- Konum
- ىαкαяyλ
-
- Üyelik Tarihi
- 27 Kas 2009
-
- Mesajlar
- 24,120
-
- MFC Puanı
- 79
Kırılmalar ve Dönemler
Samsun ili, hareketli ticari ve sınai hayatı, verimli ovası, limanı, tarihi ve iktisadi yapısı ile öne çıkan, dışardan göç alan ancak Doğu Karadenizin sarp ve sıkışık doğal yapısından farklı olması dolayısıyla gelişmeye açık önemli bir metropoldür. Kentin yerleşimi ve üretim alanları, diğer Karadeniz illerine göre yatırıma daha müsaittir. Kent stratejik önemi nedeniyle de bölgedeki diğer illere göre avantajlı durumdadır ve tarih içerisinde taşıdığı potansiyellerle önemli kırılmalar yaşamıştır.İl ekonomisi ve toplumsal yapısı, Birinci Dünya Savaşından sonra, Lozan Antlaşması uyarınca, yöredeki Rumların Makedonya ve Trakya Türkleri ile karşılıklı yer değiştirmesi sonucu ciddi bir değişim geçirmiştir. Ana uğraş alanları tütüncülük olan göçmenlerin Samsuna yerleşmesiyle, tütün tarımı ve sanayi daha da gelişmiş; 1926 yılında Samsun sigara fabrikasının açılmasıyla ilde tütün tarımı ve işlenmesi güçlü bir sektör haline gelmiştir [ Yurt Ansiklopedisi (1982); 6603].Cumhuriyet kurulduktan sonra ilk olarak Samsun-Sivas demiryolu inşası ele alınmış ve hattın ilk 50 km.lik kısmı 1926′da açılmıştır. 1933 yılında Samsun-Çarşamba arasında 39 km.lik bir demiryolu yapılmış; daha sonra yapılan demiryolu ve karayolu ağlarıyla Samsun, Karadeniz illerinin Anadoluya çıkış noktası haline gelmiştir. Ulaşımdan sonra verimli ovası ile öne çıkan Samsunda ekonomik girdiyi sağlaması açısından tarım sektörü ve tarım sektörüne yapılan yatırımların da büyük önemi vardır. 1944 yılında Gelemen Devlet Üretim Çiftliği il genelinde ve Karadeniz bölgesinde kaliteli tohumluk yem ihtiyacını karşılamak için kurulmuştur. Tarımsal verimliliğin arttırılması ve tarım sektörünün gelişmesi için başlatılan çalışmalardan ilki olan üretim çiftliği projesi, İkinci Dünya Savaşı dönemi koşulları da göz önünde tutulduğunda bu döneme uygun koşulları tarif etmektedir.Samsun doğal koşullarının uygunluğu sebebiyle taşıdığı avantajı deniz ulaşımı alanında da kullanabilmek için 1930lardan başlayarak çeşitli girişimlerde bulunmuştur. 1960 yılında işletmeye açılan Samsun Limanı ile ilin iç ve dış pazarlara açılışı hızlanmış, dışalım ve dışsatım işlemlerinden sağlanan ticaret gelirinin artışı, ilde kimi özel kesim yatırımlarını özendirmiştir [Yurt Ansiklopedisi (1982); 6605]. Liman demiryolu bağlantısının kurulması, demiryolu ile birlikte ilin kara,deniz,hava ulaşımı açısından Karadenizin kavşak noktası haline gelmesi ise önemli bir dönemin başlangıcını temsil etmektedir.Samsunda ilk küçük sanayi sitesi 1958 yılında kurulmuş, sanayideki gelişme 1970lerde hız kazanmıştır. 1970li yıllar aynı zamanda Azot Fabrikası, Bakır İşletmeleri gibi ilin geleceğinde önemli yer tutan kuruluşların açıldığı yıllara denk gelmektedir. Karadeniz Bakır İşletmeleri, Azot ve Sigara fabrikaları ile il genelinde geliştirilen tarımsal verimliliğin arttırılmasına dönük projeler ilin ekonomik yapısı ve buna bağlı toplumsal ve mekansal organizasyonunda önemli dönem ve kırılmalara işaret etmektedir.Karadeniz Bakır İşletmeleri A.Ş. Karadeniz bölgesindeki Murgul, Küre, Espiye ve diğer maden sahalarındaki bakır, bakırlı pirit gibi cevherleri çıkarmak ve mevcut tesislere ilave olarak yeni tesisler kurmak, yeni cevher yatakları bulmak ve işlemek maksadı ile 28.05.1968 tarihinde kurulmuştur [ Ana Sayfa 24.08.2006]. İşletme il için önemli bir istihdam yaratmanın ötesinde yeni iş kollarının gelişmesinin de önünü açmıştır. İlerleyen yıllar içerisinde özelleştirme kapsamında da ele alınan işletmenin özelleştirilmesi 2006 yılında tamamlanmaya çalışılmakla birlikte 2004 yılında bir kısmı özelleştirilerek kamu işletmesinden çıkarılmıştır. 