Tabiatta serbest halde bulunmayan, yerkabuğunda sekizinci çoklukta olan gümüş beyazlığında, çok parlak bir metal.
Özellikleri: Atom numarası 12, atom ağırlığı 24,32dir. Magnezyum periyodik cetvelde 2 a grubunda olup, bileşiklerinde 2+ değerlikli olur. Kütle numaraları 24, 25 ve 26 olan izotopları vardır. Bu izotopların sıra ile % oranı 77, 11,5 ve 11,1dir. Yoğunluğu (20°Cde) 1,74 g/cm 3 , özgül ısısı (O°C ila 100°C arasında) 0,249 kal/g°C, erime gizli ısısı 88 kal/g, buharlaşma gizli ısısı 1260 kal/g, öz direnci (20°Cde) 4,45 mikroohmx°Cdir. Hekzagonal kristal kafes yapısına sahip olduğu için çok az soğuk şekil değiştirme bile mukavemet artışına sebep olur. Havada yanabilir ve yandığı zaman beyaz ışık
verir ki bu ışık ultraviyole ışınca zengindir. Havada yandığında MgO ve Mg 3 n 2 meydana getirir.
Tutuşma sıcaklığı 482°Cdir.
Tarihçe: Magnezyum, sülfat halinde ilk olarak 1695 yılında bulunmuştur. Epsomda bir maden suyunun kaynatılması sonucu bulunan bu tuz, ilaç olarak uzun yıllar kullanılmıştır, 1808de Sir H. Davy ilk olarak saf olmayan magnezyum; 1829da Antoine Bussy çok miktarda saf magnezyum elde etti. Bussy, başlangıç maddesi olarak susuz magnezyum klorür kullandı. 1852de erimiş magnezyum klorürün elektrolizinden saf magnezyum elde edildi. 1866 yılında Almanyada geliştirilmiş "Bunsen elektrolitik hücresi" ile ticari ölçülerde elde edilmiştir.
Tabiatta bulunuşu: Magnezyum oldukça aktif olduğu için tabiatta daima bileşikleri halinde bulunur. En önemli mineralleri üç grupta toplanır:
Karbonat mineralleri: Magnezit (MgCO 3 ), Dolomit (CaCO 3 .MgCO 3 )tir.
Çift tuz mineralleri: Karnalit (KCl.MgCl 2 . 6H 2 O), Kizerit (MgSO 4 .H 2 O), Kainit (KCl. MgSO 4 .3H 2 O), Langbain (K 2 SO 4 .2MgSO 4 ), Şönit (K 2 SO 4 . MgSO 4 .6H 2 O), Epsomit (MgSO 4 .7H 2 O).
Silikat mineralleri: (Krizotil) Alivin (Mg.Fe) 2 .(SiO 4 ), Serpantin (Mg 2 H 3 (MgOH) (SiO 4 ) 2 talk (4MgSiO 3 .H 2 SiO 3 ). Magnezyum ayrıca, tabiatta büyük ölçüde Spinel (MgAl 2 O 4 ) halinde de bulunur.
Elde edilmesi: Magnezyumun elde edilmesinde başlıca iki metod vardır:
Elektrolitik metod: Saf magnezyum klorür (MgCl 2 ) elektroliz edilerek magnezyum elde edilir.
Magnezyum klorürün elde edilmesinde ise çeşitli metodlar kullanılır. Dow metodu: Bu metodda magnezyumun kaynağını deniz suyu teşkil eder. Deniz suyu kireçle muamele edilirse, magnezyum hidroksit elde edilir. Bunun da klorür asidi ile reaksiyonundan kristal suyuna sahip magnezyum klorür
(MgCl 2 .6H 2 O) elde edilir. Isıtılarak kristal suyu kaybedilir. Fakat 1/2 H 2 O molekülde kalır. Bu da
elektroliz kabında, magnezyum klorürü eritirken uçar ve erimiş saf magnezyum klorür elde edilir. Dow hücresine 10000 amper ve 650 volt akım tatbik edilir.
