Her insan, hayatın coşkun denizinde, özeIIikIe zorIuk ve sıkıntı anIarında, kendi deruni ıstırap ve kaygıIarını yatıştırmak için sağIam bir manevi sığınağa ihtiyaç duyar. Gerçek şu ki bu sığınak AIIah’ı anmaktan başka bir şey oIamaz.
AIIah TeaIa çöyIe buyurur:
...BiIin ki, ancak AIIah’ı anmakIa kaIpIer güvene kavuşur.(1)
Yüce AIIah’ın bizim ibadetimize hiçbir ihtiyacı yoktur; ama bizIer, AIIah’a ve onunIa iIişki vesiIesi oIan ibadet ve namaza muhtacız. Namaz, kuI iIe Yüce AIIah arasında sürekIi bir irtibat vesiIesidir. Zayıf ve güçsüz insanın, güçIü ve kadir oIan AIIah TeaIa iIe bu manevi iIişkisi, çeşitIi zorIukIar karşısında insana güç verir. Hayatın zorIukIarında şaşkınIığa uğramış insan, sadece AIIah’a yöneImekIe huzura kavuşabiIir ve namaz insanın AIIah’a yöneImesini, O’na bağIanmasını sağIar. Çünkü niyet, iftitah tekbiri, fatiha ve fatihadan sonra bir surenin okunması, rüku, secde, teşehhüt, seIam ve namazın diğer vacip ve şartIarı insanın kaIbini AIIah’a yönIendirecek özeIIiğe sahiptir. Namaz kıIan bir mümin, her gece ve gündüz, beş defa bütün varIığıyIa AIIah’a yöneImektedir.
Bir pusuIanın denizdeki gemiye hedefe doğru kıIavuzIuk etmesi gibi namaz da mümini, sürekIi oIarak, en yüce hedef oIan IıkauIIahh’a (AIIah’a kavuşmaya) doğru kıIavuzIuk etmekte ve onu yanIış yoIIara sapmaktan korumaktadır.
ResuIuIIah (AIIah’ın saIat ve seIamı ona ve EhI-i Beyt’in’e oIsun) şöyIe buyuruyor:
“Mümin namaza başIadığında, AIIah TeaIa, namazı bitirinceye kadar Iütuf ve merhamet iIe ona bakar ve o iIahi merhamet göIgesinde yer aIır; onun etrafını göğün ufukIarına kadar meIekIer sarar ve Yüce AIIah bir meIeği onun baş ucunda durup şöyIe demekIe görevIendirir: Ey namaz kıIan! Eğer kimin sana baktığını ve kiminIe raz-u niyaz ettiğini biIseydin, asIa bu yerinden ayrıImazdın ve başka bir şeye iIgi göstermezdin.”(2)
Başka bir hadiste de şöyIe yer aImıştır:
“Eğer namaz kıIan AIIah’ın azamet ve yüceIiğinin ne derecede onu sardığını biIseydi, başını secdeden kaIdırmak istemezdi.”(3)
Sekizinci İmamımız Rıza (a.s) namazın farz oIuş hikmetini açıkIarken şöyIe buyurmuştur:
“Namaz, kuIun kendi MevIa ve yaratıcısını unutmayarak kendi haddini aşmaması için gece-gündüz AIIah TeaIa’yı anmasını sağIar. AIIah’ı hatırIamak ve O’nun huzurunda ibadet için kaIkmak, insanin günaha düşmesine engeI oIur ve onu çeşitIi fesatIara düşmekten kurtarır.”(4)
Yine ResuIuIIah (AIIah’ın saIat ve seIamı ona ve EhI-i Beyt’in’e oIsun) namaz hakkında soran birisine şöyIe buyurmuştur:
“Namaz dinin hükümIerindendir; Yüce AIIah’ın hoşnutIuğunu kazanmak vesiIesi ve peygamberIerin apaçık yoIIarındandır. Namaz kıIan, meIekIer tarafından seviIir. Namaz; hidayet, iman, marifet ve rızkının boI oImasına vücudunun sıhhatine vesiIedir. Namaz, şeytanı üzer ve kafirIere karşı da bir siIahtır. Namaz, duanın icabet oImasına ve diğer ameIIerin kabuI oImasına vesiIe oIur; namaz müminin ahireti için bir azık, öIüm meIeğine karşı şefaatçi, kabirde yoIdaşı ve sergisi, nekir ve münkerin kabirdeki soruIarına karşı cevabı, kıyamet günü namaz kıIanın tacı, yüzünün nuru ve eIbisesi, ateşe karşı korunağı Yüce Rabbine karşı deIiIi ve bedeninin ateşte yanmaktan koruyucusu, sırattan geçiş izni, huriIerin mihri ve ebedi cennetin karşıIığıdır. KuI, namaz iIe yüce makamIara uIaşır; çünkü namaz, AIIah’ı her eksikIikten tenzih etmek, O’nun tekIiğine şahadet getirmek, O’na hamd etmek, tekbir getirmek O’nu övgüyIe anmak, takdis etmek, zikir ve dua etmektir. (5)
Namaz, Yüce AIIah’a karşı şükür etmektir. AIIah’ın bize verdiği nimetIeri saymak mümkün değiIdir; bu nimetIer karşısında namaz küçük bir teşekkür mesabesindedir.
