Açıklama (Giriş)

Portable kelime anlamı olarak, portatif, taşınabilir, "tıklat-çalıştır" anlamlarına gelir. Yazılım olarak portable, bir programın, yazılımın veya bir bilgisayar uygulamasının kuruluma gerek kalmadan çalışmasını ifade eder. Yani portable programlar bilgisayara kurulmadan çalışırlar, taşınabilir medya aygıtları ile (USB Bellekler, CD-DVD'ler, Hafıza Kartları...) her zaman yanımızda taşınabilme imkanı sağlarlar.

Portable programlar nasıl oluyorda kuruluma ihtiyaç duymuyorlar?

Portable programlar uygulama sanallaştırma programları ile ayarlarının ve ekleme/çıkarmaların önceden tanımlanması ile oluşturulmaktadırlar. Genelde tek bir .exe dosyası halinde paketlenirler ve çalıştırıldıkları zaman bilgisayarda bazı konumlara kendi dosyalarını yükleme suretiyle çalışırlar. Bir bilgisayarda yüklü sıradan bir program gibi belli bir işlemci ve Ram kullanırlar.

Genelde "Program Files", "Temp", "AppData" ve "regedit'e" veri girerek çalışırlar. Kapatıldıklarında ise bu veriler silinir ve sanki o program hiç çalışmamış gibi geride artık bırakmazlar. Portable programlar bazı simülasyon programlarıyla portable olarak hazırlanırlar ve kullanıma sunulurlar. Yani program geliştiriciler yazdıkları programları kendileri portable hale getirmezler (istisnalar hariç), genelde 3. taraf kişiler tarafından hazırlanırlar. Kullanım kolaylığı sağlaması ve kurulum gerektirmediklerin için çok işlevseldirler.

Her program portable yapılabilir mi?

Bu genelde programların işlevlerine bağlı olmakla birlikte genel itibariyle portable olarak hazırlanabilir ve kullanılabilmektedir. Her program portable olacak diye bir durum söz konusu değildir. Sisteme entegre olarak çalışan programların portable yapılması sözkonusu bile olamaz. Bazı programlar diğer programların çalışmalarını sağladıkları için bu tür programlar portable olarak hazırlanamazlar. Hazırlanabilseler dahi asıl işlevlerini yerine getiremezler.

Bu duruma örnek verecek olursak, görüntü performansını artıran, bilgisayarlarımızın olmazsa olmaz programlarından olan Dirext portable olarak hazırlansa dahi mantıksal olarak işlevini yerine getiremez. Antivirüs programları portable olarak hazırlansa bile windows başlangıcında otomatik olarak başlayamayacakları için işlevlerini yerine getiremezler. Bu şekilde kendilerini sürekli olarak güncelleyemezler ve gerçek zamanlı koruma sağlayamazlar.

Sistemde kurulu bir program ile aynı programın portablesi arasında ne gibi farklar vardır?

İşlevsellik olarak hiçbir fark yoktur, yalnız açılma ve kapanma sürelerinde ve de çok az bir miktarda CPU ve RAM kullanımında farklılıklar olabilir. Sistemde kurulu bir programın dosyaları hazır halde olduğu için aynı programın portablesine oranla açılma süresi daha kısa olur. Portable programlar yukarıda da belirtmiş olduğumuz gibi .exe paketini Program Files 'e, Temp'e, AppData ve Regedit klasörüne çıkartmak zorunda oldukları için açılış hızları biraz daha düşük olur, ama işlev olarak normal bir program gibi çalışırlar.

Portable programların yararları/zararları nelerdir?

Portable programların bilgisayarlara hiçbir zararları yoktur, tam aksine fazlasıyla çok yararlıdırlar. Bilgisayara kurulan her bir program regedit'e ve Windows'un sistem klasörlerine dosya ve veri girerler. Bir pc'ye ne kadar çok program kurulursa o pc o şekilde yavaşlar ve hantallaşır. Programlar zaman içeresinde kullanıldıkça sistemde gereksiz dosya ve girdiler bırakırlar, bu da bilgisayarların zamanla yavaşlamalarına, donmalara ve hatta çökmelere sebep olurlar. Fakat portable programlarda böyle bir durum sözkonusu değildir. Çalıştırıldıklarında belli sistem klasörlerine veri girerler ve işlevlerini bu şekilde yerie getirirler.

Program kapatılınca da sanki o program pc'de hiç çalıştırılmamış gibi sistemde artık bırakmazlar ve girilen bütün girdiler kapatılışta silinir. Bu haliyle portable programlar bilgisayarlarımızın performans dostudur. Ayrıca portable programlar kuruluma da ihtiyaç duymadıkları için zamandan tasarruf etmemizi de sağlarlar. Çok sık kullandığımız progamları taşınabilir medya aygıtları ile (USB Bellekler, CD-DVD'ler, Hafıza Kartları...) her zaman yanımızda taşıyabilme imkanı sağlarlar. Bu da bize zamandan ve mekandan tasarruf etmemizi sağlar.

Katılımsız ve portable programlar arasındaki farklılıklar ve benzerlikler nelerdir?

Katılımsız programlar yüklecek olan programların kurulum parametrelerinin önceden tanımlanması ile oluşturulur ve sisteme yüklenmesi sırasında kullanıcı için bir kolaylık sağlar. Genelde programların etkinleştirilmesi kurulumun hazırlanması sırasında oluşturulur ve kurulduktan sonra tam sürüm olarak kullanılır. Fakat herşeye rağmen katılımsız progamlar da sisteme kurulur ve o haliyle kullanılır.

Portable programlar da ise program kurulduktan sonra etkinleştirilmesi, ayarları ve ihtiyaca yönelik olarak ekleme ve çıkarmaları yapılır ve tek paket olarak hazırlanır. Hazırlandıktan sonra bir daha kuruluma gerek kalmaz ve taşınabilir cihazlar ile her yerde kullanılma imkanı sunar. Bir webmaster için Microsoft Office FrontPage, Adobe Dreamweaver, bir grafiker için Adobe Photoshop, Corel Graphic Suite, bir öğrenci için Microsoft Office, Adobe Acrobat, ABBYY FineReader gibi programların portableleri onlar için büyük bir vel-i nimettir.

Bir portable program hazırlandıktan sonra üzerinde değişiklik yapılabilir mi?

Portable programlar hazırlandıktan sonra üzerinde hiçbir şekilde değişiklik yapmak mümkün değildir. Portable hazırlama esnasında istenirse program ayarları varsayılan olarak belirlenir, istenirse kişiye yönelik ayarlamalar ile program kişiselleştirilebilir. Hazırlanma esnasında ekleme ve çıkarmalar yapılabilir. (eklentiler, yan uygulamalar, ikon değiştirme, tema uygulama dil dosyası/yaması ekleme çıkarma vs.) bütün bu ayarlar ve ekleme/çıkarmalar yapıldıktan sonra portable programlar hazırlandığında artık oluşturulan portableler bu ayarlar ve kişiselleştirmeler ile çalışır. Bundan sonra hiçbir şekilde program üzerinde değişiklik yapmak mümkün olmayacaktır. Yalnız bir portable program bir pc'de sürekli kullanılıyorsa o program üzerinde yapılan değişiklikler kısa bir süreliğine sisteme kaydedilir. Bilgisayara format atılması, önceki yedeğin geri yüklenmesi gibi durumlarda o ayarlara silinir ve portable programdaki yapılan değişiklikler başa alınır.

Portable programların çalışma ilkesi nedir?

Portable programlar genelde tek pakette (.exe dosyası) oluşturulan programlardır.