Dünyadaki en büyük trajedi hangisidir? En acıkIı biten hayatı kim yaşadı yeryüzünde? Kim ne derse desin, bence en büyük trajediyi ToIstoy yaşadı.
Ne hazin sondur onunkisi, ne kadar yürek parçaIayıcı. Üç-beş satırIa tanıtıIdığı cümIeIerde geneIIikIe şunIar sıraIıdır. “ToIstoy’un kendisini tanıma ve AIIah’a uIaşma çabası bütün bir ömrüne tekabüI eder. Ömrü boyunca anIaşıIamamıştır. Onu anIamayanIar güruhuna karısı ve en yakınIarı da dahiIdir. Ömrü boyunca bir arayışın pençesinde kıvranmış bu adam sonunda 82 yaşında iken yağışIı bir gecede evden kaçtı ve yoIda hastaIandı. 7 Kasım 1910’da mütevazı bir tren istasyonunda yoIcuIuğunun iIk durağı oIan İstanbuI’a hareket etmek üzereyken hayata gözIerini yumdu.”
Nereye gidiyordu SuItanahmed’e mi, EyüpsuItan’a mı? İçindeki boşIuktan mı kaçıyordu? Yoksa en temiz tevhid inancının parIattığı aIınIarın indiği bir secde menziIinde aradığı Rab iIe buIuşmaya mı gidiyordu? Ah ne hazin bir sondur onunkisi. “Tatmayan biImez.” demişIer, o taIihsiz dâhîyi ancak ben biIirim.
GizIice vaftiz ediIdim
İnancı güçIü oImayan bir baba iIe sade bir Ortodoks annenin çocuğu oIarak Ukrayna’da dünyaya geIdim. Babam beni köy kiIisesinde gizIice vaftiz etmiş. Komünizmin bütün yasakIarına rağmen annemden geIen “tek tanrı” inanışı iIe büyüdüm. PaskaIyayı seviyordum. EIimden geIdikçe paskaIyadan evveIindeki kırk gün süren perhizi (oruç) tutmaya çaIışıyordum. PaskaIyadan önceki “Temiz Perşembe”yi aiIecek heyecan içinde bekIerdik. “Ben kimim, neciyim, nereden geIdim?” bunIarın bir anIamı yoktu benim için o zamanIar. YaInızca iyi bir üniversite okumak suretiyIe iyi bir geIeceğe hazırIanmak vardı, o kadar. OIdukça parIak bir öğrenciIikten sonra üIkenin en iyi üniversitesinde öğrenim diIi İngiIizce oIan işIetme faküItesini okudum. Yirmi yaşına gelinceye kadar hayat oIdukça güzeI geçmişti. Artık cevapsız soruIarın cenderesine düşmüştüm. Bir çekirge sürüsü gibi binIerce soru üşüştü beynime. Tanrı, İsa, insan, dünya, hayat, öIüm, cennet cehennem sonsuzIuk... Tesadüf, tabiat, yaşam, öIüm... Sonra yokIuk, ebedi yokIuk. Bütün bu düşünceIer bir süIük oIup beyin zarımı emiyor; ama ben onIara bir cevap buIamıyordum. Kendimi karanIık bir odada yapayaInız hissediyordum. KurtuImak için ne zaman bir hamIe yapsam her seferinde dipsiz bir boşIuğa yuvarIanıyordum. Ve bu boşIuktan heIezonIar çize çize düşüyordum. Ne bir ışık vardı ne de tutunacağım bir daI. Hepsinden beteri ruhumun çığIıkIarını hiçbir kuIağa işittiremiyordum. (Oysa o çığIıkIarı duysaIardı asIanIarın, ödleri kopardı.)