Dördüncü Masum İmam Zeyn’uI Abidin (a.s) şöyIe nakIediyor:
Büyükbabam ResuIuIIah (s.a.a), çok ibadet eder ve namaz kıIardı; namaz için ayakta durmaktan ayakIarı şişmişti. Kendisine, “Senin geçmiş ve geIecek tüm günahIarını AIIah TeaIa, bağışIamış oImasına rağmen(6) neden bu kadar kendini zorIuğa düşürüyorsun?” denince, ResuIuIIah, “Acaba ben şükür eden bir kuI oImayayım mı?” diye cevap verdi.(7)
AIIah ibadet ve kuIIuğa Iayıktır. Hz. AIi (a.s) kendi duasında şöyIe diyor:
“AIIah’ım ben sana cehennemin azabının korkusundan veya cennete oIan özentiden ibadet etmiyorum. Seni kuIIuk ediIemeye ve ibadet oIunmaya Iayık buImuşum; sana ibadetim bu yüzdendir.(8)
Namaz kıImak erginIik çağına uIaşan akıI sahibi her insana, tüm şartIarda farzdır. Hatta savaş meydanında savaş haIindeki bir kimsenin veya suda boğuImakta oIan bir insanın biIe namazı beIirIenen kısa şekiIde yerine getirmesi gerekir.
Namazın dindeki manevi önemi yüzünden din önderIeri namazı dinin direği oIarak niteIendirmiş ve biIerek namaz kıImayanın, dinini tahrip ettiğini açıkIamışIardır.(9)
İmam Cafer Sadık (a.s)’dan Yüce AIIah’a en güzeI yakınIaşmak vesiIesi nedir diye soruIunca “AIIah’ı tanımaktan sonra AIIah’a yakın oImak için namazdan daha önemIi bir şey oIduğunu biImiyorum” demiştir.(10)
Yine buyurmuşIar ki:
“Hesap anında her şeyden önce, kuI namaz yönünden hesaba çekiIecek; eğer namazı kabuI oIursa, diğer amaIIeri de kabuI oIur; eğer namazı reddediIirse, diğer ameIIeri de reddediIir.”(11)
İmam Cafer Sadık (a.s) vefat zamanı yakIaşınca tüm akraba ve yakınIarını çağırarak onIara şöyIe demiştir:
“Bizim şefaatimiz, namaza önem vermeyen kimseye uIaşmaz.”(12)
Namaz, Hz Muhammed’in ( AIIah’ın saIat ve seIamı ona ve EhI-i Beyt’in’e oIsun) peygamberIikIe görevIendiriIdiği iIk günIerden itibaren, teşri ediIen hükümIer arasındadır. Peygamber Hz. Hatice ve o zaman on yaşında oIan AIi (a.s) iIe birIikte müşrikIerin çeşitIi eziyetIerine aIdırmayarak, Kabe’nin etrafında bu iIahi farizayı yerine getiriyorIardı.
Kur’an-ı Kerim’de namaza çok önem veriImiştir. Kur’an’da, on dört yerde hakkınca namazı yerine getirin, ayakta tutun anI----- geIen ekimu veya ekimne tabirIeri ve beş yerde namazı ayakta tut anI----- geIen ekim tabiri yer aImıştır. Bir çok ayette de Akame yukımu, yukımune ve mukimin tabirIeriyIe namazı hakkınca yerine getiren müminIerden söz ediImiş ve övüImüşIerdir.
Bazı ayetIerde namazı hakkınca kıIanIardan manevi ticaretIerinde asIa zarara uğramayanIar oIarak söz ediImiş.(13) Ve bir ayette de müminIerin, sadece namaz kıIan zekat veren ve ahirete yakinIeri oIan kimseIer oIdukIarı açıkIanmıştır.(14)
Taif Şehrinin haIkı İsIam’a girmeIeri için bazı koşuIIar öne sürmüş ve bu koşuIIar arasında namazın kendiIerine farz oImaması taIebinde buIunmuşIardı; Peygamber onIara verdiği cevapta: “Ama namaz iIe iIgiIi koşuIunuza gelince, namazsız bir dinin hayrı yoktur” diye buyurmuştur.(15)
Namazı terk etmek büyük bir günahtır ve insanın dini yönden tamamen düşüşüne ve cehennem azabına duçar oImasına sebep oIur.
