- Konum
- ىαкαяyλ
-
- Üyelik Tarihi
- 27 Kas 2009
-
- Mesajlar
- 24,120
-
- MFC Puanı
- 79
Kişi: hak ehliyetine sahip olan varlıklardır.
Kişilik: kişinin ehliyetleri, kişilik alanına giren değerleri kişisel durumlarından oluşan bir bütündür.
Kişiliğin başlangıcı: gerçek kişilerde sağ ve tam olarak doğduğu andan itibaren başlamasına rağmen hak ehliyeti ana rahmine düştüğü andan itibaren başlar.
Kişiliğin sona ermesi: ölüm. Ölüm karinesi; bunun iki koşulu vardır.1- ölümüne kesin gözüyle bakılacak olay içinde kaybolma 2- cesedin bulunamaması. gaiplik( kayıplık) :1- kişinin ölümüne muhtemel olası gözle nakmayı gerektirecek bir olay içinde kaybolması veya kişiden uzun zamandır haber alınaması. 2- ölüm tehlikesinden enaz bir yıl veya gaibin son haberinden beş yıl geçmiş olması. 3-Mahkemenin gaiplik kararı vermiş olması . ancak gaipliğe hükmolunan kimsenin, hakim tarafından evliliğinin feshine karar verilmedikçe, gaibin karası ve kocası evlenemez.
TÜZEL KİŞİLER
Belli bir amacı gerçekleştirmek üzere kurulmuş ve bağımsız bir kişiliğe sahip, hak ve borçlara ehil olma iktidarı hukuk düzeni tarafından tanınmış kişi ya da mal topluluklarına tüzel kişi denir.
Yapılarına göre tüzel kişiler:
Kişi toplulukları ( dernek, şirket, sendika.s.parti, kulüp vb)
Mal toplulukları
Tabi oldukları hukuk kurallarına göre
Kamu tüzel kişileri
Özel hukuk tüzel kişileri
Tüzel kişiliğin başlangıçı:
Serbesti sistem ( derneklerde)
Müsaade sistemi ( A.Ş LTD)
Tescil sistemi ( vakıflarda)
Tüzel kişiliğin sona ermesi:
Kamu tüzel kişileri : yasayla kuruldukları gibi yine yasayla kaldırılırlar.
Özel hukuk tüzel kişileri : ya kendiğinden infisah ederler yada yetkili makamın kararıyla fesih edilirler.
DERNEKLER : kazanç paylaşımı dışında yasalarla yasaklanmamış belirli ve ortak bir amacı gerçekleştirmek üzere, en az yedi gerçek kişinin bilgi ve çalışmalarını sürekli olarak birleştirmek süretiyle oluşturdukları tüzel kişiye dernek denir. Dernekler dernek tüzüğünün yerel mülki amirliğe verilmesi ile kişilik kazanır. Zorunlu organları şunlardır.
Genel kurul (dernek üyelerinin toplanması)
Yönetim kurulu ( G.Kurul tarafından seçilen en az 5 asıl ve 5 yedek üyeden oluşur)
Denetleme kurulu (G.Kurul tarafından seçilen en az 3 asıl ve 3 yedek üyeden oluşur)
VAKIFLAR : belli bir amaca özgülenmiş mal topluluklarına vakıf denir.
HAK EHLİYETİ : kişilerin haklara ve borşlara sahip olabilme yetenegidir. Bu na medeni haklara sahip olma ehliyetide denir. Kişi olmakla eş anlamlıdır. Bununla ilğili iki temel ilke vardır.
genellik ilkesi: herkes hak ehliyetine sahiptir.
Eşitlik ilkesi: kanun çerçevesinde herkes hak elde etmede ve borç altına girmekte eşittir. Kanunun yaş,cinsiyet, nesep,sağlık,yabancılık gibi nedenlerle bunu kısıtlaması eşitlik ilkesini zedelemez. Hak ehliyeti bakımından eşitlik aynı durumdaki kişiler arasındaki eşitliği ifade eder.
Tüzel kişilerde gerçek kişiler gibi hak ehliyetine sahiptir.
FİİL EHLİYETİ: fiil ehliyeti bir kişinin bizzat kendi fiilleriyle hak sahibi olması ve borç altına girebilmesi yeteneğidir.hak ehliyetinden farkı aktif bir ehliyet olmasıdır. Bundan dolayı buna medeni hakları kullanma ehliyetide denir. Başlıca şartları şunlardır.
