Mükemmeliyetçi İnsanların 10 Özelliği

Yaşam boyu kusursuz olma çabası, kişiyi kendisinden uzaklaştıran en büyük silahtır. Çoğu zaman hepimiz iyi işler yapmak, başarılı olmak ve takdir edilmek isteriz. Fakat bu durum bizlerin hayatını sosyal, ruhsal ve fiziksel açıdan etkiliyorsa burada yanlış giden şeyler var demektir. Mükemmeli arama ve kusursuz olma çabaları bazen kişinin kendinden kaynaklanır bazen ise ailenin tutucu, eleştirici ve baskıcı eğilimleri buna sebep olur. Çocuğun var olan kapasitesinden fazlasının beklenmesi ve çocuğa sürekli baskı yapılması çocukta mükemmel olma duygusu yaratır. Çünkü çocuk, ailesi tarafından kabul edilmek, takdir görmek ve sevilmek ister. Ayrıca, ebeveynler çocuklarının yanlışlarını, hatalarını, eksikliklerini sürekli gündeme getirip çocuklarını eleştirdiklerinde bu durum çocukta tükenmişliğe ve özgüven eksikliğine yol açabilir. Bu yüzden aileler çocuklarına karşı koşulsuz sevgiyle yaklaşmalı ve ne olursa olsun çocuklarının yanında olmalıdırlar.

Günümüzde mükemmeliyetçilik tamemen olumlu ve faydalı bir durum olarak bilinir fakat bu yanlıştır. Çünkü, kişinin tükenmesine yol açabilen ve hem ruhsal hem de fiziksel olarak sağlığı olumsuz etkileyen bir durum olabilmektedir. Peki nedir bu mükemmelliyetçilik?

Mükemmeliyetçilik, kişinin kendisi için aşırı yüksek hedefler belirlemesi ve bu hedeflere ulaşma konusunda oldukça kaygı duyması ve bundan dolayı da çok fazla sorumluluk alarak kendini tükenmişliğe sürüklemesi olarak ifade edilebilir. Mükemmeliyetçilik bir bakıma “kusursuzluğun peşinden gitme” olarak da tanımlanır.

Özenli olmak ayrı, mükemmeliyetçi olmak ayrıdır. Çünkü, hayatında özenli olan bir insan başarısızlığa uğradığında bunun olası sebeplerini araştırır ve kendisini geliştirmeye çalışır. Zaman zaman hataları olabileceğini kabullenir. Fakat mükemmeliyetçi insanlar en ufak bir başarısızlığa bile uğrasa anında kendini dış dünyaya kapatır ve kendisini bir hiç gibi görmeye başlar. Yoğun bir stres yaşar. Bu da tükenmişliğe sebep olur.
Sosyal Bilimci Brene Brown mükemmeliyetçiliği şöyle tanımlamıştır: “Mükemmeliyetçilik daha iyisi için çabalamaktan çok, eğer mükemmel gözükürsem, mükemmel işler yaparsam, mükemmel çalışır ve mükemmel yaşarsam utanç duygusunu, suçlanmayı ve başkaları tarafından yargılanmayı/eleştirilmeyi engelleyebilirim düşüncesidir.”

Mükemmeliyetçilik yüksek standart sahibi olmak değil, gerçekçi olmayan hedefler belirlemektir. Bir davranış biçiminden ziyade, insanın kendisi hakkındaki düşünme şeklidir.


Mükemmeliyetçi İnsanların Özellikleri Nelerdir?

1. Kusursuzluğa ulaşma çabası içindedirler.
Bu durum kişide tükenmişlik sendromu da yaratabilir. Çünkü, kişi hiç hata yapmamayı ister ve ulaşılması güç hedefler belirler. Bunun için yoğun bir çalışma temposunun içine girer ve eğer başarısız olursa hayal kırıklığı yaşar. Bu hayal kırıklığı kişide yorgunluk, halsizlik, stres, kaygı, bıkkınlık yaratır.


2. Benlik saygıları düşüktür.
Kişi kendisiyle ilgili olumsuz ve negatif duygular besler ve kendini değersiz görür. Ayrıca bu kişiler başarılı olduklarında yüksek bir özgüvene sahip olurken en ufak bir başarısızlıkta dahi özgüvenleri düşebilmektedir. Kendi kimliklerine dair utanç hissederler ve bunun sonucunda mükemmeliyetçilik ortaya çıkar. Çünkü kişi, kendisini savunma ihtiyacı hisseder. “Eğer mükemmel bir insan olursam hayatımda hep başarılı olurum ve takdir edilirim böylece de utanç hissetmem” düşüncesi ortaya çıkar.