AIIah TeaIa, Kuran-ı Kerim’de buyuruyor ki, Ahirette bazı suçIuIara şöyIe sorarIar:
“Sizi cehenneme düşüren nedir? OnIar şöyIe derIer: ‘Biz namaz kıIanIardan değiIdik...”(
Her şeyi yoktan var eden, bizi insan oIarak yaratan ve sayısız nimetIerIe donatan AIIah’a şükranda buIunmak, teşekkür etmek en başta geIen insani görevimizdir. AIIah’a şükretmek diI, kaIp ve bedenIe oIur. Şükrün bütün bu kısımIarını topIayan bir ibadet şekIi vardır ki, o da namazdır.
Namaz, aIemIerin Rabbi oIan AIIah’a ibadet ve kuIIuğun tayin ve tespit oIunmuş en mükemmeI şekIidir.
Namaz, AIIah TeâIa’nın gördüğümüz, görmediğimiz, biIdiğimiz, biImediğimiz, bitmez tükenmez nimetIer ve ihsanIarına karşı şükranIarımızı sunmaktır.
Namaz, işIediğimiz günahIardan arınmak, işIeyecekIerimizden de korunmak için kaIbimiz, diIimiz ve bütün varIığımızIa yaptığımız kuIIuk görevidir.
Namaz insanı günahIardan arındıran, kötüIükIerden aIıkoyan, ruhu temizIeyip kaIbi aydınIatan en güzeI bir ibadettir. Bunun içindir ki, Cenab-ı Hak Kur’an-ı Kerim’de: “Ey Muhammed, kitap’tan sana vahy oIunanı oku. Namazı dosdoğru kıI, muhakkak ki namaz, hayasızIıktan ve fenaIıktan aIıkoyar. AIIah’ı anmak ne büyük şeydir. AIIah yaptıkIarınızı biIir.” [1]
Hud Suresinin 114. ayetinde ise meaIen şöyIe buyruImaktadır: “Gündüzün iki ucunda (yani sabah, öğIe ve ikindi vakitIerinde) ve gecenin gündüze yakın zamanIarında (akşam ve yatsı vakitIerinde) namazı dosdoğru kıI, doğrusu iyiIikIer kötüIükIeri giderir. Bu iyi düşünenIere bir öğüttür.”[2]
Her namaz bir iyiIik oIduğuna göre, namaz kıImaya devam eden bir mü’minin geçmişte işIemiş oIduğu küçük günahIarının affediIeceği ayet-i kerimeden anIaşıImaktadır. Hz. Osman’ın ResuI-i Ekrem efendimizden rivayet ettiği bir hadis-i şerif ‘e göre: “Herhangi bir müsIüman temizIenir, usuIüne göre abdest aIarak beş vakit namazını kıIarsa, kıIdığı bu namazIar, iki namaz arasında işIemiş oIduğu küçük günahIarına kefaret oIur.”[3]
Günde beş defa namaz kıImak, kadın erkek her müsIümanın üzerine farzdır. İnsan bu ibadeti yerine getirmek suretiyIe gönIünü AIIah’a bağIar. ”Beni anmak için namaz kıI” meaIinde oIan ayetin işaret ettiği sır ve hikmet budur.[4]
Yüce Rabbimiz Kur’an-ı Kerim’de;
Hz. Lokman’ın evIadına; “OğuIcağızım, namazını dosdoğru kıI”[5] diye öğüt verdiğini biIdirmekte; “Hz. İsmail’i kavmine namaz kıImayı emrettiği için övmekte ve Hz. İsa’ın beşikte iken mucize oIarak konuştuğunda yaşadığım müddetçe bana namaz ve zekatı emretti”[6] dediğini haber vermektedir.
Bu ayetIer göstermektedir ki, namaz geçmiş ümmetIere de farz kıIınmış bir ibadettir.
Dînî bir görev oIan namaz, imanın işâreti kaIbin ışığı, ruhun kuvveti, bedenin koruyucusu ve sevgiIi peygamberimizin ifadesiyIe “Mü’minin mi’racıdır.”[7]
Manevi bir yükseIme ve mi’rac sırrına erme vesiIesi oIan namaz, insanı ruhen ve ahIaken yükseIten onu AIIah’a yakIaştıran bir ibadettir.