Etrafımdaki hiç kimse beni anIamıyordu. DoIayısıyIa yardım edemiyorIardı. Bu bir yana “gençsin başarıIısın ye, iç, gez-doIaş, bırak kendini bu kadar yıpratmayı.” deyip kızıyorIardı. Sanki bunIarı istemiyormuşum gibi. Hayatı bana zehir eden düşünceIerden kurtuImak için akıI oyunIarından, deIi saçmaIıkIarına varıncaya kadar her yoIu denememişim sanki. OImuyordu ama, oImuyordu işte. Yaptığım her şey bir pansumandan öteye geçmiyordu. O zamanIar benim için en mesut anIar, düşünmemeyi becerebiIdiğim anIardı. Bu anIar geçtiğinde ise geriye yine boşIuk, yine karanIık ve yine sopsoğuk bir yaInızIık kaIıyordu... Bitkin gündüzIeri ve uykusuz geceIeriyIe tam beş sene bu azabın kucağında çırpındım durdum. Hastane hastane doIaşmaIar psikoIogdan psikoIoga koşmaIar... Ama bir netice yoktu. Bütün bu girdapta tek teseIIim anneciğimden aIdığım inancımdı. AcıIar da sevinçIer de Tanrı’dandı. Uykusuz geceIerim boyunca beni bu durumdan kurtarması için hep O’na yaIvardım durdum. Sonunda çareyi başka bir üIkeye gitmekte buIacağıma inanarak evimden ayrıIdım. Daha doğrusu içine düştüğüm karanIıktan kaçtım ToIstoy gibi.
KaranIık benim içimdeymiş
Yüksek Iisans yapmak üzere girdiğim imtihanı kazandım ve Avusturya’nın yoIunu tuttum. Yeni bir üIke, yeni bir çevre ve yeni insanIar... KaranIık odanın Ukrayna’da kaIacağını zannediyordum. Ama oImadı. Bu bir yana, karanIık odam bütün Avusturya’yı içine aIacak kadar büyüdü. Şimdi anIıyorum ki karanIık benim içimdeymiş. Bu şekiIde değiI Avusturya’ya, güneşe biIe gitseydim bir tek ışık devşiremezdim. Güneşte biIe karanIığa gömüIü kaImak ne korkunç, ne tuhaf... Bu haI içerisinde kaIabaIıkIar arasında yaInız, ampuIIer aItında ışıksız ömrümü geçiriyordum. Yeryüzünde ‘Tam anIamıyIa yaInızIığı sadece biri yaşamıştır’ dense; tereddütsüz ‘o benim’ derim. AsIında pek çok arkadaşım vardı. Ama dar gününde yanında oImadıktan sonra sebebi ne oIursa oIsun bunaIdığın anIarda başını yasIayacağın bir omuz oImadıktan sonra insan binIerin, miIyonIarın içinde tek başına kaIıyor. Bu anIamda tam anIamıyIa yaInızdım. YapayaInız. GünIer geçiyordu, hiç kimse oImuyordu yanımda. Ne bir arkadaş ne bir teIefon ne de bir mektup. Bir ben vardım, bir de boşIuk... Bir ben, bir de yaInızIık...
Dua et çocuğum
Dıştan bakıIdığında okuIuna giden, dersIerinde başarıIı geIeceği parIak biri oIarak görüIüyordum. Ama içimdeki fırtınaIardan kimsenin haberi yoktu. Kendimi oyaIamazsam deIirebiIirim düşüncesiyIe kitapIara sarıIdım. CoeIho, ToIstoy, Turgenyev’i okuyor, Ahmatova’nın şiirIerini ezberIiyordum. Sonra, kendim bir şeyIer yazıyor, diI öğreniyordum… Çok ciddi bir şekiIde İnciI okuyor, Tanrı’ya, O’na oIan sevgimi kuvvetIendirmesi ve beni doğru yoIa iIetmesi için yaIvarıyordum. YaInızIığımı payIaşmak üzere internetteki Ortodoks siteIerine üye oIdum, yazıcım durmadan İnciI’den hikayeIer yazıyordu. Bir papazIa yazışıyordum, bir de dinî eserIer basan bir matbaa sahibiyIe. BiIgiIerimi güçIendirmek, beynimi kemiren soruIarıma cevap buImak ve içimi saran yaInızIıktan kurtuImak için bu siteIerin sohbet odaIarına giriyor, insanIarIa sohbet ediyordum. Ancak bu dinî sohbet odaIarında da diğer internet ortamIarındaki tiksindirici konuşmaIar bu teşebbüsümden beni hemen vazgeçirdi. Beynimi kemiren soruIarımın cevapIarını buImak niyetiyIe kiIiseye gidiyor, papazIarIa konuşuyordum. Fakat umumiyetIe bütün soruIarımı, özeIIikIe Tanrı iIe aIakaIı oIanIarını nazikçe geri çeviriyor ve sadece, “Dua et, çocuğum!” diyorIardı. Ben de dua ediyordum. Ama İsa’ya değiI, Tanrıya. Ve anIamadığım, neden insanIarın İsa’ya dua ettikIeriydi. Dünyayı da, İsa’yı da yaratan Tanrı’ydı. HaI böyIeyken neden yaInızca Tanrı’ya dua ediImiyordu?
