Cevabımız net: Hayır. Çünkü somürgeci devletlerin ele geçirdikleri ülkelerde ne yaptıkları da ortada, Osmanlının fethettiği topraklarda ne yaptığı da. Mesela Almanlar Çekoslavakyaya girdikleri zaman kütüphanelerine kadar yakmışlar, aydınlarını öldürüp sürgüne yollamışlar ve okullarda Çekceyi unutturup Almancayı zorunlu hale getirmişlerdi. Birkaç nesil icinde Çek dili neredeyse unutulmuş, sonunda dağlardan çobanları bulup Çekçenin nasıl konuşulduğunu onlardan ögrenmek zorunda kalmışlardı.
Cevabımız bir kere daha hayır; çünkü Osmanlı yönetiminde 400 yıl kalmış olan Yunanistan da ne Yunanca unutulmuştu, ne Yunanlı kimliği, ne de Ortodoksluk. Hatta Yunanlı araştırmacı Dimitri Kitsikis, İyi ki Türkler bizi fethetti; kazara Venedikliler veya Avusturyalılarin eline düşseydik dilimizden inancımıza kadar bizi Yunanlı yapan pek çok tarafımızı kaybedecektik diye yazıyor Türkçeye de çevrilen kitabında. Osmanlı istese de sömüremezdi, çünkü böyle bir mantığa yabancıydı. Bir seferinde Necip Fazıla bir Suriyeli genç yaklaşmış ve Fransızca, Osmanlı Arapları sömürmemiş miydi? diye sormuş. Üstadın cevabı şu olmuş: Eğer Osmanlı sizi sömürmüş olsaydı, şu soruyu bana Fransızca değil, Türkçe sorardın!
Mustafa Armağan
(Geri Gel Ey Osmanlı! Sayfa 212)