Diğer bir metodda ise magnezyum kaynağı olarak magnezit veya dolomit kullanılır. Bu minerallerin kavrulmasından magnezyum oksit (MgO) elde edilir. Magnezyum oksit karbon beraberliğinde
klorlandırılır ve MgCl 2 elde edilir. MgCl 2 elektroliz hücresinde 750°Cde elektroliz edilir. Bu hücrelerde
2000 amperlik akım kullanılır. Bir kilogram magnezyum için 20 kilowat-saat elektrik enerjisi sarfedilir. Termik (ısı ile) indirgeme metodunda ise ferrosilisyum metodu kullanılır. Dolomit 0,2 mm Hg basınç altında ısıtılırsa kaliteli magnezyum oksit elde edilir. Bu oksit, nikel-krom çeliğinden yapılmış korniklerde 1150-1170°Cde Si(Fe) ile ısıtılarak magnezyuma indirgenir. Bu yolla elde edilen magnezyum % 99,982 saflıktadır. Diğer bir metodda ise magnezyum oksit 1800°Cde karbon ile indirgenir ve saf magnezyum elde edilir. Önemli bileşikleri ve kullanılma alanları:
Magnezyum karbonat, MgCO 3 : Tabiatta magnezit minerali halinde bulunur ve magnezyum elementi
üretiminde kullanılan en önemli cevherdir. Magnezyum karbonat, sanayide birçok sahada; ısı izolasyonunda, gıdalarda, kozmetiklerde, kauçuklarda, mürekkeplerde ve camda katkı maddesi olarak kullanılır. Ayrıca, trisilikat tuzu gibi magnezyum karbonat da bir antiasittir. Mide-barsak ülserlerinde ilaç olarak faydalanılır.
Magnezyum hidroksit, Mg(OH) 2 : Deniz suyunda çok bulunur. Magnezyum elementinin elde
edilmesinde kullanılan bir cevherdir. Suda magnezya sütü olarak bilinen bir süspansiyon teşekkül ettirir. Bu süspansiyon bir antiasit ve müshil olarak kullanılmaktadır.
Magnezyum sülfat, MgSO 4 : Kizerit denilen hidratlı bileşiği (MgSO 4 -H 2 O), tabiatta mineral olarak bulunur. Suni yolla üretilen magnezyum sülfat MgSO 4 -7H 2 O yapısındadır.
Magnezyum sülfat sanayide çimento ve gübre imalinde, boyacılıkta; eczacılıkta müshil olarak kullanılır.
Magnezyum oksit, MgO: Magnezya olarak bilinen magnezyum oksit, magnezyum karbonat veya magnezyum hidroksitin kavrulmasıyla elde edilir. Sanayide, yüksek sıcaklığa dayanıklı tuğlalarda, elektrik ve ısı izolatörlerinde, çimento, gübre, kauçuk ve plastik imalinde faydalanılır.
Magnezyum klorür, MgCl 2 : Magnezyum hidroksitten elde edilen magnezyum klorürden, magnezyum
elementi elde edilmesinde, özel çimentoların imalinde ve tekstilde katkı maddesi olarak istifade edilir. Eczacılıkta da siğil ve popilom gibi bazı cilt hastalıklarının tedavisinde kullanılır.
Tıbbi önemi olan diğer bileşiklerden magnezyum sitrat müshil olarak, iyodür ve laktat tuzları ise magnezyum eksikliğinde kullanılır.
Alaşımları: Magnezyum hafif ve parlak beyaz bir metal olması sebebiyle hafif alaşımların yapılmasında kullanılır. Ayrıca gerekli sertliği ve sağlamlığı ede etmek için birden çok metal ile alaşım haline getirilir. Bu alaşımları ticarette toz, levha ve şerit halinde satılır.
En çok kullanılan alaşımı magnezyum-alüminyum alaşımıdır. Bu alaşımda magnezyum, alüminyuma sertlik verir. Bu alaşıma çinko ilave edilirse sertlik daha da artar. Eğer ilave edilen çinko % 0,75 kadar ise döküme müsait bir alaşım elde edilir. Fakat çinko miktarı fazla olursa tersi meydana gelmeye başlar.