Temyiz kudreti ( sezginlik) : fiil ehliyetinin en önemli koşuludur. Bu koşul yoksa kişi tam ehliyetsizdir. Yaşının küçüklüğü yüzünden veya akıl hastalığı yada akıl zayıflığı veya sarhoşluk vb sebeplerden birisi ile makul suretle hareket ekmek iktidarından yoksun olmayan herkes sezgin sayılır. Makul suretle davranma yeteneğinin olması gerekti ortaya çıkmaktadır.
Rüşt ( erginlik): 18 yaşını doldurmuş kişi rüşt sayılır. Ancak evlenme kişiyi reşit kılar evlenme rüştü, ancak 15 yaşını doldurmuş kişi kendi isteği ve anababasının muvafakatı ile asliye hukuk mahkemesi tarafından reşit kılınabilir. Kazai rüşt/yargısal rüşt, ancak kişi ister evlenme ile isterse ana ve babasının izniyle rüşt olsun 18 yaşını doldurmadıkça dernek kuramaz.
Kısıtlı olmamak (hacir altına alınmış olmamak): yasada sayılan hacir sebeplarinden birirnin bulunması halinde kişinin ehliyeti sınırlanır ve kendisine bir vasi atanır. Bunlar ; akıl hastalığı , akıl zayıflığı, israf, kötü hal, kötü idare, ayyaşlık, bir yıldan fazla hürriyeyi bağlayıcı cezalar.
FİİL EHLİYETİNİN KAPSAMI
Hukuki işlem ehliyeti: kişinin bizzat kendi fiilleriyle hukuki işlemler yaparak hak ve borç altına girebilmesi için, tam fiil ehliyetine sahip olması gerekir.
Haksız fiil ehliyeti : kişinin haksız fiilden sorumlu tutulabilmesi için kusurlu olması gerekir. Kusur, irade unsurunu şart koşar. Yani kişinin temyiz kudretine sahip olması gerekir.
FİİL EHLİYETİ BAKIMINDAN KİŞİLERİN GRUPLANDIRILMASI
Tam ehliyetliler: Temyiz kudretine sahip( sezgin), rüşt ( erginlik) ve kısıtlanmamış olmaları gerekir. Bunlar kendi başlarına hertürlü hukuki işlemleri yapabilirler.
Sınırlı ehliyetliler: Bunlar tam ehliyetliler gibi her üç koşulada sahip olmasına rağmen yaptıkları bazı işlemlerin geçerli olabilmesi için ya belirli bir makamın veya kendilerine atanmış olan kanuni müşavirin onayı gereklidir. Bunlar evli kadınlar ile kendilerine kanuni müşavir tayin edilmiş kişilerdir.
Tam ehliyetsizler: Temyiz kudretine sahip( sezgin) olmayan kişilerdir. Bunlar ne kendileri nede yasal temsilcilerin izniyle hiçbir hukuki işlem yapamazlar. Yaptıkları işlemler batıldır yani kesin hükümsüzdür. Bu kişilerin hukuki işleri yasal temsilcileri yaparlar. Ancak bazı işleri yasal temsilcileri bile yapamaz. Kişinin malını bağışlayamaz onun adına kefalet yapamaz. İrade sahibi olmadığından haksız fiil sorumluluğuda yoktur. Tek istisnası vardır hakkaniyet sorumluluğu yani hakkaniyet gerektiriyorsa kişi tam ehliyetsizde olsa hakim, temyiz gücüne sahip olmayan kişiyi ,kısmen veya tamamen tazminatla sorumlu tutabilir.
Sınırlı ehliyetsizler : temyiz kudretine sahip olmakla birlikte reşit olmayan veya kısıtlı olan kişilerdir. Buların hukuki ilem yapma durumları üçe ayrılır.
kendi başlarına yapabilecekleri işlemler: kendilerine ivazsız yani karşılıksız kazandırma sağlayan işlemleri ve kişiye sıkı bir biçimde bağlı olan hakları tek başına kullanabilirler.bunlar için yasal temsilcilerin iznini almalarına gerek yoktur.
yasal temsilcilerin yapacağı veya yasal temsilcilerin iznizyle yapavağı işlemler: ivazsız kazandırma veya kişiye bağlı hakların dışında kalan işleri yasal temsilcileri veya yasal temsilcilerin izniyle yapabilirler. Yasal temsilci tarafından işlem yapılmadan önce onay verilmişse izin, sonradan verilmişse icazet olur. Bu kişi yasal temsilcinin iznini almadan işlem yapmışsa hükümsüzdür. Ancak yasal temsilci icazet verirse geçerli olur.
yasak işlemler: bunları ne sınırlı ehliyetsiz nede yasal temsilcisi yapabilir. Sınırlı ehliyetsizler irade sahibi oldukları için haksız fiil sorumlulukları vardır.