1970 yılında Samsun Azot Fabrikasının açılması da kent için önemli bir istihdam kaynağı olmasına karşın yarattığı kirlilik sebebiyle zaman içerisinde tartışmalara yol açmıştır. Samsun ilinde, Cumhuriyet tarihinden bu yana Karadeniz Bakır İşletmeleri (KBİ), Azot ve Sigara fabrikaları ile başka büyük sanayi işletmelerinin kurulmasına zemin hazırlanmasına rağmen, ilde tarıma dayalı bir ekonominin ön plana çıkması sonucu, kent bir endüstri kenti haline gelememiş, büyük sanayi tesisleri de bölgedeki küçük işletmelerin gelişiminde gerekli ivmeyi sağlayamamıştır. Kentin özellikle İç Anadoludan Karadenize açılan ilk kapı olması sebebi ile ilin ticari hayatı dönemler itibariyle sürekli canlı olmuştur. Buna rağmen özellikle de; ziraata dayalı üretimin yapılması ve istihdamın sürekli bu alanda yoğunlaşması sebebiyle kalifiye işgücü istihdamında gerekli seviyeye ulaşılamamıştır. 1975 yılında Ondokuz Mayıs Üniversitesinin kurulması da ilin iktisadi ve toplumsal yapısını etkilemiş, önemli bir genç nüfus potansiyelini de beraberinde getirmiştir. Üniversitenin getirdiği bilimsel yaklaşım, araştırma ve teknoloji altyapısı il sınırlarını aşmış, bölge için de önemli bir fırsat olarak gündeme gelmiştir. 1980li yılların hemen ardından 1981-82 yıllarında Samsun Ayvacık ilçesinde Hasan Uğurlu Yeraltı Santrali ve Suat Uğurlu Hidroelektrik santralinin kurulması ise ilin olduğu kadar ülkenin enerji ihtiyacının karşılanması açısından büyük önem taşımaktadır. İlin dışardan göç alması istihdam sorununu yıllar içerisinde arttırmış, özellikle 1980 yılından sonra kentte daralan istihdamın çözümü için; gelişen endüstri akımına uygun olarak gerek kent civarında, gerekse ilçelerinde küçük sanayi siteleri oluşmuş, istihdam yavaş yavaş sermaye yoğun küçük işletmelere doğru yönelmeye başlamıştır.
Samsun ili, hareketli ticari ve sınai hayatı, verimli ovası, limanı, tarihi ve iktisadi yapısı ile öne çıkan, dışardan göç alan ancak Doğu Karadenizin sarp ve sıkışık doğal yapısından farklı olması dolayısıyla gelişmeye açık önemli bir metropoldür. Kentin yerleşimi ve üretim alanları, diğer Karadeniz illerine göre yatırıma daha müsaittir. Kent stratejik önemi nedeniyle de bölgedeki diğer illere göre avantajlı durumdadır ve tarih içerisinde taşıdığı potansiyellerle önemli kırılmalar yaşamıştır.İl ekonomisi ve toplumsal yapısı, Birinci Dünya Savaşından sonra, Lozan Antlaşması uyarınca, yöredeki Rumların Makedonya ve Trakya Türkleri ile karşılıklı yer değiştirmesi sonucu ciddi bir değişim geçirmiştir. Ana uğraş alanları tütüncülük olan göçmenlerin Samsuna yerleşmesiyle, tütün tarımı ve sanayi daha da gelişmiş; 1926 yılında Samsun sigara fabrikasının açılmasıyla ilde tütün tarımı ve işlenmesi güçlü bir sektör haline gelmiştir [ Yurt Ansiklopedisi (1982); 6603].Cumhuriyet kurulduktan sonra ilk olarak Samsun-Sivas demiryolu inşası ele alınmış ve hattın ilk 50 km.lik kısmı 1926′da açılmıştır. 1933 yılında Samsun-Çarşamba arasında 39 km.lik bir demiryolu yapılmış; daha sonra yapılan demiryolu ve karayolu ağlarıyla Samsun, Karadeniz illerinin Anadoluya çıkış noktası haline gelmiştir. Ulaşımdan sonra verimli ovası ile öne çıkan Samsunda ekonomik girdiyi sağlaması açısından tarım sektörü ve tarım sektörüne yapılan yatırımların da büyük önemi vardır. 1944 yılında Gelemen Devlet Üretim Çiftliği il genelinde ve Karadeniz bölgesinde kaliteli tohumluk yem ihtiyacını karşılamak için kurulmuştur. Tarımsal verimliliğin arttırılması ve tarım sektörünün gelişmesi için başlatılan çalışmalardan ilki olan üretim çiftliği projesi, İkinci Dünya Savaşı dönemi koşulları da göz önünde tutulduğunda bu döneme uygun koşulları tarif etmektedir.Samsun doğal koşullarının uygunluğu sebebiyle taşıdığı avantajı deniz ulaşımı alanında da kullanabilmek için 1930lardan başlayarak çeşitli girişimlerde bulunmuştur. 