Osmanlıda Dilencilik

diShy · 27 Haz 2013

Osmanlı tarihinin her döneminde yardımı hak eden yoksullarla

çalışabilecek durumda olduğu halde dilenciliği tercih ettiği düşünülen kimseler yakalanıp kürek ve kalebentlik gibi çeşitli cezalara çaptırılmıştır.

Onsekizinci yüzyılın sonlarından itibaren dilencilere ilişkin politikalarda değişme başlamıştır. Bu değişim

devletin pozitif sosyal politikalarının doğrudan muhatapları haline dönüşme yoluna girmişlerdir.

Bu tarihlerde devletin

kamusal mekanları dilencilerden temizlemek ve gelip geçenlerin dilenciler tarafından rahatsız edilmelerinin önünün alınması oluşturmuştur. Osmanlı açısından dilenciler ekmekle sorumlu oldukları toprakları terk edip İstanbula gelmişlerdir. [Çiftu çubuk kaçkunu] ve hemen ait oldukları yere geri gönderilmeleri gerekmekdir.

Yine onsekizinci yüzyılın ikinci yarısından itibaren çalışamayacak durumda olan kişilerin de dilenmesine artık izin verilmemeye başlanılmıştır. Bu kişilerin kamusal mekanda gezinmeleri önlenmekte ve geçinmeleri için de nakdi yardımlar yapılmaya başlanılmıştır.

Devlet dilencilere yeni uygulama yapmakla beraber eski uygulamalarda devam etmiştir. Meşru görülen yoksulların dilenmesine müsaade edilmiştir. 1788 tarihli bir belgede belirtildiği üzere

arzuhalinde geçimini dilencilikle sağladığını ve cizyesini ödeyemediğini belirtmiştir. Makronun dilencilik yapmasına izin verilmiş ve ismi de cizye defterinden silinmiştir.

II.Mahmud dönemi İstanbulunda yeni düzenlemelere gidilmiştir. II.Mahmud seele ( dilenciler ) Müdürlüğü veya Fukara Müdürlüğü adı altında birim oluşturmuş ve 1834 tarihinde Süleyman Ağa adlı birisini bu göreve atamıştır. Bu kişi ayriyeten maaşı da devlet tarafından karşılanıyor. Bu yenilik dilenciler kethüdalığından fukara müdürlüğüne geçiştir. Bu yenilik

dilenciliği denetim altında tutma arzusunda olduğunun bir işaretidir.

Devletin dilencilere yönelik bir politik değişimlerinin bir etkeni de

kırsal kesimlerden özellikle 18.yüzyılın ikinci yarısından itibaren bir göç başlamıştır. Devlette bu göçün önüne geçebilmek için tam önlem alıyor.

19.Asrın ikinci yarısından itibaren

İstanbula göçü azaltmıştır. Ancak yüzyılın son çeyreğinde bu istikrarlı ortam bozulmuştur. Maliye bir kriz ortamına girmiştir. Devlet borçlarını ödeyemez hale gelmiştir. Özellikle 19.asırda kaybedilen savaşlar yüzünden bir göç dalgası olmuş ve İstanbul yoğun bir nüfus göçüne maruz kalmıştır. Devletin bu göçle baş edebilmesi oldukça zor olmuştur.

1890lı yılların gazetelerinde

köprü üzerinde dilenciliğin önlenmesine ilişkin bir talimatname hazırlamıştır. Teklife göre Darülaceze görevlileri yakalanan her bir vakayı dikkatle inceleyecekler ve gerçekten yoksul olanları Darülacezeye taşralı olanları da memleketlerine göndereceklerdir. Anne baba sahibi çocuklar ailelerinden kefalet alınmak şartıyla iade edileceklerdir. Cüzzam hastalığına sahip olanlar ise Üsküdardaki Miskinler Dergahına gönderileceklerdir.

