Sual: Kur'an okurken nelere dikkat etmek gerekir?
CEVAP
Kur'an-ı kerim okurken şu edeplere dikkat edilmelidir:
1- Abdestli olarak, temiz bir yerde kıbleye karşı diz üstü oturmalıdır! Erkekler başı açık okumamalı, hiç değilse bir takke giymelidir! Takkesiz okumak tenzihen mekruhtur. [Mushafa bakarak okumak, ezbere okumaktan daha sevaptır.]
2- Kur'an-ı kerim okumaya başlarken Euzü ve Besmele çekmelidir!
3- Manasını bilen de, bilmeyen de ağır ağır okumalıdır!
4- Mümkünse, ağlayarak okumalıdır! Ağlayamayan kimse, ağlamak için kendini zorlamalıdır!
5- Her âyetin hakkını vermeli, yani azap âyetini okurken, korkarak, rahmet âyetlerini heveslenerek, tenzih âyetlerini tesbih ederek okumalıdır!
6- Kur'an-ı kerim okurken, kendisinde riya, yani gösteriş uyanırsa veya namaz kılan kimseye mani olursa, yavaş sesle okumalıdır!
7- Kur'an-ı kerimi tecvide uygun ve güzel sesle okumalı, fakat teganni etmemelidir! [Teganni, harfleri, kelimeleri bozarak ırlamak demektir. Teganni yaparken harfler bozulursa haram, harfler bozulmazsa mekruh olur. Halebi'de diyor ki: Kur'an-ı kerimi teganni ile okuyan imamın arkasında kılınan namazın iadesi gerekir.]
8- Kur'an-ı kerim, Allahü teâlânın kelamıdır, sıfatıdır, kadimdir. Ağızdan çıkan harfler, ateş demeye benzer. Ateş demek kolaydır. Fakat ateşe kimse dayanamaz. Bu harflerin manaları da böyledir. Bu harfler, başka harflere benzemez. Bu harflerin manaları meydana çıksa, yedi kat yer ve yedi kat gök dayanamaz.
9- Kur'an-ı kerimi okumadan önce, bu kelamı söyleyen Allahü teâlânın büyüklüğünü düşünmelidir! Kimin sözü söyleniyor, ne önemli iş yapılıyor iyi düşünmelidir!
Kur'an-ı kerime dokunmak için, temiz el gerektiği gibi, onu okumak için de, temiz kalb gerekir.
Allahü teâlânın büyüklüğünü bilmeyen, Kur'an-ı kerimin büyüklüğünü anlayamaz. Allahü teâlânın büyüklüğünü anlamak için de, Onun sıfatlarını ve yarattıklarını düşünmek gerekir. Bütün mahlûkatın sahibi, hakimi olan bir zatın kelamı olduğunu düşünerek okumalıdır!
10- Gaflet içinde okumamalı, okurken başka şeyler düşünmemelidir!
Açık olanın yanında
Sual: Açık duranların yanında Kuran-ı kerim okumak caiz midir?
CEVAP
Kendi avret yeri açıkken ve avret yeri açık olanların yanında, ezberden de olsa, Kuran-ı kerim okumak mekruhtur. (S. Ebediyye)
Kuran okurken
Sual: Evde Kuran okurken, içeri girene ayağa kalkılır mı?
CEVAP
Bir kişi Kuran-ı kerim okurken, babası, bir âlim veya kendisinden ilim öğrendiği hocası içeri girerse, onun için ayağa kalkması caiz olur. Başkaları için ayağa kalkmak caiz olmaz. (Hindiyye)
İş yaparken Kur'an okumak
Sual: S. Ebediyyede, iş yaparken Kur'an okuyana, daha az sevab verileceği bildiriliyor. Buradan, hangi iş olursa olsun, bir işle meşgul olurken, mesela bir kadın olarak, başımız ve kolumuz açık evde temizlik yaparken, bulaşık yıkarken, tuvalet temizlerken Kur'an okumakta mahzur olmadığını anlıyoruz. Bu anlayışımız doğru mudur?
