayısının okunabilmesi için M CM XC IX biçiminde ayrılması gerekir. Burada M 1000′i, CM 900′ü (1000-100), XC 90′ı (100-10), IX ise 10′u (9-1) gösterir.
Çıkarmadaki hatalar
Roma rakamlarıyla çıkarma işlemi yapılırken, büyük sayıdaki sembollerden küçük sayıdakiler çıkarılır. Örneğin 78′den (LXXVIII) 26 (XXVI) çıkarıldığında geriye 52 (LII) kalmaktadır. Ancak 4 ve 9 sayılarını kullanırken yapılan işlemlerde, eksiltme yönteminden kaynaklanan bazı hatalar oluşmaktadır. Örneğin, 49′dan (XLIX) 24 (XXIV) çıkarılığında geriye L-V den 45 kalmaktadır. Bu sorun eldeli çıkarma işleminde de göze çarpmaktadır. Örneğin 13′ten (XIII) 9′u (IX) çıkarırken geriye 2 (II) kalır.
Sıfır ve basamak kavramı
Romen rakamlarında sıfır sayısı ve basamak kavramı yoktur. Rakam, ifade ettiği sembol kadardır; yani X rakamı, hangi basamakta olursa olsun 10 dur. Halbuki günümüzde kullandığımız Batı Arap rakamlarında 1 tek başınayken 1 dir, ancak bir soldaki haneye geçtiğinde 10 değerini, iki soldaki haneye geçtiğinde de 100 değerini alır.
Büyük sayıların gösterimi
Roma rakamlarında, bir sayının bin katını göstermek için sembolün üzerine bir yatay çizgi, milyon katını göstermek için de ilgili sembolün üzerine iki yatay çizgi çizilerek ifade edilir.
V ya da (V) = 5.000
X ya da (X) = 10.000
L ya da (L) = 50.000
C ya da (C) = 100.000
Please generate and paste your ad code here. If left empty, the default referral ads will be shown on your blog.
D ya da (D) = 500.000
M ya da (M) = 1.000.000
Kullanım Alanları
Tüm bu nedenlerle günümüzün karmaşık işlemlerinde Roma rakamlarının kullanılması ideal değildir ve dört işlem yapma zorluğundan dolayı günümüzde fazla kullanılmamaktadırlar. Sıfır sayısının modern aritmetik sisteme katılmasıyla yeterlilikleri azalmıştır. Bazı usuller geliştirilse de, çok büyük sayılar sözkonusu olduğunda gelince, yetersiz kalmaktadırlar.
Ancak yine de kitap sayfalarını numaralandırma, madde işaretleri, saatler gibi dekoratif amaçlı bazı kullanım alanları vardır. Roma rakamlarının kullanışsızlığına örnek olarak şu anekdot verilebilir: Şöyle ki, Roma Forum Meydanındaki süslü hitabet kürsüsünün Columna Restrata sütünunda 2.200.000 sayısını belirtmek için yirmi iki adet yüz bin i gösteren sembol (C) oyulmuştur.
Roma rakamları, Türkçe yazım kuralları gereğince de aşağıda bazıları yazılmış olan birçok yerde kullanılırlar:
* Kitapların başlangıçlarındaki sunuş ve önsöz gibi bölümlerde.
* Aynı adlı padişah ve kralların ayrılmasında: II. Ahmet, XVI. Louis gibi.
* Yüzyıl adlarında: XIX. yüzyıl gibi.
* Tarihi olaylarda: II. Viyana Kuşatması, I. Dünya Savaşı gibi.