Magnezyum alaşımlarına çok az miktarda (% 0,25) mangan da katılır. Böylece alaşımın korrozyona dirençli olması sağlanır. Kalsiyum, zirkonyum, kadmiyum, gümüş, silisyum, berilyum, lityum, toryum ve kalay gibi metallerle magnezyumdan özel alaşımlar elde edilir. döküm halindeki magnezyum alaşımının çekme mukavemeti 3200 ton/cm 2 tabaka şeklindeki alaşımın gerilme mukavemeti ise 3,36 ton/cm 2 dir.
Magnezyum ve alaşımları çeşitli alanlarda kullanılır. Mesela 1920den sonra uçak yapımında kullanıldı. Magnezyum alaşımlarının elektronikte geniş bir kullanma alanı vardır. Radar ekranlarında, antenlerde, teyp şeritlerinde, hafıza disklerinde, telsiz cihazlarında ve çeşitli şaselerde kullanılır.
Taşımacılıkta kamyon otobüs kasalarında ve gövdelerinde de magnezyum alaşımları kullanılır. Tren yolu taşımacılığında pek magnezyum kullanılmaz. Ancak pulman ve lokanta vagonlarında mobilya olarak kullanılır. Magnezyum, alaşımlarının mukavemeti düşük olduğu halde, mukavemet/yoğunluk değerinin yüksek olması sebebiyle tercih edilmektedir. Manyezyum, yüksek elektropozitif karakteri sebebiyle diğer metallerin korunmasında anod olarak kullanılır.
Biyolojik önemi: Magnezyum vücutta karbonhidrat ve kalsiyum metabolizmasında yer alır. Vücuttaki mağnezyumun yaklaşık dörtte üçü kemiklerde, diğer kısmı ise yumuşak dokularda ve vücut sıvılarında
bulunur. Vücut sıvılarındaki Mg +2 iyonları gıdalar ve başka maddelerin hücre içinde parçalanmasında
rol oynarlar. Ayrıca kas ve sinirlerin uyarılmasında da fonksiyonları vardır.
Magnezyum eksikliğinin, kronik böbrek hastalıklarına, şeker hastalığı gibi durumlarda ortaya çıkan asidozlara yol açtığı belirtilmektedir. Magnezyum başlıca, tahıl ve baklagillerde, kuruyemişlerde, et ve
sütte bulunur.
Özellikleri: Atom numarası 12, atom ağırlığı 24,32dir. Magnezyum periyodik cetvelde 2 a grubunda olup, bileşiklerinde 2+ değerlikli olur. Kütle numaraları 24, 25 ve 26 olan izotopları vardır. Bu izotopların sıra ile % oranı 77, 11,5 ve 11,1dir. Yoğunluğu (20°Cde) 1,74 g/cm 3 , özgül ısısı (O°C ila 100°C arasında) 0,249 kal/g°C, erime gizli ısısı 88 kal/g, buharlaşma gizli ısısı 1260 kal/g, öz direnci (20°Cde) 4,45 mikroohmx°Cdir. Hekzagonal kristal kafes yapısına sahip olduğu için çok az soğuk şekil değiştirme bile mukavemet artışına sebep olur. Havada yanabilir ve yandığı zaman beyaz ışık
verir ki bu ışık ultraviyole ışınca zengindir. Havada yandığında MgO ve Mg 3 n 2 meydana getirir.
Tutuşma sıcaklığı 482°Cdir.
Tarihçe: Magnezyum, sülfat halinde ilk olarak 1695 yılında bulunmuştur. Epsomda bir maden suyunun kaynatılması sonucu bulunan bu tuz, ilaç olarak uzun yıllar kullanılmıştır, 1808de Sir H. Davy ilk olarak saf olmayan magnezyum; 1829da Antoine Bussy çok miktarda saf magnezyum elde etti. Bussy, başlangıç maddesi olarak susuz magnezyum klorür kullandı. 1852de erimiş magnezyum klorürün elektrolizinden saf magnezyum elde edildi. 1866 yılında Almanyada geliştirilmiş "Bunsen elektrolitik hücresi" ile ticari ölçülerde elde edilmiştir.
Tabiatta bulunuşu: Magnezyum oldukça aktif olduğu için tabiatta daima bileşikleri halinde bulunur. En önemli mineralleri üç grupta toplanır:
Karbonat mineralleri: Magnezit (MgCO 3 ), Dolomit (CaCO 3 .MgCO 3 )tir.
