Osmanlı'da Komutanlık Yapan Kadınlar

diShy · 27 Haz 2013

iLk kez müverrih Âşık Paşazâdenin Tevârih-i Âli Osman (Osmanlı Tarihi) isimli eserinde andığı ve tarihçi Fuad Köprülünün tahlil ettiği dört zümrenin Osmanlı oluşumunda aktif rol aldığı biliniyor

Bunu dilerseniz

Âşık Paşazâdenin kendi ifadesinden okuyalım

Müverrih diyor ki: Hem bu Rûmda dört tayfa vardur kim

o Hatun Anadır.

Anı kız edindi. (s. 238-39)

Özetle: Anadolunun anavatan olmasında dört zümrenin önemli rolü var:

1. Gaziyan-ı Rûm; (Anadolu askerleri=silahlı kuvvetler)

2. Ahiyan-ı Rûm; (Anadolu kardeşleri)

3. Abdalaân-ı Rûm; (Horasan Erenleri=Yürek adamlar)

4. Bacıyân-ı Rûm. (Anadolu kadınları)

Anadolu Selçukluları zamanında

ibretle üzerinde durulmaya değerdir.

Kadın kimliğinin sağlam zemini dindir

Ama önce Kadın kimliğini sağlam bir zemine oturtmak gerekiyor. Kuşkusuz o zemin dindir.

İlâhî kitabımız

ya da birkaç gün (birkaç ay yahut yıl) önce yaratılmış olmak dışında bir imtiyazı yok

Erkeğin kadından bir süre önce yaratılmış olması ise

bir eş=arkadaş istemiştir.

Başka bir deyişle kadına ihtiyaç duymuştur. Bir bakıma kadınsız bir cennet bile düşünememiştir.

Kısacası Hz. Havva (kadın)

bir yarım kalmışlığı (erkeğin yarım yamalaklığını) bütünleme isteğinin ürünüdür.

Yaratıcı Kudret

böyle murad etmiştir.

Öte yandan

sevdalandığı insana (Efendimize) evlenme teklif edebilecek kadar da cesur ve mert davranabilmiştir.

Silahlı ve savaşçı kadın teşkilatı

Peygamber-i Âlişan

onun desteği ile peygamberliğini açıklamıştır.

Hayatın ve dinin başlangıcında nasıl kadın önderler varsa

ilk Müslüman-Türk unsurların Anadoluya girişinde de kadın önderler vardır.

Âşık Paşazâdenin Bâciyân-ı Rûm olarak isimlendirdiği bu teşkilât üzerinde ilk kez Alman müsteşrik (oryantalist) Franz Taeschner durmuştur

yahut bir istinsah hatası yaptığını düşünmüştür.

Ona göre

bir istinsah hatası sonucu Bâcıyân-ı Rûm yazmıştır.

Ancak bunların olabilmesi için

o devirde Anadoluda Hacı olmuş Türkmenlerin Hacıyân-ı Rum isimli bir örgüt kurmaları veya eski Türklerde kendilerine Bahşı denilen sihirbazların örgütlenmiş olmaları gerekir.

Tabii bu mümkün değildir.

Nitekim tarihçi Prof. Fuad Köprülü

Silâhlı ve savaşçı kadınların kurduğu bir teşkilât olma ihtimalini tarihçinin dikkatine sunmuştur.

Ancak Fuad Köprülü bu teşkilâtın mahiyeti ve çalışmaları hakkında çok açık bilgiler vermemektedir.

Osmanlıda komutanlık yapan kadınlar

Orhan Gazi zamanında Anadolunun birçok yöresinde Türkmenler arasında bulunup gözlem yapmış

özellikle de Türkmen hanımların çeşitli alanlardaki faaliyetlerine şahit olmuş olan meşhur Mağribli gezgin İbn Battuta ise tarikat çerçeveli kadın oluşumlarından söz etmektedir.

Ayrıca Niğdeli Kadı Ahmed 1340 yılında tamamladığı el-Veledüş-Şefik adlı eserinde Niğde dolaylarında Taptuklu Türkmen dervişlerin hanımlarının faaliyetlerini kaydetmektedir.

Meşhur Süryani tarihçi Malatyalı Ebul-Ferec (Gregory) de bir münasebetle bu Bâciyan-ı Rûmdan bahsetmiştir.

Mevlevî yazar Ahmed Eflâkî de

eserinin bir yerinde Konyadaki bir kadınlar cemaatinden söz etmiştir

Bacılar Teşkilâtının faaliyetlerine dair başka bir bilgiyi Menâkıb-ı Evhadüd-din-i Kirmânîde buluyoruz. Bu görüşe göre

kadın ve kızların meydana getirdikleri teşkilâta daha yaygın olarak Bâciyân (Bacılar) denilmeye başlanmıştır. Şimdiki bilgilerimizle bu tabiri ilk olarak kullanan da Âşık Paşazadedir.

Bendeniz

beklemediğim bu durum karşısında hayretler içinde kalmıştım.

Bugünkü İslâm dünyasında kadının yerini hatırlarsak

konu daha da ilginç bir hal alıyor.

Araplar bunu

ya biz neden yapıyoruz?

Bizansın fethine kadar

sosyal hayatta kadının tartışmasız bir rolü ve aktivitesi var. Ancak bunun Bizansın fethiyle birlikte kırıldığını ve kadının git gide kendi içine kapandığını görüyoruz.

1200lerde kadını

tıpkı şimdikine benzer yasaklar yürürlüğe girmiştir.

Bugün

1800lü yılların yasakları var

1867 tarihli bir fermanın getirdiği şu yasağa bakar mısınız?

Kadınlar yalnız ve ancak Sultan Ahmet

s. 282-283)

Sultan İkinci Abdülhamid Han döneminde ise

kadın kıyafetiyle ilgili olarak Levant Herald Gazetesinde şu ilginç haber yer almıştır:

Majesteleri Sultanın buyruğu ve Şeyhülislâmın talebi üzerine

s.35-36)

Anadolu Selçukluları zamanında kurulan ve Âşık Paşazâdenin Bâciyân-ı Rûm dediği hanımlar teşkilatı

Osmanlının oluşumunda aktif rol almıştı. Aynı kadınların 1800lü yıllarda Kapalıçarşıya bile gitmesinin yasaklanması son derece ibret vericidir.

İslamın başlangıcında da kadın en ön saftadır. Peygamberimiz

verdiği moralle peygamberliğini açıklamıştır.

1200lerde kadını

nihayet 1800lü yılların sonunda tıpkı şimdikine benzer yasaklar yürürlüğe girmiştir.

Arama Yap

Arama Yap

Osmanlı'da Komutanlık Yapan Kadınlar

diShy

~ یơυℓℓεss ..