Kişilik: kişinin ehliyetleri, kişilik alanına giren değerleri kişisel durumlarından oluşan bir bütündür.
Kişiliğin başlangıcı: gerçek kişilerde sağ ve tam olarak doğduğu andan itibaren başlamasına rağmen hak ehliyeti ana rahmine düştüğü andan itibaren başlar.
Kişiliğin sona ermesi: ölüm. Ölüm karinesi; bunun iki koşulu vardır.1- ölümüne kesin gözüyle bakılacak olay içinde kaybolma 2- cesedin bulunamaması. gaiplik( kayıplık) :1- kişinin ölümüne muhtemel olası gözle nakmayı gerektirecek bir olay içinde kaybolması veya kişiden uzun zamandır haber alınaması. 2- ölüm tehlikesinden enaz bir yıl veya gaibin son haberinden beş yıl geçmiş olması. 3-Mahkemenin gaiplik kararı vermiş olması . ancak gaipliğe hükmolunan kimsenin, hakim tarafından evliliğinin feshine karar verilmedikçe, gaibin karası ve kocası evlenemez.
TÜZEL KİŞİLER
Belli bir amacı gerçekleştirmek üzere kurulmuş ve bağımsız bir kişiliğe sahip, hak ve borçlara ehil olma iktidarı hukuk düzeni tarafından tanınmış kişi ya da mal topluluklarına tüzel kişi denir.
Yapılarına göre tüzel kişiler:
Kişi toplulukları ( dernek, şirket, sendika.s.parti, kulüp vb)
Mal toplulukları
Tabi oldukları hukuk kurallarına göre
Kamu tüzel kişileri
Özel hukuk tüzel kişileri
Tüzel kişiliğin başlangıçı:
Serbesti sistem ( derneklerde)
Müsaade sistemi ( A.Ş LTD)
Tescil sistemi ( vakıflarda)
Tüzel kişiliğin sona ermesi:
Kamu tüzel kişileri : yasayla kuruldukları gibi yine yasayla kaldırılırlar.
Özel hukuk tüzel kişileri : ya kendiğinden infisah ederler yada yetkili makamın kararıyla fesih edilirler.
DERNEKLER : kazanç paylaşımı dışında yasalarla yasaklanmamış belirli ve ortak bir amacı gerçekleştirmek üzere, en az yedi gerçek kişinin bilgi ve çalışmalarını sürekli olarak birleştirmek süretiyle oluşturdukları tüzel kişiye dernek denir. Dernekler dernek tüzüğünün yerel mülki amirliğe verilmesi ile kişilik kazanır. Zorunlu organları şunlardır.
Genel kurul (dernek üyelerinin toplanması)
Yönetim kurulu ( G.Kurul tarafından seçilen en az 5 asıl ve 5 yedek üyeden oluşur)
Denetleme kurulu (G.Kurul tarafından seçilen en az 3 asıl ve 3 yedek üyeden oluşur)
VAKIFLAR : belli bir amaca özgülenmiş mal topluluklarına vakıf denir.
HAK EHLİYETİ : kişilerin haklara ve borşlara sahip olabilme yetenegidir. Bu na medeni haklara sahip olma ehliyetide denir. Kişi olmakla eş anlamlıdır. Bununla ilğili iki temel ilke vardır.
genellik ilkesi: herkes hak ehliyetine sahiptir.
Eşitlik ilkesi: kanun çerçevesinde herkes hak elde etmede ve borç altına girmekte eşittir. Kanunun yaş,cinsiyet, nesep,sağlık,yabancılık gibi nedenlerle bunu kısıtlaması eşitlik ilkesini zedelemez. Hak ehliyeti bakımından eşitlik aynı durumdaki kişiler arasındaki eşitliği ifade eder.
Tüzel kişilerde gerçek kişiler gibi hak ehliyetine sahiptir.
FİİL EHLİYETİ: fiil ehliyeti bir kişinin bizzat kendi fiilleriyle hak sahibi olması ve borç altına girebilmesi yeteneğidir.hak ehliyetinden farkı aktif bir ehliyet olmasıdır. Bundan dolayı buna medeni hakları kullanma ehliyetide denir. Başlıca şartları şunlardır.
Temyiz kudreti ( sezginlik) : fiil ehliyetinin en önemli koşuludur. Bu koşul yoksa kişi tam ehliyetsizdir. Yaşının küçüklüğü yüzünden veya akıl hastalığı yada akıl zayıflığı veya sarhoşluk vb sebeplerden birisi ile makul suretle hareket ekmek iktidarından yoksun olmayan herkes sezgin sayılır. Makul suretle davranma yeteneğinin olması gerekti ortaya çıkmaktadır.