Çift tuz mineralleri: Karnalit (KCl.MgCl 2 . 6H 2 O), Kizerit (MgSO 4 .H 2 O), Kainit (KCl. MgSO 4 .3H 2 O), Langbain (K 2 SO 4 .2MgSO 4 ), Şönit (K 2 SO 4 . MgSO 4 .6H 2 O), Epsomit (MgSO 4 .7H 2 O).
Silikat mineralleri: (Krizotil) Alivin (Mg.Fe) 2 .(SiO 4 ), Serpantin (Mg 2 H 3 (MgOH) (SiO 4 ) 2 talk (4MgSiO 3 .H 2 SiO 3 ). Magnezyum ayrıca, tabiatta büyük ölçüde Spinel (MgAl 2 O 4 ) halinde de bulunur.
Elde edilmesi: Magnezyumun elde edilmesinde başlıca iki metod vardır:
Elektrolitik metod: Saf magnezyum klorür (MgCl 2 ) elektroliz edilerek magnezyum elde edilir.
Magnezyum klorürün elde edilmesinde ise çeşitli metodlar kullanılır. Dow metodu: Bu metodda magnezyumun kaynağını deniz suyu teşkil eder. Deniz suyu kireçle muamele edilirse, magnezyum hidroksit elde edilir. Bunun da klorür asidi ile reaksiyonundan kristal suyuna sahip magnezyum klorür
(MgCl 2 .6H 2 O) elde edilir. Isıtılarak kristal suyu kaybedilir. Fakat 1/2 H 2 O molekülde kalır. Bu da
elektroliz kabında, magnezyum klorürü eritirken uçar ve erimiş saf magnezyum klorür elde edilir. Dow hücresine 10000 amper ve 650 volt akım tatbik edilir.
Diğer bir metodda ise magnezyum kaynağı olarak magnezit veya dolomit kullanılır. Bu minerallerin kavrulmasından magnezyum oksit (MgO) elde edilir. Magnezyum oksit karbon beraberliğinde
klorlandırılır ve MgCl 2 elde edilir. MgCl 2 elektroliz hücresinde 750°Cde elektroliz edilir. Bu hücrelerde
2000 amperlik akım kullanılır. Bir kilogram magnezyum için 20 kilowat-saat elektrik enerjisi sarfedilir. Termik (ısı ile) indirgeme metodunda ise ferrosilisyum metodu kullanılır. Dolomit 0,2 mm Hg basınç altında ısıtılırsa kaliteli magnezyum oksit elde edilir. Bu oksit, nikel-krom çeliğinden yapılmış korniklerde 1150-1170°Cde Si(Fe) ile ısıtılarak magnezyuma indirgenir. Bu yolla elde edilen magnezyum % 99,982 saflıktadır. Diğer bir metodda ise magnezyum oksit 1800°Cde karbon ile indirgenir ve saf magnezyum elde edilir. Önemli bileşikleri ve kullanılma alanları:
Magnezyum karbonat, MgCO 3 : Tabiatta magnezit minerali halinde bulunur ve magnezyum elementi
üretiminde kullanılan en önemli cevherdir. Magnezyum karbonat, sanayide birçok sahada; ısı izolasyonunda, gıdalarda, kozmetiklerde, kauçuklarda, mürekkeplerde ve camda katkı maddesi olarak kullanılır. Ayrıca, trisilikat tuzu gibi magnezyum karbonat da bir antiasittir. Mide-barsak ülserlerinde ilaç olarak faydalanılır.
Magnezyum hidroksit, Mg(OH) 2 : Deniz suyunda çok bulunur. Magnezyum elementinin elde
edilmesinde kullanılan bir cevherdir. Suda magnezya sütü olarak bilinen bir süspansiyon teşekkül ettirir. Bu süspansiyon bir antiasit ve müshil olarak kullanılmaktadır.
Magnezyum sülfat, MgSO 4 : Kizerit denilen hidratlı bileşiği (MgSO 4 -H 2 O), tabiatta mineral olarak bulunur. Suni yolla üretilen magnezyum sülfat MgSO 4 -7H 2 O yapısındadır.