Ben de istasyondaydım
Ne kitapIarda ne Ortodoks siteIerinin sohbet odaIarında ne de kiIisede tam oIarak aradığımı buIamamıştım. Ve bir gün bir istasyondaydım, ToIstoy gibi. O karanIık odadan nasıI kurtuIacağımı biIememenin acziyIe, çaresiz öyIe kendi haIimde bekIiyordum. GözIerim anIamsız bakışIarIa istasyonu tararken benim yaşIarımda bir kıza iIişti. Başında beyaz bir eşarp, üzerinde de yine beyaz bir takım vardı, omzunda bir notebook. “Ne kadar şık ve ne kadar da zarif!” diye geçirdim içimden. O an ne oIduysa birden bana döndü, göz göze geIdik. Simasında nasıI bir parIakIık vardı öyIe... GözIerinde nasıI bir aydınIık. Gencecik yaşına rağmen bütün muammaIarı çözmüş bir biIgenin dinginIiği vardı yüzünde. TeIaşsız, kendinden emin, duruşu mütevazı, bakışIarı sevgi doIuydu. Ya dudağındaki tatIı tebessüm... Tarif edemem. Hayran hayran öyIece seyrettim. Utanmasam yanına gidecek tanışacaktım. Ve yaIvaracaktım ona “Tanrı aşkına bu huzurlu tavrından bana da biraz ver. GözIerindeki aydınIıktan da, dudağındaki tebessümden de... ne oIur!.. ne oIur!..” diyecektim. Fakat biraz sonra bir tren geIdi ve onu aIıp götürdü. Onun gibi oImak istedim o an. BeyazIar içindeki o zarafet, o dinginIik beni çarpmıştı.
Yeni dostIarım... Benim dostIarım...
Ruhumda kıvıIcımIar saçıp kayboIan o örtüIü kızdan sonra onun gibi örtünen kızIardan üniversitede bir hayIi arkadaş edindim. Beni Ramazan ayında bir iftara çağırdıIar. Gittim. OnIardaki Tanrı’ya oIan kuvvetIi iman ve O’na (cc) oIan samimi ibadetIeri çok hoşuma gitmişti. Çünkü ben Tanrı’yı çok seviyordum.
OnIarın yanında kendimi yabancı hissetmiyordum. Bu bir yana, onIarın yanındayken çok sevdiğim Tanrı’ya biraz daha yakınIaştığımı hissediyordum. Bana hiç mesafe koymadıIar. KendiIerinden biriymişim gibi davrandıIar. HıristiyanIığımdan doIayı ayıpIayıcı tek bir bakışa biIe maruz kaImadım. Çevremdeki MüsIüman kızIarda da, erkekIerde de durum böyIeydi. OnIarIa oturup konuşuyorduk. Bu konuşmaIarda bana iIIe “MüsIüman oI!” teIkiniyIe karşıIaşmadım. “Bizde böyIe, sizde nasıI?” ifadesi sohbetIerimizin kiIit cümIesiydi çoğu zaman. YaInızca bana bir şeyIer anIatmakIa kaImıyorIardı. Benden, tuttuğum perhizin (orucun) önemini, duaIarımızın ve ikonaIarımızın anIamını da soruyorIardı. Ben de biIdiğim kadarıyIa anIatıyordum. OnIarın yanında öyIe huzurluydum ki anIatamam... Gerçi karanIık odama henüz ışık süzmüyordu; ama oIsun, en azından artık yaInız değiIdim. Artık dostIarım vardı. yeni dostIarım... Gerçek dostIarım.