CEVAP
Yanlıştır. S. Ebediyyedeki (İş yaparken) ifadesinden, kötü, uygunsuz işler anlaşılmaz. Kur'an okumaya müsait işler anlaşılır. Okunan Kur'ana saygı duymalı. Uygunsuz iş yaparken okumamalı. Kur'an-ı kerime saygısızlık yapmak, insanı küfre kadar götürür. Mubah, uygun iş yaparken okunabilir. Mesela eve girip çıkarken, yolda yürürken, ayakta veya otururken okunabilir. Gece yatakta yan yatarken de, ayakları birleştirip veya toplayarak okunabilir.
İkincisi, kadınların saç ve kol gibi avret yerleri açıkken, hiçbir iş yapmasalar da, Kur'an okumaları tahrimen mekruhtur.
İş yaparken Kuran okumak
Sual: S. Ebediyyede, (Yürürken ve iş yaparken Kuran okuyana, daha az sevab verilir) deniyor. Yapılan her iş böyle mi? Mesela tuvalet temizlerken, soyunurken, tavla oynarken de okunabilir mi?
CEVAP
İş denince elbette her iş anlaşılmaz. Edebe uygun iş anlaşılır. Mesela el işi yapmak, araba sürmek, meyve sebze toplamak, duvar yapmak, çift sürmek gibi işler anlaşılır. Tuvalet temizlemek, kumar oynamak, çalgı çalmak, banyo yapmak gibi işler anlaşılmaz.
Kuran okurken ezan okunsa
Sual: Bir kimse, Kuran okurken sünnete uygun ezan okunsa, o kimsenin Kuran okumayı bırakıp ezanı dinlemesi daha mı iyidir?
CEVAP
Evet, ezan sünnete uygunsa, Kur'an-ı kerim okumayı kesmesi müstehabdır. Ezan okunurken, konuşmamalı, selam alıp vermemeli, yürüyorsa durmalı, fıkıh dersinde ise, dersi bırakıp dinlemeli. Ezandan sonra, salevat getirilir ve ezan duası okunur.
Kur'an-ı kerim okurken ezanı işitenin, susup ezanı dinlemesi efdaldir. (Halebî-yi sagir)
Ezan ve kamet okunurken, Kur'an-ı kerim okumakta olan kimsenin, okumayı kesip, ezan ve kameti dinlemesi uygun olur. (Hindiyye)
Mescitte Kuran-ı kerim okuyan kimse, ezan veya kamet sesini duyunca okumayı bırakır. (Tergîb-üs-salat)
Evinde Kur'an-ı kerim okurken ezanı işiten kimse, eğer kendi mescidinin ezanı değilse, Kur'an okumayı bırakmaz, kendi mescidinin ezanı ise, Kuran okumayı kesip ezanı dinler. (Halebî)
Kuran okunurken
Sual: Toplantılarımızda Kuran da okunuyor. Odaya girip çıkanlar olunca, Mushaf belden aşağı kalıyor, günah olmuyor mu?
CEVAP
Girip çıkanla, Kuran-ı kerim okuyan arasında birkaç metre mesafe olunca mahzuru olmaz.
Okuduğumuzu düşünmek
Sual: S. Ebediyyede, (Mânâsını düşünerek bir âyet okumak, başka şey düşünerek, bütün Kuranı hatmetmekten daha çok sevabdır) deniyor. Yani mânâsını bilerek okumak mı gerekiyor?
CEVAP
Hayır, mânâsını bilen de, bilmeyen de, başka şeyler düşünmeden okumaya çalışmalı.
Zikir çekerken ve dua ederken de, başka şeyler düşünmemeye gayret etmeli. Fakat başka şeyler düşünülse de, zikri terk etmemeli. Çünkü başka şey düşününce, sahih olmaz demek değildir, sadece sevabı azalır. Mesela, radyodan haber dinlerken tesbih çekilebilir, ama kendini habere vererek çektiği zikrin farkında değilse, ne söylediğini düşünmüyorsa, sevabı elbette az olur.