Magnezyum sülfat sanayide çimento ve gübre imalinde, boyacılıkta; eczacılıkta müshil olarak kullanılır.
Magnezyum oksit, MgO: Magnezya olarak bilinen magnezyum oksit, magnezyum karbonat veya magnezyum hidroksitin kavrulmasıyla elde edilir. Sanayide, yüksek sıcaklığa dayanıklı tuğlalarda, elektrik ve ısı izolatörlerinde, çimento, gübre, kauçuk ve plastik imalinde faydalanılır.
Magnezyum klorür, MgCl 2 : Magnezyum hidroksitten elde edilen magnezyum klorürden, magnezyum
elementi elde edilmesinde, özel çimentoların imalinde ve tekstilde katkı maddesi olarak istifade edilir. Eczacılıkta da siğil ve popilom gibi bazı cilt hastalıklarının tedavisinde kullanılır.
Tıbbi önemi olan diğer bileşiklerden magnezyum sitrat müshil olarak, iyodür ve laktat tuzları ise magnezyum eksikliğinde kullanılır.
Alaşımları: Magnezyum hafif ve parlak beyaz bir metal olması sebebiyle hafif alaşımların yapılmasında kullanılır. Ayrıca gerekli sertliği ve sağlamlığı ede etmek için birden çok metal ile alaşım haline getirilir. Bu alaşımları ticarette toz, levha ve şerit halinde satılır.
En çok kullanılan alaşımı magnezyum-alüminyum alaşımıdır. Bu alaşımda magnezyum, alüminyuma sertlik verir. Bu alaşıma çinko ilave edilirse sertlik daha da artar. Eğer ilave edilen çinko % 0,75 kadar ise döküme müsait bir alaşım elde edilir. Fakat çinko miktarı fazla olursa tersi meydana gelmeye başlar.
Magnezyum alaşımlarına çok az miktarda (% 0,25) mangan da katılır. Böylece alaşımın korrozyona dirençli olması sağlanır. Kalsiyum, zirkonyum, kadmiyum, gümüş, silisyum, berilyum, lityum, toryum ve kalay gibi metallerle magnezyumdan özel alaşımlar elde edilir. döküm halindeki magnezyum alaşımının çekme mukavemeti 3200 ton/cm 2 tabaka şeklindeki alaşımın gerilme mukavemeti ise 3,36 ton/cm 2 dir.
Magnezyum ve alaşımları çeşitli alanlarda kullanılır. Mesela 1920den sonra uçak yapımında kullanıldı. Magnezyum alaşımlarının elektronikte geniş bir kullanma alanı vardır. Radar ekranlarında, antenlerde, teyp şeritlerinde, hafıza disklerinde, telsiz cihazlarında ve çeşitli şaselerde kullanılır.
Taşımacılıkta kamyon otobüs kasalarında ve gövdelerinde de magnezyum alaşımları kullanılır. Tren yolu taşımacılığında pek magnezyum kullanılmaz. Ancak pulman ve lokanta vagonlarında mobilya olarak kullanılır. Magnezyum, alaşımlarının mukavemeti düşük olduğu halde, mukavemet/yoğunluk değerinin yüksek olması sebebiyle tercih edilmektedir. Manyezyum, yüksek elektropozitif karakteri sebebiyle diğer metallerin korunmasında anod olarak kullanılır.
Biyolojik önemi: Magnezyum vücutta karbonhidrat ve kalsiyum metabolizmasında yer alır. Vücuttaki mağnezyumun yaklaşık dörtte üçü kemiklerde, diğer kısmı ise yumuşak dokularda ve vücut sıvılarında
bulunur. Vücut sıvılarındaki Mg +2 iyonları gıdalar ve başka maddelerin hücre içinde parçalanmasında
rol oynarlar. Ayrıca kas ve sinirlerin uyarılmasında da fonksiyonları vardır.
Magnezyum eksikliğinin, kronik böbrek hastalıklarına, şeker hastalığı gibi durumlarda ortaya çıkan asidozlara yol açtığı belirtilmektedir. Magnezyum başlıca, tahıl ve baklagillerde, kuruyemişlerde, et ve
sütte bulunur.