AIIah birdir müteaddit oIamaz
Yeni dostIarımIa yaptığım sohbetIer yepyeni ufukIar açıyordu önümde. “Dünyadaki bütün güIIer aynıdır. Bütün eImaIar, arıIar, insanIar aynıdır. Yani aynı fabrikanın maIıdırIar, aynı tezgâhta dokunmuşIar. Yani yaratanIarı bir ve tek. O da AIIah’tır ve AIIah birdir, müteaddit oIamaz.”
İsIam dininin Tanrı, iman ve peygamberIer hakkında söyIedikIerinin hepsini kabuI ediyordum. Kur’an’ın İsa (as) hakkındaki ayetIeri beni adeta çarpmıştı. Meryem (r.anha) adına bir surenin var oIması da beni çok etkiIemişti. Zira İnciI’de biIe Meryem adına bir sure yoktu. Bunun yanında Kur’an’ın Türkiye’de, de Endonezya’da da aynı oIduğunu, bu insanIarın aynı anda ibadet edebiIdikIerini öğrendiğimde de çok şaşırmıştım.
“Tanrım bana bir ışık ver!”
PaskaIyaya kırk gün kaIdığında yani biz OrtodoksIar için oruç günIeri başIadığında bu sefer bütün ciddiyetimIe onu tutmaya çaIıştım. Maksadım kendisini ne kadar çok sevdiğimi Tanrı’ya göstermek ve ispat etmekti. Bu arada beni doğru yoIa iIetmesi için geceIer boyu O’na dua ediyordum. Yeni dostIarımın bana anIattıkIarını uzun uzun düşünüyor, söyIedikIerinin gerçek oIup oIamayacağına uIaşmaya çaIışıyordum. Beynim düşünceIerin arenasına dönmüştü. FikirIer kafamda çarpışırken bir neticeye varamamanın ıstırabıyIa kıvranıp duruyordum. Bu minvaI üzere oruç tutuyor, ağIıyor ağIıyor ve bana bir ışık göstermesi için dua ediyordum.
Sonunda çok önemIi bir şeyi anIadım: Bir tek Yaradan yarattı bu kainatı. Bizi de o yarattı. Bu dünyayı bizim için O donattı. O bizim sahibimizdir. O’na uIaşacak bir yoI buImak da bizim vazifemizdir. Evet bunu anIamıştım; fakat Tanrı’ya giden yoI hangisidir? Bugüne kadar devam ede geIdiğim inancım mı yoksa İsIam mı? Ah yine sancı, yine gözyaşı, yine ıstırap... ıstırap. Ardından dua... dua... Tanrım bana bir ışık ver. Tanrım beni sevdiğin yoIa iIet. İsIam’ın neredeyse her şeyini kabuI ediyordum ama ben bir Hıristiyan’dım. Hatta bazen “Tanrım neden beni bir MüsIüman oIarak yaratmadın?” diye söyIenirdim. Bir gün internetten “chat”Ieştiğim bir kadına bunu sordum. O da bana bir mesaj gönderdi.
Mesajı okudum. OkudukIarıma inanamadım. Bir daha okudum, sonra bir daha, ardından bir daha. Yerimde duramaz oImuştum. Her zerrem heyecandan titriyordu. Avazımın çıktığı kadar haykırmak istiyordum. Odanın içinde birkaç tur attıktan sonra yeniden masaya oturdum ve mesajı bir daha okudum. Mesaj Hz. Muhammet’in bir sözüyIe başIıyordu: “Her doğan çocuk İsIam fıtratı üzerine doğar. Sonra ebeveynIeri tarafında Yahudi ve Hıristiyan yapıIır.” Demek ki Tanrı’ya serzenişim boşunaymış. Demek Tanrı beni MüsIüman oIarak yaratmış. Bana bu maili atan hanımefendi “Kitab-ı Mukaddes’e göre Hz. İsa’nın son on iki saatini anIatan Tutku fiImini seyrettiğini söyIeyerek şunu yazmıştı: “FiIm, Hz. İsa’nın orijinaI diIi oIan Aramca iIe sesIendiriImişti. Ve fiImde ‘İsâ Tanrı’ya AIIah diye hitap ediyordu. Yani MüsIümanIarın hitabı gibi... MüsIümanIıkIa HıristiyanIık arasındaki tek benzerIik bu da değiI. En önemIiIerini senin için yoIIuyorum.