Rüşt ( erginlik): 18 yaşını doldurmuş kişi rüşt sayılır. Ancak evlenme kişiyi reşit kılar evlenme rüştü, ancak 15 yaşını doldurmuş kişi kendi isteği ve anababasının muvafakatı ile asliye hukuk mahkemesi tarafından reşit kılınabilir. Kazai rüşt/yargısal rüşt, ancak kişi ister evlenme ile isterse ana ve babasının izniyle rüşt olsun 18 yaşını doldurmadıkça dernek kuramaz.
Kısıtlı olmamak (hacir altına alınmış olmamak): yasada sayılan hacir sebeplarinden birirnin bulunması halinde kişinin ehliyeti sınırlanır ve kendisine bir vasi atanır. Bunlar ; akıl hastalığı , akıl zayıflığı, israf, kötü hal, kötü idare, ayyaşlık, bir yıldan fazla hürriyeyi bağlayıcı cezalar.
FİİL EHLİYETİNİN KAPSAMI
Hukuki işlem ehliyeti: kişinin bizzat kendi fiilleriyle hukuki işlemler yaparak hak ve borç altına girebilmesi için, tam fiil ehliyetine sahip olması gerekir.
Haksız fiil ehliyeti : kişinin haksız fiilden sorumlu tutulabilmesi için kusurlu olması gerekir. Kusur, irade unsurunu şart koşar. Yani kişinin temyiz kudretine sahip olması gerekir.
FİİL EHLİYETİ BAKIMINDAN KİŞİLERİN GRUPLANDIRILMASI
Tam ehliyetliler: Temyiz kudretine sahip( sezgin), rüşt ( erginlik) ve kısıtlanmamış olmaları gerekir. Bunlar kendi başlarına hertürlü hukuki işlemleri yapabilirler.
Sınırlı ehliyetliler: Bunlar tam ehliyetliler gibi her üç koşulada sahip olmasına rağmen yaptıkları bazı işlemlerin geçerli olabilmesi için ya belirli bir makamın veya kendilerine atanmış olan kanuni müşavirin onayı gereklidir. Bunlar evli kadınlar ile kendilerine kanuni müşavir tayin edilmiş kişilerdir.
Tam ehliyetsizler: Temyiz kudretine sahip( sezgin) olmayan kişilerdir. Bunlar ne kendileri nede yasal temsilcilerin izniyle hiçbir hukuki işlem yapamazlar. Yaptıkları işlemler batıldır yani kesin hükümsüzdür. Bu kişilerin hukuki işleri yasal temsilcileri yaparlar. Ancak bazı işleri yasal temsilcileri bile yapamaz. Kişinin malını bağışlayamaz onun adına kefalet yapamaz. İrade sahibi olmadığından haksız fiil sorumluluğuda yoktur. Tek istisnası vardır hakkaniyet sorumluluğu yani hakkaniyet gerektiriyorsa kişi tam ehliyetsizde olsa hakim, temyiz gücüne sahip olmayan kişiyi ,kısmen veya tamamen tazminatla sorumlu tutabilir.
Sınırlı ehliyetsizler : temyiz kudretine sahip olmakla birlikte reşit olmayan veya kısıtlı olan kişilerdir. Buların hukuki ilem yapma durumları üçe ayrılır.
kendi başlarına yapabilecekleri işlemler: kendilerine ivazsız yani karşılıksız kazandırma sağlayan işlemleri ve kişiye sıkı bir biçimde bağlı olan hakları tek başına kullanabilirler.bunlar için yasal temsilcilerin iznini almalarına gerek yoktur.
yasal temsilcilerin yapacağı veya yasal temsilcilerin iznizyle yapavağı işlemler: ivazsız kazandırma veya kişiye bağlı hakların dışında kalan işleri yasal temsilcileri veya yasal temsilcilerin izniyle yapabilirler. Yasal temsilci tarafından işlem yapılmadan önce onay verilmişse izin, sonradan verilmişse icazet olur. Bu kişi yasal temsilcinin iznini almadan işlem yapmışsa hükümsüzdür. Ancak yasal temsilci icazet verirse geçerli olur.
yasak işlemler: bunları ne sınırlı ehliyetsiz nede yasal temsilcisi yapabilir. Sınırlı ehliyetsizler irade sahibi oldukları için haksız fiil sorumlulukları vardır.