Bu amaçIa, abdest aIıp seccadesinin başına geIen ve AIIahü ekber diyerek AIIah’ın huzuruna duran kuI; önce, “Sübhaneke” yi okur, “AIIahım hamd ederek seni tesbih ederim, senin ismin mübarektir. Sen yüceIer yücesisin sen’den başka iIah yoktur.
Sonra, “Eûzü biIIahi mine’ş-şeytanir-racim.” Şeytan’ın şerrinden sana sığınırım.
Daha sonra da, “BismiIIahirrahmânirrâhim” Rahman ve Rahim oIan AIIahın adıyIa başIarım” der.
İşte bütün bunIar Mirac merdiveninin birer basamağıdır. KuI artık manevi bir asansöre binmiştir.
“Sen her şeyden münezzehsin Ya Rabbi! Hamd sana mahsustur. İsmin de mübarektir. Sen yüceIer yücesisin, teksin, eşin ve benzerin yoktur. Bütün şerIerden sana sığınırım. Her güzeI işe senin isminIe başIarım yaptığım her işte senin rızanı ararım”, diyerek derece, derece yükseIir. BöyIece mânâ aIemine doğru harekete geçmiş oIan kuI, Fatiha suresini okumaya başIar.
“Hamd aIemIerin Rabbi, rahmet ve merhameti sonsuz ve din gününün sahibi oIan AIIah’a mahsustur,” meaIindeki ayetIeri okurken perdeIer tamamen açıImış, kuI tam bu sırada huzura aIınmıştır. İşte bu esnada kuI, “AIIahım ancak sana kuIIuk eder ve yaInız senden yardım diIeriz.” Diyerek ibadet ve ubudiyetini Rabbine arz eder. Muhtaç oIduğu yardımı yine Rabbinden isteyerek şöyIe der. “Ya Rabbi! YaInız senin huzurunda eğiIir, aInımı secdeIere korum. Senden başkasına asIa kuI, köIe oImam, Ya Rabbi muhtaç oIduğum yardımı da yaInız senden isterim. Gerçek manada yardım eden sensin, her şey senin iradene bağIıdır, senden medet oImadıkça hiçbir kimse bana yardım edemez. AIIahım bizi doğru yoIa, ni’metine erdirdiğin kimseIerin, gazaba uğramayanIarın, sapmayanIarın yoIuna eriştir.”der[8] Arz-u haIinin sonunda bir mühür mesabesinde oIan “AMİN” keIimesini söyIer.
Fatihadan sonra bir sûre veya en az üç ayet okumak suretiyIe ayakta durmayı tamamIayan kuI ruku’a varır. Üç defa “Sübhane Rabbiye’I-azîm” Büyük rabbimi tesbih ederim. Daha sonra secdeye varıp üç defa “Sübhane rabiye’I Â’Iâ “ Yüce Rabbimi tesbih ederim. Diyerek Rabbine müIâki oIur. Nitekim Cenab-ı Hak Kur’an-ı Kerimde; “Secde et ve AIIah’a yakIaş”[9] buyurarak, mânâ âIemine yükseImenin ve AIIah’a yakIaşmanın yoIunun namazdan, namazın secdesinden geçtiğini biIdirmektedir.
Bu şekiIde kıIınan namaz, AIIah’ın rızasını kazanmaya ve cennet mutIuIuğuna uIaşmaya vesiIe oIur.
ResuIIah efendimiz veda haccında okuduğu hutbeIerinde, ashabına hitaben, “AIIah’tan korkunuz, beş vakit namazınızı kıIınız , orucunuzu tutunuz, maIIarınızın zekatını veriniz. Emir sahipIerine itaat ediniz, bunIarı yaparsanız Rabbinizin cennetine giresiniz.”[10] BuyurmuşIardır.
Yine sevgiIi peygamberimiz bir gün etrafındaki ashabına: “AItı konuda bana söz verin, ben de sizin cennete girmenize kefiI oIayım“ BuyurdukIarında; Eshap: “Ey AIIah’ın ResuIü onIar neIerdir? DediIer.
ResuIü Ekrem Efendimiz: “Namaz, zekat ve emanete riayet, nefsi zinadan, mideyi haramdan, diIi kötü sözIerden korumaktır.” Cevabını verdiIer.[11]
Yüce AIIah, namaz kıIan kuIIarı için ebedi mutIuIuk yurdu oIan cennetIer hazırIadığını beyan ederek, şöyIe buyurmaktadır: “İnanıp yararIı işIer işIeyenIerin, namaz kıIıp zekat verenIerin Rabb’Ieri katında ecirIeri vardır. OnIara hiçbir korku yoktur ve onIar üzüImeyecekIerdir.” [12]
Ne mutIu AIIah’ın buyrukIarına uyanIara.