3. Başarısızlığa odaklanırlar.
Başarılı yanlarını görmezden gelirler ve kolayca stres altında kalabilirler. Bu durum kişinin iş hayatını büyük oranda olumsuz etkiler. Çünkü kişi sürekli ve sürekli başarılı olmak, en iyisini yapmak ister ve bu durum başarısız olma korkusuna sebep olur. Kişi kendisini geliştiremez, sürekli bir adım geride kalır. Çünkü yanlış bir şey yapmaktan ve başarısız olmaktan korkar. Böyle durumlar zaman zaman “intihar” davranışına (1*) veya depresyona yol açabilmektedir (2*).

4. Hataları çok fazla kafasına takarlar.
Bu düşünceler kişiyi yapması gereken şeylerden de uzaklaştırır. Kişi yaptığı başarılı ve güzel işlerin farkında olmaz ve hatalarına odaklanır. Bunun sonucunda da birçok psikolojik ve fiziksel sorunlar (yeme bozuklukları, stres, kaygı, yorgunluk vb.) ortaya çıkabilmektedir. En ufak bir eleştiriyi günlerce düşünür ve kahrolurlar.


5. Gerçekçi olmayan standartlar koyarlar.
Bu kişiler, özellikle iş hayatlarında yapabileceklerinden çok daha fazlasını planlar ve yapmaya çalışırlar. Bu durum çok fazla sorumluluk üstlenmelerine ve aşırı çalışmalarına sebep olur. Bunun sonucunda ise kişi yoğun bir kaygı ve stres yaşar.


6. Erteleme davranışı gösterirler.
Başarısız olmaktan korktukları için yapamayacaklarını düşündükleri işlerde sürekli erteleme davranışı gösterirler. Çünkü, başarısız olmak onlar için büyük bir problemdir. Başarısızlık ve başka insanların onayını alamama endişesinden kaynaklanan bu durum işleri devamlı erteleme davranışına yol açmaktadır. Oysa, kişi kendisini olduğu gibi kabul edip küçük hatalarına rağmen iyi bir insan olduğunu düşünebilse hayatındaki bütün işlerde kendisini mutlu hissedebilir ve işleri ertelemek yerine her işten bir deneyim kazanma amacı içerisine girebilir.


7. Risk almazlar.
Kaybetme ve başarısız olma korkusundan kaynaklanan bu durum yine kişide endişe hali yaratır ve mükemmel olma adına kişi hayatında risk almak istemez. Yaptığı işlerde her zaman en iyisi olabilmek adına sadece emin olduğu şeyleri yapar yeni bir işle karşılaştığında bunu deneyimlemek yerine bu işten kaçınır.


8. Kendisiyle ve ailesiyle vakit geçir(e)mezler.
Çok fazla sorumluluk üstlenirler ve çok çalışırlar. Dolayısıyla, aile içinde problemler yaşanabilir. Ayrıca, kişi kendisini çok fazla yorabilir bu durum tükenmişliğe sebep olur. Aslında, mükemmeliyetçi kişiler işlerine çok fazla sadık kalırlar ve disiplinli bir çalışma sergilerler. Fakat, kişi kusursuzluğun peşinden gittikçe iş hayatındaki zamanını yeterince iyi kullanamamaya başlar ve kişinin iş hayatındaki verimi zamanla azalmaya başlar.


9. Sık sık hayal kırıklığı yaşarlar.
Bu kişiler yüksek beklentiler içine girerler. Fakat en ufak bir olumsuzlukla karşılaştıklarında daha önce olmuş olan bütün olumlu yanları silerler ve olumsuzluğa takılırlar. Dolayısıyla, büyük bir hayal kırıklığı yaşamaları olasıdır. Ayrıca, kişiler mükemmel olduklarını düşündüklerinde diğer kişilerin fikirlerinden ziyade kendi fikirlerine önem verirler. Bu durum ,özellikle iş yaşamında, tartışma ortamlarının oluşmasına da yol açabilmektedir.


10. Kendilerini sürekli eleştirirler.
Kişi kendisine karşı merhametli değildir (1*). Bu durum yoğun kaygı ve depresyona yol açabilir. Örneğin, genel anlamda iyi olduğu bir dersin sadece bir sınavından kötü puan aldı diye kendini üzen ve çaresiz hisseden bir öğrenci, “ben hiçbir zaman başarılı olamayacağım, yapamıyorum” gibi bir cümle söylerse burada mükemmeliyetçiliğin etkisini görebiliriz.