1960 yılında işletmeye açılan Samsun Limanı ile ilin iç ve dış pazarlara açılışı hızlanmış, dışalım ve dışsatım işlemlerinden sağlanan ticaret gelirinin artışı, ilde kimi özel kesim yatırımlarını özendirmiştir [Yurt Ansiklopedisi (1982); 6605]. Liman demiryolu bağlantısının kurulması, demiryolu ile birlikte ilin kara,deniz,hava ulaşımı açısından Karadenizin kavşak noktası haline gelmesi ise önemli bir dönemin başlangıcını temsil etmektedir.Samsunda ilk küçük sanayi sitesi 1958 yılında kurulmuş, sanayideki gelişme 1970lerde hız kazanmıştır. 1970li yıllar aynı zamanda Azot Fabrikası, Bakır İşletmeleri gibi ilin geleceğinde önemli yer tutan kuruluşların açıldığı yıllara denk gelmektedir. Karadeniz Bakır İşletmeleri, Azot ve Sigara fabrikaları ile il genelinde geliştirilen tarımsal verimliliğin arttırılmasına dönük projeler ilin ekonomik yapısı ve buna bağlı toplumsal ve mekansal organizasyonunda önemli dönem ve kırılmalara işaret etmektedir.Karadeniz Bakır İşletmeleri A.Ş. Karadeniz bölgesindeki Murgul, Küre, Espiye ve diğer maden sahalarındaki bakır, bakırlı pirit gibi cevherleri çıkarmak ve mevcut tesislere ilave olarak yeni tesisler kurmak, yeni cevher yatakları bulmak ve işlemek maksadı ile 28.05.1968 tarihinde kurulmuştur [ Ana Sayfa 24.08.2006]. İşletme il için önemli bir istihdam yaratmanın ötesinde yeni iş kollarının gelişmesinin de önünü açmıştır. İlerleyen yıllar içerisinde özelleştirme kapsamında da ele alınan işletmenin özelleştirilmesi 2006 yılında tamamlanmaya çalışılmakla birlikte 2004 yılında bir kısmı özelleştirilerek kamu işletmesinden çıkarılmıştır. 1970 yılında Samsun Azot Fabrikasının açılması da kent için önemli bir istihdam kaynağı olmasına karşın yarattığı kirlilik sebebiyle zaman içerisinde tartışmalara yol açmıştır. Samsun ilinde, Cumhuriyet tarihinden bu yana Karadeniz Bakır İşletmeleri (KBİ), Azot ve Sigara fabrikaları ile başka büyük sanayi işletmelerinin kurulmasına zemin hazırlanmasına rağmen, ilde tarıma dayalı bir ekonominin ön plana çıkması sonucu, kent bir endüstri kenti haline gelememiş, büyük sanayi tesisleri de bölgedeki küçük işletmelerin gelişiminde gerekli ivmeyi sağlayamamıştır. Kentin özellikle İç Anadoludan Karadenize açılan ilk kapı olması sebebi ile ilin ticari hayatı dönemler itibariyle sürekli canlı olmuştur. Buna rağmen özellikle de; ziraata dayalı üretimin yapılması ve istihdamın sürekli bu alanda yoğunlaşması sebebiyle kalifiye işgücü istihdamında gerekli seviyeye ulaşılamamıştır. 1975 yılında Ondokuz Mayıs Üniversitesinin kurulması da ilin iktisadi ve toplumsal yapısını etkilemiş, önemli bir genç nüfus potansiyelini de beraberinde getirmiştir. Üniversitenin getirdiği bilimsel yaklaşım, araştırma ve teknoloji altyapısı il sınırlarını aşmış, bölge için de önemli bir fırsat olarak gündeme gelmiştir. 1980li yılların hemen ardından 1981-82 yıllarında Samsun Ayvacık ilçesinde Hasan Uğurlu Yeraltı Santrali ve Suat Uğurlu Hidroelektrik santralinin kurulması ise ilin olduğu kadar ülkenin enerji ihtiyacının karşılanması açısından büyük önem taşımaktadır. İlin dışardan göç alması istihdam sorununu yıllar içerisinde arttırmış, özellikle 1980 yılından sonra kentte daralan istihdamın çözümü için; gelişen endüstri akımına uygun olarak gerek kent civarında, gerekse ilçelerinde küçük sanayi siteleri oluşmuş, istihdam yavaş yavaş sermaye yoğun küçük işletmelere doğru yönelmeye başlamıştır.