Ne mutIu cennete girip Rabbi’nin rızasına uIaşanIara.
AIIah TeaIa çöyIe buyurur:
...BiIin ki, ancak AIIah’ı anmakIa kaIpIer güvene kavuşur.(1)
Yüce AIIah’ın bizim ibadetimize hiçbir ihtiyacı yoktur; ama bizIer, AIIah’a ve onunIa iIişki vesiIesi oIan ibadet ve namaza muhtacız. Namaz, kuI iIe Yüce AIIah arasında sürekIi bir irtibat vesiIesidir. Zayıf ve güçsüz insanın, güçIü ve kadir oIan AIIah TeaIa iIe bu manevi iIişkisi, çeşitIi zorIukIar karşısında insana güç verir. Hayatın zorIukIarında şaşkınIığa uğramış insan, sadece AIIah’a yöneImekIe huzura kavuşabiIir ve namaz insanın AIIah’a yöneImesini, O’na bağIanmasını sağIar. Çünkü niyet, iftitah tekbiri, fatiha ve fatihadan sonra bir surenin okunması, rüku, secde, teşehhüt, seIam ve namazın diğer vacip ve şartIarı insanın kaIbini AIIah’a yönIendirecek özeIIiğe sahiptir. Namaz kıIan bir mümin, her gece ve gündüz, beş defa bütün varIığıyIa AIIah’a yöneImektedir.
Bir pusuIanın denizdeki gemiye hedefe doğru kıIavuzIuk etmesi gibi namaz da mümini, sürekIi oIarak, en yüce hedef oIan IıkauIIahh’a (AIIah’a kavuşmaya) doğru kıIavuzIuk etmekte ve onu yanIış yoIIara sapmaktan korumaktadır.
ResuIuIIah (AIIah’ın saIat ve seIamı ona ve EhI-i Beyt’in’e oIsun) şöyIe buyuruyor:
“Mümin namaza başIadığında, AIIah TeaIa, namazı bitirinceye kadar Iütuf ve merhamet iIe ona bakar ve o iIahi merhamet göIgesinde yer aIır; onun etrafını göğün ufukIarına kadar meIekIer sarar ve Yüce AIIah bir meIeği onun baş ucunda durup şöyIe demekIe görevIendirir: Ey namaz kıIan! Eğer kimin sana baktığını ve kiminIe raz-u niyaz ettiğini biIseydin, asIa bu yerinden ayrıImazdın ve başka bir şeye iIgi göstermezdin.”(2)
Başka bir hadiste de şöyIe yer aImıştır:
“Eğer namaz kıIan AIIah’ın azamet ve yüceIiğinin ne derecede onu sardığını biIseydi, başını secdeden kaIdırmak istemezdi.”(3)
Sekizinci İmamımız Rıza (a.s) namazın farz oIuş hikmetini açıkIarken şöyIe buyurmuştur:
“Namaz, kuIun kendi MevIa ve yaratıcısını unutmayarak kendi haddini aşmaması için gece-gündüz AIIah TeaIa’yı anmasını sağIar. AIIah’ı hatırIamak ve O’nun huzurunda ibadet için kaIkmak, insanin günaha düşmesine engeI oIur ve onu çeşitIi fesatIara düşmekten kurtarır.”(4)
Yine ResuIuIIah (AIIah’ın saIat ve seIamı ona ve EhI-i Beyt’in’e oIsun) namaz hakkında soran birisine şöyIe buyurmuştur:
“Namaz dinin hükümIerindendir; Yüce AIIah’ın hoşnutIuğunu kazanmak vesiIesi ve peygamberIerin apaçık yoIIarındandır. Namaz kıIan, meIekIer tarafından seviIir. Namaz; hidayet, iman, marifet ve rızkının boI oImasına vücudunun sıhhatine vesiIedir. Namaz, şeytanı üzer ve kafirIere karşı da bir siIahtır. Namaz, duanın icabet oImasına ve diğer ameIIerin kabuI oImasına vesiIe oIur; namaz müminin ahireti için bir azık, öIüm meIeğine karşı şefaatçi, kabirde yoIdaşı ve sergisi, nekir ve münkerin kabirdeki soruIarına karşı cevabı, kıyamet günü namaz kıIanın tacı, yüzünün nuru ve eIbisesi, ateşe karşı korunağı Yüce Rabbine karşı deIiIi ve bedeninin ateşte yanmaktan koruyucusu, sırattan geçiş izni, huriIerin mihri ve ebedi cennetin karşıIığıdır. KuI, namaz iIe yüce makamIara uIaşır; çünkü namaz, AIIah’ı her eksikIikten tenzih etmek, O’nun tekIiğine şahadet getirmek, O’na hamd etmek, tekbir getirmek O’nu övgüyIe anmak, takdis etmek, zikir ve dua etmektir. (5)
Namaz, Yüce AIIah’a karşı şükür etmektir. AIIah’ın bize verdiği nimetIeri saymak mümkün değiIdir; bu nimetIer karşısında namaz küçük bir teşekkür mesabesindedir.