Osmanlı elitinin dilenciler hakkındaki görüşlerini gazetelerden öğrenebiliriz. 28 Ekim 1900 tarihinde Meclis-i Vükela Osmanlı Devletinde Sadrazamın başkanlığındaki Şeyhülislamla diğer nâzırlardan meydana gelen meclisin adı; vekiller meclisi. Bu meclis

yâni Bakanlar kurulu demektir.

Sabah gazetesinde yer alan bir yazıda

velhasıl maişetlerini tedarike gayri muktedir olan mesakinlerden oluşmaktadır. Bunlar için yapılacak olan müessesat-ı aide-i hayriyesine göndermektir. Bu kişilerin sayısı fazladır. Dolayısıyla vilayetlere gönderilmesi uygun görülmüştür.

İkinci sınıf âlil ve sakat fakat aile sahibi bulunanlar oluşturmaktadır. Bunların kendileri Darülacezeye çocukları da Darüleytan

Darüşşafaka veya ıslahhanelere konulmalıdır.

Üçüncü sınıf

genç kızlar ve velisiz kadınlar oluşturmaktadır. Bunlar teseül eden ( dilenen ) hamisiz çocuklar ile genç kızlar ıslahhanelere ve diğer müessesat-ı münasibe-i hayriyyeye gönderilmelidir. Burada ayrıca bazı genç kızların dilencilik maskesi altında fuhuş yaptığı vurgulanıyor.

Son sınıfa da çalışmaya gücü yettiği halde dilencilik yapanlar oluşturmaktadır. Sabah gazetesinin yazarına göre dilencilerin çoğu bu sınıfa dahildir. Bu kimseler en önemli tehlike olarak görülmekte

sadece memleketlerine gönderilmesi yetmemekte bunların üretken hale gelinmesi için uğraşılmalıdır. Fakat halen dilencilik yapacak olurlarsa cezai tedbirlere başvurulması önerilmektedir.

Sabah gazetesinde çıkan yazılardan anlaşılacağı üzere

dilencileri önlemediği gerekçesiyle eleştirilmektedir. Habere göre ; Dilencilerin sokaklardan toplanılması hakkında artık nafile yere söz söylemeyeceğiz. Fakat hiç olmazsa geceleri köprü üzerindeki dilencilerin toplanılması hakkında zabıtanın nazarı dikkatini celb etmek arzusundan kendimizi men edemedik haberiyle belirtilmektedir.

Abdülhamid döneminde dilencilere barınak olarak

bir yandan Abdülhamidin yoksul halkın yegane koruyucu olduğu şeklindeki imajı güçlendirmek diğer yandan da Osmanlı Devletinin modern görüntüsünü pekiştirmek üzere gündeme gelmiştir.

Darülacezenin her ne kadar Abdülhamidin iktidar sembolü ise de

dilenciliğe karşı mücadele kapsamında gündeme alınmış. Zira Darülacezenin açıldığı gün 31 Ocak 1896 tarihinden birkaç gün sonra konuyla ilgili iki ayrı nizamname yayınlanmıştır.

Teseülün Menine Dair Nizamname

İstanbullu olup olmadıklarına bakılmaksızın taşraya sürüleceklerdir.

II.Meşrutiyet devrinde dilenciliğin ve serseriliğin önlenmesi konusunda Osmalı eliti ile hükümet arasındaki ayrılıklar ortadan kalkacaktır. Meşrutiyet rejimi öncelikle

refah sistemini bürokratik ve seküler (dünyevi) bir zemine oturtmak arzusunda olmuştur.

II.Meşrutiyette ayrıca dilencilik serserilik ve potansiyel suçluluk kavramları kapsamı içinde değerlendirilmeye başlanılmıştır. Bu yeni yasa daha çok şehirdeki yoksul ahaliyi kontrolünü sağlamaya yöneliktir. Bu konuda ayrıca

Osmanlı polisine sosyal ve ahlaki kontrolleri yükleyerek polisin toplumdaki konumunu yükseltmiştir.

Arama Yap

Arama Yap

Osmanlıda Dilencilik

diShy

~ یơυℓℓεss ..