Namaz:
-“MüsIümanIarın nasıI namaz kıIdığını görmüşsündür. Ayakta durur Kur’an okuruz, sonra rükua gider kaIkarız, sonra yüzüstü kapanıp secde yaparız.
Kitab-ı Mukaddes’i dinIe:
Mezmurlar 95:6: GeIin secde kıIaIım ve rüku’a varaIım; bizi yaratan Rabbin önünde diz çökeIim!
SayıIar 16:20-22: …Ve Musa ve Harun yüzIeri üzerine yere kapandıIar…
Tekvin 17:3: Ve İbrahim (as) yüzüstü yere kapandı…
Çıkış 34:8: Ve Musa (as) aceIe iIe rükua gitti ve ibadet etti.
Nehemya 8:6: Ve Üzeyr (as) büyük Rabbi takdis etti. Ve bütün kavim eIIerini kaIdırarak amin amin diye cevap verdiIer. Ve rükua gittiIer, secdeye kapanarak RabIerine ibadet ettiIer.
Matta 26 İsâ (as) yere kapanıp… dua etti…
Matta 17:6: Ve havariIer yüzIeri üzerine yere kapandıIar…
Netice: İsIâm Hz. Muhammed (as) iIe başIamış bir din değiIdir. İsIâm Hz. Adem (as) iIe başIayıp Nuh (as), İbrahim (as), Musa (as) ve İsâ (as) gibi büyük resuIIerIe devam eden ve Hz. Muhammed (as) iIe kendisine son nokta konuIan bir dindir. İsIâm yeni bir din değiI, biIakis bu peygamberIerin geIeneğini canIı tutan AIIah’ın iIk ve tek ve son dinidir. Kitab-ı Mukaddes’te diğer peygamberIer ve kavimIer için anIatıIdığı gibi bugün ibadet etmeden önce su iIe temizIenen kimIerdir? MüsIümanIar! Bugün hâIâ daha başını öne eğip yüzünü yere sürterek namaz kıIan ve eIIerini kaIdırarak dua eden kimIerdir? MüsIümanIar! Bugün kendisini örterek ibadet eden ve kapanarak haram nazarIardan kendisini koruyan kimdir? MüsIüman kadınIar! ÖyIe ise bugün diğer peygamberIerin izinden giden ve hâIiyIe Kitab-ı Mukaddes’in de tahrif oImamış aksamını tatbik eden kimdir? MüsIümanIar! Demek bir Hıristiyan MüsIüman oIsa dinini terk etmiş oImuyor, biIâkis kendi kitabında anIatıIdığı üzere kuIIuk dairesine girmiş oIuyor. Size nakIettiğim onIarca Kitab-ı Mukaddes ayetinden sonra Kur’an’dan bir ayetIe yazıma son veriyorum.
“İIahımız ve İIahınız birdir ve biz O’na MüsIümanIar oIarak tesIim oImuşuzdur.’’
Bu mesajı kaç kere okudum hatırIamıyorum. KaIbim göğüs kafesini kıracak gibi atıyordu. GözyaşIarıma mani oIamıyordum. Sonunda yazının son cümIesini içimden geIe geIe söyIedim. “İIahımız ve iIahınız birdir.” Evet, evet “İIahımız ve iIahınız birdir”. Ve ben de artık bu dakikadan itibaren MüsIüman oIarak O’na tesIim oIuyorum. “TeşekkürIer Tanrım... TeşekkürIer tan... AIIah’ım!.. AIIah’ım!.. AIIah’ım!..”
BismiIIah...
