Pamuk Nedir? Nerelerde Yetişir?

İkiçeneklilerin ebegümecigiller familyasından, bir yıllık otsu tarım bitkisi (Gossypium) ve bunun tohumlarını kaplayan ince teller. Pamuk aslında bir sıcak iklim bitkisi olmasına karşın, taşıdığı büyük ekonomik önem nedeniyle bugün daha soğuk bölgelerde de yetiştirilmektedir. Kazık köklü, boyu 1-2 m.yi bulan, parçalı yapraklı, basit salkım şeklinde, beyaz, sarı çiçekli bir bitkidir.

3-5 gözlü meyvesi, açılan kuru meyvedir. Buna koza denir. Her bölmede altı tohum bulunur. Tohumlarını kaplayan uzunca, yumuşak, ince ve beyaz teller dokuma sanayiinin en önemli hammaddelerinden biridir. Ayrıca kimya sanayiinde de kullanılır. Pamuğun sıcak ve soğuk iklimli bölgelerde yetişen çeşitleri vardır. Sıcak bölge pamuklarının telleri daha uzun olur, kozaları açılır; soğuk yerlerde yetişenlerin telleri daha kısadır ve kozaları açılmaz. Açılan pamukların en iyi cinsi "akala"dır; Türkiye'de de yetişir. Pamuk, alüvyonlu, derin sürülmüş, bolca gübrelenmiş topraklarda iyi yetişir.

Gelişmesi sırasında sıcaklık ve su, kozalar olgunlaştıktan sonra kuraklık ister. Kozalar elle ya da makinelerle toplanır. Toplanan kozaların önce kabukları ayıklanır (şifleme), sonra pamuk telleri çekirdeklerinden ayrılır (çırçırlama). Elde edilen pamuk balyalanarak kullanılacağı yere gönderilir. Çekirdeklerinden ise yağ elde edilir. Pamuk çekirdeğinde %40-50 oranında yağ vardır. Bu yağ konserve, margarin ve sabun yapımında kullanılır. Geriye kalan küspe ise hayvan yemi, gübre vb. olarak değerlendirilir.

Dünyada en iyi pamuk yetiştiren bölgeler Amerika, Güney ve Batı Asya ülkeleri ve Mısır'dır. Türkiye de iyi pamuk yetiştiren ülkeler arasındadır. Dünya pamuk üretiminin yarısına yakın kısmı ABD'de gerçekleştirilir. İkinci sırayı Rusya alır. Türkiye'de pamuk tarımı önemli bir yer tutar. Toplam üretimin %94'ünü sağlayan Akdeniz (Çukurova) ve Ege bölgeleri başta olmak üzere Türkiye'nin hemen her yerinde pamuk ekilir. Pamuk aynı zamanda Türkiye'nin başta gelen dışsatım ürünlerindendir.