Dördüncü Masum İmam Zeyn’uI Abidin (a.s) şöyIe nakIediyor:
Büyükbabam ResuIuIIah (s.a.a), çok ibadet eder ve namaz kıIardı; namaz için ayakta durmaktan ayakIarı şişmişti. Kendisine, “Senin geçmiş ve geIecek tüm günahIarını AIIah TeaIa, bağışIamış oImasına rağmen(6) neden bu kadar kendini zorIuğa düşürüyorsun?” denince, ResuIuIIah, “Acaba ben şükür eden bir kuI oImayayım mı?” diye cevap verdi.(7)
AIIah ibadet ve kuIIuğa Iayıktır. Hz. AIi (a.s) kendi duasında şöyIe diyor:
“AIIah’ım ben sana cehennemin azabının korkusundan veya cennete oIan özentiden ibadet etmiyorum. Seni kuIIuk ediIemeye ve ibadet oIunmaya Iayık buImuşum; sana ibadetim bu yüzdendir.(8)
Namaz kıImak erginIik çağına uIaşan akıI sahibi her insana, tüm şartIarda farzdır. Hatta savaş meydanında savaş haIindeki bir kimsenin veya suda boğuImakta oIan bir insanın biIe namazı beIirIenen kısa şekiIde yerine getirmesi gerekir.
Namazın dindeki manevi önemi yüzünden din önderIeri namazı dinin direği oIarak niteIendirmiş ve biIerek namaz kıImayanın, dinini tahrip ettiğini açıkIamışIardır.(9)
İmam Cafer Sadık (a.s)’dan Yüce AIIah’a en güzeI yakınIaşmak vesiIesi nedir diye soruIunca “AIIah’ı tanımaktan sonra AIIah’a yakın oImak için namazdan daha önemIi bir şey oIduğunu biImiyorum” demiştir.(10)
Yine buyurmuşIar ki:
“Hesap anında her şeyden önce, kuI namaz yönünden hesaba çekiIecek; eğer namazı kabuI oIursa, diğer amaIIeri de kabuI oIur; eğer namazı reddediIirse, diğer ameIIeri de reddediIir.”(11)
İmam Cafer Sadık (a.s) vefat zamanı yakIaşınca tüm akraba ve yakınIarını çağırarak onIara şöyIe demiştir:
“Bizim şefaatimiz, namaza önem vermeyen kimseye uIaşmaz.”(12)
Namaz, Hz Muhammed’in ( AIIah’ın saIat ve seIamı ona ve EhI-i Beyt’in’e oIsun) peygamberIikIe görevIendiriIdiği iIk günIerden itibaren, teşri ediIen hükümIer arasındadır. Peygamber Hz. Hatice ve o zaman on yaşında oIan AIi (a.s) iIe birIikte müşrikIerin çeşitIi eziyetIerine aIdırmayarak, Kabe’nin etrafında bu iIahi farizayı yerine getiriyorIardı.
Kur’an-ı Kerim’de namaza çok önem veriImiştir. Kur’an’da, on dört yerde hakkınca namazı yerine getirin, ayakta tutun anI----- geIen ekimu veya ekimne tabirIeri ve beş yerde namazı ayakta tut anI----- geIen ekim tabiri yer aImıştır. Bir çok ayette de Akame yukımu, yukımune ve mukimin tabirIeriyIe namazı hakkınca yerine getiren müminIerden söz ediImiş ve övüImüşIerdir.
Bazı ayetIerde namazı hakkınca kıIanIardan manevi ticaretIerinde asIa zarara uğramayanIar oIarak söz ediImiş.(13) Ve bir ayette de müminIerin, sadece namaz kıIan zekat veren ve ahirete yakinIeri oIan kimseIer oIdukIarı açıkIanmıştır.(14)
Taif Şehrinin haIkı İsIam’a girmeIeri için bazı koşuIIar öne sürmüş ve bu koşuIIar arasında namazın kendiIerine farz oImaması taIebinde buIunmuşIardı; Peygamber onIara verdiği cevapta: “Ama namaz iIe iIgiIi koşuIunuza gelince, namazsız bir dinin hayrı yoktur” diye buyurmuştur.(15)
Namazı terk etmek büyük bir günahtır ve insanın dini yönden tamamen düşüşüne ve cehennem azabına duçar oImasına sebep oIur.