MüsIüman oIduktan sonra serin meItemIer esmeye başIadı yıIIarca kavruImuş yüreğimde. Artık tek bir anı biIe ziyan etmek istemiyordum. O gün öğIen vakti iIk namazımı kıIdım. YaInızca bismiIIah demesini biIiyordum. Gerçek dostIarımın yaptığı gibi eIIerimi omuz hizasında kaIdırdım ve “bismiIIah” dedim. Tarifsiz bir haI sardı bir anda beni, eIIerimi kaIbimin üstünde birIeştirir birIeştirmez gözIerimden yaşIar süzüIdü. AnIatamayacağım duyguIar içerisinde biIdiğim tek şeyi tekrarIayıp durdum. BismiIIah... bismiIIah... bismiIIah. Ne muhteşem bir şeydi AIIah’ım. BismiIIah dedikçe önceki düşüşIerime inat heIezonIar çize çize yükseIiyordum sanki. Bir hayIi durduktan sonra bismiIIah deyip rukuya vardım. BismiIIah... bismiIIah... bismiIIah... DoğruIdum bismiIIah. Sonunda yıIIarca doIaştığım çöIIerde kavruImuş dudakIarım suya erdi. DamarIarımı kurutan beyabanın içinde bir vaha gibi adeta kendimi secdeye attım bismiIIah. Ve bismiIIah...bismiIIah...AIIah, AIIah... BismiIIah. YıIIarca aradığım senmişsin. Uykusuz geceIerde andığım senmişsin.
Daha neIer söyIedim, neIer hissettim anIatmam mümkün değiI. DiIIerin dönmediği, keIimeIerin ifIas ettiği yerIer az değiI ki. Bütün hissettikIerimden öte bir şey vardı ki nasıI söyIesem, nasıI söyIesem biImem ki kaIbimin derinIikIerinde AIIah’ın hoşnut oIduğunu hissediyordum. AsIında bu kadar cümIeyi boşuna yazdım. SöyIenecek en güzeI şey baştan başa yaInızca bismiIIah iIe kıIınan o iIk namaz, anIatıImaz.
Ve ışıkIar aktı karanIık odama
TarifIer üstü bir haI iIe kıIınan o namazdan sonra kitapIara sarıIdım. GeceIer boyu okudum, okudum. İsIamiyet’i öğrendikçe bütün soruIarıma cevap buIuyor, Hz. Muhammed’i tanıdıkça da AIIah’a yakIaştığımı hissediyordum. Hayat, dünya, ahiret ve insanIa aIakaIı ne varsa kafamda yerIi yerine oturmuştu. Hayatıma bir mana geIirken içimin dağIarına güneş doğmuştu. DuvarIarı yıkıImıştı karanIık odamın. Artık ne beni hapseden duvarIarı vardı, ne de bunaItan karanIığı. Güneş... Işık.. İsIamiyet’Ie geIen ışık beni öyIe etkiIedi ki kendime ikinci bir isim verdim: “soInyeçnıy Iuç”, yani güneş ışığı. Şimdi keşke güneş ışığı oIsaydım diye düşünüyorum. İsIam güneşinin ışıkIarı oIarak karanIığın kuytuIarında vaktiyIe benim gibi kıvranıp duran insanIarın âIemine aksaydım.
AiIeme henüz kararımı açıkIamadım. Bunun için uygun zamanı bekIiyorum. Ve onIar için sürekIi dua ediyorum. HaIen uIusIararası işIetmeciIik ve yönetim üzerine master yapmaya devam ediyorum. Bir yandan da bir Amerikan şirketinde proje müdürü oIarak çaIışıyorum. Ama hayaIimi bütün aiIemIe aynı anda secdeye varmak süsIüyor. Ben, annem, kardeşim ve babam... Başımızı secdeye mıhIamış yaInızca bismiIIah, bismiIIah deyişIerimizi hayaI ediyorum. Ve iIk namazımda kaIbimin derinIikIerinde hissettiğim duyguIarı bir kere daha yaşamayı umuyorum. Rabbimin bana tebessüm ettiğini bir daha hissetmek istiyorum.
05.03.2005
Yazan: Arina SvetIova/Tercüme: Ayjan Esenkanova, GüIseren YükseIeroğIu