CEVAP
Kur'an-ı kerim okurken şu edeplere dikkat edilmelidir:
1- Abdestli olarak, temiz bir yerde kıbleye karşı diz üstü oturmalıdır! Erkekler başı açık okumamalı, hiç değilse bir takke giymelidir! Takkesiz okumak tenzihen mekruhtur. [Mushafa bakarak okumak, ezbere okumaktan daha sevaptır.]
2- Kur'an-ı kerim okumaya başlarken Euzü ve Besmele çekmelidir!
3- Manasını bilen de, bilmeyen de ağır ağır okumalıdır!
4- Mümkünse, ağlayarak okumalıdır! Ağlayamayan kimse, ağlamak için kendini zorlamalıdır!
5- Her âyetin hakkını vermeli, yani azap âyetini okurken, korkarak, rahmet âyetlerini heveslenerek, tenzih âyetlerini tesbih ederek okumalıdır!
6- Kur'an-ı kerim okurken, kendisinde riya, yani gösteriş uyanırsa veya namaz kılan kimseye mani olursa, yavaş sesle okumalıdır!
7- Kur'an-ı kerimi tecvide uygun ve güzel sesle okumalı, fakat teganni etmemelidir! [Teganni, harfleri, kelimeleri bozarak ırlamak demektir. Teganni yaparken harfler bozulursa haram, harfler bozulmazsa mekruh olur. Halebi'de diyor ki: Kur'an-ı kerimi teganni ile okuyan imamın arkasında kılınan namazın iadesi gerekir.]
8- Kur'an-ı kerim, Allahü teâlânın kelamıdır, sıfatıdır, kadimdir. Ağızdan çıkan harfler, ateş demeye benzer. Ateş demek kolaydır. Fakat ateşe kimse dayanamaz. Bu harflerin manaları da böyledir. Bu harfler, başka harflere benzemez. Bu harflerin manaları meydana çıksa, yedi kat yer ve yedi kat gök dayanamaz.
9- Kur'an-ı kerimi okumadan önce, bu kelamı söyleyen Allahü teâlânın büyüklüğünü düşünmelidir! Kimin sözü söyleniyor, ne önemli iş yapılıyor iyi düşünmelidir!
Kur'an-ı kerime dokunmak için, temiz el gerektiği gibi, onu okumak için de, temiz kalb gerekir.
Allahü teâlânın büyüklüğünü bilmeyen, Kur'an-ı kerimin büyüklüğünü anlayamaz. Allahü teâlânın büyüklüğünü anlamak için de, Onun sıfatlarını ve yarattıklarını düşünmek gerekir. Bütün mahlûkatın sahibi, hakimi olan bir zatın kelamı olduğunu düşünerek okumalıdır!
10- Gaflet içinde okumamalı, okurken başka şeyler düşünmemelidir!
Açık olanın yanında
Sual: Açık duranların yanında Kuran-ı kerim okumak caiz midir?
CEVAP
Kendi avret yeri açıkken ve avret yeri açık olanların yanında, ezberden de olsa, Kuran-ı kerim okumak mekruhtur. (S. Ebediyye)
Kuran okurken
Sual: Evde Kuran okurken, içeri girene ayağa kalkılır mı?
CEVAP
Bir kişi Kuran-ı kerim okurken, babası, bir âlim veya kendisinden ilim öğrendiği hocası içeri girerse, onun için ayağa kalkması caiz olur. Başkaları için ayağa kalkmak caiz olmaz. (Hindiyye)
İş yaparken Kur'an okumak
Sual: S. Ebediyyede, iş yaparken Kur'an okuyana, daha az sevab verileceği bildiriliyor. Buradan, hangi iş olursa olsun, bir işle meşgul olurken, mesela bir kadın olarak, başımız ve kolumuz açık evde temizlik yaparken, bulaşık yıkarken, tuvalet temizlerken Kur'an okumakta mahzur olmadığını anlıyoruz. Bu anlayışımız doğru mudur?