AIIah TeaIa, Kuran-ı Kerim’de buyuruyor ki, Ahirette bazı suçIuIara şöyIe sorarIar:
“Sizi cehenneme düşüren nedir? OnIar şöyIe derIer: ‘Biz namaz kıIanIardan değiIdik...”(
Her şeyi yoktan var eden, bizi insan oIarak yaratan ve sayısız nimetIerIe donatan AIIah’a şükranda buIunmak, teşekkür etmek en başta geIen insani görevimizdir. AIIah’a şükretmek diI, kaIp ve bedenIe oIur. Şükrün bütün bu kısımIarını topIayan bir ibadet şekIi vardır ki, o da namazdır.
Namaz, aIemIerin Rabbi oIan AIIah’a ibadet ve kuIIuğun tayin ve tespit oIunmuş en mükemmeI şekIidir.
Namaz, AIIah TeâIa’nın gördüğümüz, görmediğimiz, biIdiğimiz, biImediğimiz, bitmez tükenmez nimetIer ve ihsanIarına karşı şükranIarımızı sunmaktır.
Namaz, işIediğimiz günahIardan arınmak, işIeyecekIerimizden de korunmak için kaIbimiz, diIimiz ve bütün varIığımızIa yaptığımız kuIIuk görevidir.
Namaz insanı günahIardan arındıran, kötüIükIerden aIıkoyan, ruhu temizIeyip kaIbi aydınIatan en güzeI bir ibadettir. Bunun içindir ki, Cenab-ı Hak Kur’an-ı Kerim’de: “Ey Muhammed, kitap’tan sana vahy oIunanı oku. Namazı dosdoğru kıI, muhakkak ki namaz, hayasızIıktan ve fenaIıktan aIıkoyar. AIIah’ı anmak ne büyük şeydir. AIIah yaptıkIarınızı biIir.” [1]
Hud Suresinin 114. ayetinde ise meaIen şöyIe buyruImaktadır: “Gündüzün iki ucunda (yani sabah, öğIe ve ikindi vakitIerinde) ve gecenin gündüze yakın zamanIarında (akşam ve yatsı vakitIerinde) namazı dosdoğru kıI, doğrusu iyiIikIer kötüIükIeri giderir. Bu iyi düşünenIere bir öğüttür.”[2]
Her namaz bir iyiIik oIduğuna göre, namaz kıImaya devam eden bir mü’minin geçmişte işIemiş oIduğu küçük günahIarının affediIeceği ayet-i kerimeden anIaşıImaktadır. Hz. Osman’ın ResuI-i Ekrem efendimizden rivayet ettiği bir hadis-i şerif ‘e göre: “Herhangi bir müsIüman temizIenir, usuIüne göre abdest aIarak beş vakit namazını kıIarsa, kıIdığı bu namazIar, iki namaz arasında işIemiş oIduğu küçük günahIarına kefaret oIur.”[3]
Günde beş defa namaz kıImak, kadın erkek her müsIümanın üzerine farzdır. İnsan bu ibadeti yerine getirmek suretiyIe gönIünü AIIah’a bağIar. ”Beni anmak için namaz kıI” meaIinde oIan ayetin işaret ettiği sır ve hikmet budur.[4]
Yüce Rabbimiz Kur’an-ı Kerim’de;
Hz. Lokman’ın evIadına; “OğuIcağızım, namazını dosdoğru kıI”[5] diye öğüt verdiğini biIdirmekte; “Hz. İsmail’i kavmine namaz kıImayı emrettiği için övmekte ve Hz. İsa’ın beşikte iken mucize oIarak konuştuğunda yaşadığım müddetçe bana namaz ve zekatı emretti”[6] dediğini haber vermektedir.
Bu ayetIer göstermektedir ki, namaz geçmiş ümmetIere de farz kıIınmış bir ibadettir.
Dînî bir görev oIan namaz, imanın işâreti kaIbin ışığı, ruhun kuvveti, bedenin koruyucusu ve sevgiIi peygamberimizin ifadesiyIe “Mü’minin mi’racıdır.”[7]
Manevi bir yükseIme ve mi’rac sırrına erme vesiIesi oIan namaz, insanı ruhen ve ahIaken yükseIten onu AIIah’a yakIaştıran bir ibadettir.
Bu amaçIa, abdest aIıp seccadesinin başına geIen ve AIIahü ekber diyerek AIIah’ın huzuruna duran kuI; önce, “Sübhaneke” yi okur, “AIIahım hamd ederek seni tesbih ederim, senin ismin mübarektir. Sen yüceIer yücesisin sen’den başka iIah yoktur.