CEVAP
Yanlıştır. S. Ebediyyedeki (İş yaparken) ifadesinden, kötü, uygunsuz işler anlaşılmaz. Kur'an okumaya müsait işler anlaşılır. Okunan Kur'ana saygı duymalı. Uygunsuz iş yaparken okumamalı. Kur'an-ı kerime saygısızlık yapmak, insanı küfre kadar götürür. Mubah, uygun iş yaparken okunabilir. Mesela eve girip çıkarken, yolda yürürken, ayakta veya otururken okunabilir. Gece yatakta yan yatarken de, ayakları birleştirip veya toplayarak okunabilir.
İkincisi, kadınların saç ve kol gibi avret yerleri açıkken, hiçbir iş yapmasalar da, Kur'an okumaları tahrimen mekruhtur.
İş yaparken Kuran okumak
Sual: S. Ebediyyede, (Yürürken ve iş yaparken Kuran okuyana, daha az sevab verilir) deniyor. Yapılan her iş böyle mi? Mesela tuvalet temizlerken, soyunurken, tavla oynarken de okunabilir mi?
CEVAP
İş denince elbette her iş anlaşılmaz. Edebe uygun iş anlaşılır. Mesela el işi yapmak, araba sürmek, meyve sebze toplamak, duvar yapmak, çift sürmek gibi işler anlaşılır. Tuvalet temizlemek, kumar oynamak, çalgı çalmak, banyo yapmak gibi işler anlaşılmaz.
Kuran okurken ezan okunsa
Sual: Bir kimse, Kuran okurken sünnete uygun ezan okunsa, o kimsenin Kuran okumayı bırakıp ezanı dinlemesi daha mı iyidir?
CEVAP
Evet, ezan sünnete uygunsa, Kur'an-ı kerim okumayı kesmesi müstehabdır. Ezan okunurken, konuşmamalı, selam alıp vermemeli, yürüyorsa durmalı, fıkıh dersinde ise, dersi bırakıp dinlemeli. Ezandan sonra, salevat getirilir ve ezan duası okunur.
Kur'an-ı kerim okurken ezanı işitenin, susup ezanı dinlemesi efdaldir. (Halebî-yi sagir)
Ezan ve kamet okunurken, Kur'an-ı kerim okumakta olan kimsenin, okumayı kesip, ezan ve kameti dinlemesi uygun olur. (Hindiyye)
Mescitte Kuran-ı kerim okuyan kimse, ezan veya kamet sesini duyunca okumayı bırakır. (Tergîb-üs-salat)
Evinde Kur'an-ı kerim okurken ezanı işiten kimse, eğer kendi mescidinin ezanı değilse, Kur'an okumayı bırakmaz, kendi mescidinin ezanı ise, Kuran okumayı kesip ezanı dinler. (Halebî)
Kuran okunurken
Sual: Toplantılarımızda Kuran da okunuyor. Odaya girip çıkanlar olunca, Mushaf belden aşağı kalıyor, günah olmuyor mu?
CEVAP
Girip çıkanla, Kuran-ı kerim okuyan arasında birkaç metre mesafe olunca mahzuru olmaz.
Okuduğumuzu düşünmek
Sual: S. Ebediyyede, (Mânâsını düşünerek bir âyet okumak, başka şey düşünerek, bütün Kuranı hatmetmekten daha çok sevabdır) deniyor. Yani mânâsını bilerek okumak mı gerekiyor?
CEVAP
Hayır, mânâsını bilen de, bilmeyen de, başka şeyler düşünmeden okumaya çalışmalı.
Zikir çekerken ve dua ederken de, başka şeyler düşünmemeye gayret etmeli. Fakat başka şeyler düşünülse de, zikri terk etmemeli. Çünkü başka şey düşününce, sahih olmaz demek değildir, sadece sevabı azalır. Mesela, radyodan haber dinlerken tesbih çekilebilir, ama kendini habere vererek çektiği zikrin farkında değilse, ne söylediğini düşünmüyorsa, sevabı elbette az olur.