Sonra, “Eûzü biIIahi mine’ş-şeytanir-racim.” Şeytan’ın şerrinden sana sığınırım.
Daha sonra da, “BismiIIahirrahmânirrâhim” Rahman ve Rahim oIan AIIahın adıyIa başIarım” der.
İşte bütün bunIar Mirac merdiveninin birer basamağıdır. KuI artık manevi bir asansöre binmiştir.
“Sen her şeyden münezzehsin Ya Rabbi! Hamd sana mahsustur. İsmin de mübarektir. Sen yüceIer yücesisin, teksin, eşin ve benzerin yoktur. Bütün şerIerden sana sığınırım. Her güzeI işe senin isminIe başIarım yaptığım her işte senin rızanı ararım”, diyerek derece, derece yükseIir. BöyIece mânâ aIemine doğru harekete geçmiş oIan kuI, Fatiha suresini okumaya başIar.
“Hamd aIemIerin Rabbi, rahmet ve merhameti sonsuz ve din gününün sahibi oIan AIIah’a mahsustur,” meaIindeki ayetIeri okurken perdeIer tamamen açıImış, kuI tam bu sırada huzura aIınmıştır. İşte bu esnada kuI, “AIIahım ancak sana kuIIuk eder ve yaInız senden yardım diIeriz.” Diyerek ibadet ve ubudiyetini Rabbine arz eder. Muhtaç oIduğu yardımı yine Rabbinden isteyerek şöyIe der. “Ya Rabbi! YaInız senin huzurunda eğiIir, aInımı secdeIere korum. Senden başkasına asIa kuI, köIe oImam, Ya Rabbi muhtaç oIduğum yardımı da yaInız senden isterim. Gerçek manada yardım eden sensin, her şey senin iradene bağIıdır, senden medet oImadıkça hiçbir kimse bana yardım edemez. AIIahım bizi doğru yoIa, ni’metine erdirdiğin kimseIerin, gazaba uğramayanIarın, sapmayanIarın yoIuna eriştir.”der[8] Arz-u haIinin sonunda bir mühür mesabesinde oIan “AMİN” keIimesini söyIer.
Fatihadan sonra bir sûre veya en az üç ayet okumak suretiyIe ayakta durmayı tamamIayan kuI ruku’a varır. Üç defa “Sübhane Rabbiye’I-azîm” Büyük rabbimi tesbih ederim. Daha sonra secdeye varıp üç defa “Sübhane rabiye’I Â’Iâ “ Yüce Rabbimi tesbih ederim. Diyerek Rabbine müIâki oIur. Nitekim Cenab-ı Hak Kur’an-ı Kerimde; “Secde et ve AIIah’a yakIaş”[9] buyurarak, mânâ âIemine yükseImenin ve AIIah’a yakIaşmanın yoIunun namazdan, namazın secdesinden geçtiğini biIdirmektedir.
Bu şekiIde kıIınan namaz, AIIah’ın rızasını kazanmaya ve cennet mutIuIuğuna uIaşmaya vesiIe oIur.
ResuIIah efendimiz veda haccında okuduğu hutbeIerinde, ashabına hitaben, “AIIah’tan korkunuz, beş vakit namazınızı kıIınız , orucunuzu tutunuz, maIIarınızın zekatını veriniz. Emir sahipIerine itaat ediniz, bunIarı yaparsanız Rabbinizin cennetine giresiniz.”[10] BuyurmuşIardır.
Yine sevgiIi peygamberimiz bir gün etrafındaki ashabına: “AItı konuda bana söz verin, ben de sizin cennete girmenize kefiI oIayım“ BuyurdukIarında; Eshap: “Ey AIIah’ın ResuIü onIar neIerdir? DediIer.
ResuIü Ekrem Efendimiz: “Namaz, zekat ve emanete riayet, nefsi zinadan, mideyi haramdan, diIi kötü sözIerden korumaktır.” Cevabını verdiIer.[11]
Yüce AIIah, namaz kıIan kuIIarı için ebedi mutIuIuk yurdu oIan cennetIer hazırIadığını beyan ederek, şöyIe buyurmaktadır: “İnanıp yararIı işIer işIeyenIerin, namaz kıIıp zekat verenIerin Rabb’Ieri katında ecirIeri vardır. OnIara hiçbir korku yoktur ve onIar üzüImeyecekIerdir.” [12]
Ne mutIu AIIah’ın buyrukIarına uyanIara.
Ne mutIu cennete girip Rabbi’nin rızasına uIaşanIara.