Kesme İşareti ( ' )
*Aşağıda sıralanan özel adlara getirilen iyelik, durum ve bildirme ekleri kesme işaretiyle ayrılır:
a. Kişi adları, soyadları ve takma adlar: Atatürk üm, Fatih Sultan Mehmet e, Muhibbi nin, Gül Baba ya, Sultan Ana nın, Yurdakul dan, Kâzım Karabekir i, Yunus Emre yi, Ziya Gökalp tan, Refik Halit Karay mış, Ahmet Cevat Emre dir, Namık Kemal se.
UYARI : Sonunda p, ç, t, k ünsüzlerinden biri bulunan Ahmet, Çelik, Çiçek, Halit, Mehmet, Mesut, Murat, Özbek, Recep, Yiğit, Bosna-Hersek, Gaziantep, Kerkük, Sinop, Tokat, Zonguldak gibi özel adlara ünlüyle başlayan ek getirildiğinde kesme işaretine rağmen Ahmedi, Çeliği, Çiçeği, Halidi, Mehmedi, Mesudu, Muradı, Özbeği, Recebi, Yiğidi, Bosna-Herseği, Gaziantebi, Kerküğü, Sinobu, Tokadı, Zonguldağı biçiminde son ses yumuşatılarak söylenir.
UYARI: Özel adlar için yay ayraç içinde bir açıklama yapıldığında kesme işareti yay ayraçtan sonra konur: Yunus Emre (1240?-1320)'nin, Yakup Kadri (Karaosmanoğlu)'nin.
Ancak cins isimler için yapılan açıklamalarda yay ayraçtan sonra doğal olarak kesme işaretine gerek yoktur: İmek fiili (ek fiil)nin geniş zamanı şahıs ekleriyle çekilir.
UYARI : Özel adlar yerine kullanılan "o" zamiri cümle içinde büyük harfle yazılmaz ve kendisinden sonra gelen ekler kesme işaretiyle ayrıl*maz.
b. Millet, boy, oymak adları: Türk üm, Alman sınız, İngiliz den, Rus muş, Oğuz un, Kazak a, Kırgız ım, Özbek e, Karakeçili nin, Hacımusalı ya.
c. Devlet adları: Türkiye Cumhuriyeti ni, Osmanlı Devleti ndeki, Amerika Birleşik Devletleri ne, Azerbaycan Cumhuriyeti nden.
ç. Din ve mitoloji ile ilgili özel adlar: Allah ın, Tanrı ya, Cebrail den, Zeus u.
d. Kıta, deniz, nehir, göl, dağ, boğaz, geçit, yayla; ülke, bölge, il, ilçe, köy, semt, bulvar, cadde, sokak vb. coğrafyayla ilgili yer adları: Asya nın, Marmara Denizi nden, Akdeniz i, Meriç Nehri ne, Van Gölü ne, Ağrı Dağı nın, Çanakkale Boğazı nın, Zigana Geçidi nden, Uzunyayla ya, Türkiye dir, İç Anadolu da, Doğu Anadolu ya, Ankara ymış, Sungurlu ya, Ziya Gökalp Bulvarı ndan, Yıldız Mahallesi ne, Taksim Meydanı ndan, Reşat Nuri Sokağı na.
UYARI: Yer bildiren özel isimlerde kısaltmalı söyleyiş söz konusu olduğu zaman ekten önce kesme işareti kullanılır: Hisar dan, Boğaz dan.
e. Gök bilimiyle ilgili adlar: Jüpiter den, Venüs ü, Halley in, Merih e, Büyükayı da, Yedikardeş ten, Samanyolu nda.
f. Saray, köşk, han, kale, köprü, anıt vb. adları: Dolmabahçe Sarayı nın, Çankaya Köşkü ne, Sait Halim Paşa Yalısı ndan, Ankara Kalesi nden, Horozlu Han ın, Galata Köprüsü nün, Bilge Kağan Abidesi nde, Çanakkale Şehitleri Anıtı na.
g. Kitap, dergi, gazete ve sanat eseri (tablo, heykel, müzik vb.) adları: Nutuk ta, Safahat tan, Kiralık Konak ta, Sinekli Bakkal ı, Hürriyet te, Resmî Gazete de, Onuncu Yıl Marşı nı, Yunus Emre Oratoryosu nu, Atatürk Uluslararası Barış Ödülü nü.
ğ. Kanun, tüzük, yönetmelik, yönerge ve genelge adları: Millî Eğitim Temel Kanunu na, Medeni Kanun un, Atatürk Uluslararası Barış Ödülü Tüzüğü nde, Telif Hakkı Yayın ve Satış Yönetmeliği nin.
UYARI: Belli bir kanun, tüzük, yönetmelik kastedildiğinde büyük harfle yazılan kanun, tüzük, yönetmelik sözlerinin ek alması durumunda kesme işareti kullanılır: Bu Kanun un 17. maddesinin c bendi... Yukarıda adı geçen Yönetmelik in 2 nci maddesine göre... vb.
h. Hayvanlara verilen özel adlar: Sarıkız ın, Karabaş a, Pamuk u, Minnoş tan.
UYARI: Kurum, kuruluş, kurul ve iş yeri adlarına gelen ekler kesmeyle ayrılmaz: Türkiye Büyük Millet Meclisine, Türk Dil Kurumundan, Türkiye Petrolleri Anonim Ortaklığına, Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Dekanlığına, Hacettepe Üniversitesi Rektörlüğüne, Türk Dili ve Edebiyatı Bölümü Başkanlığının; Bakanlar Kurulunun, Danışma Kurulundan, Yürütme Kuruluna; Mavi Köşe Bakkaliyesinden, Gimanın.
UYARI : Özel adlara getirilen yapım ekleri, çokluk eki ve bunlardan sonra gelen diğer ekler kesmeyle ayrılmaz: Türklük, Türkleşmek, Türkçü, Türkçülük, Türkçe, Müslümanlık, Hristiyanlık, Avrupalı, Avrupalılaşmak, Aydınlı, Konyalı, Bursalı, Ahmetler, Mehmetler, Yakup Kadriler, Türklerin, Türklüğün, Türkleşmekte, Türkçenin, Müslümanlıkta, Hollandalıdan, Hristiyanlıktan, Atatürkçülüğün.
*Kişi adlarından sonra gelen saygı sözlerine getirilen ekleri ayırmak için konur: Nihat Bey e, Ayşe Hanım dan, Mahmut Efendi ye, Enver Paşa ya vb.
UYARI: Unvanlardan sonra gelen ekler kesmeyle ayrılmaz: Cumhurbaşkanınca, Başbakanca, Türk Dil Kurumu Başkanına göre vb.
*Kısaltmalara getirilen ekleri ayırmak için konur: TBMM'nin, TDK'nin, BM'de, ABD'de, TV'ye.
UYARI : Sonunda nokta bulunan kısaltmalarla üs işaretli kısaltmalar kesmeyle ayrılmaz. Bu tür kısaltmalarda ek noktadan ve üs işaretinden sonra, kelimenin ve üs işaretinin okunuşuna uygun olarak yazılır: vb.leri, Alm.dan, İng.yi; cm³e (santimetre küpe), m²ye (metre kareye), 64ten (altı üssü dörtten).
*Sayılara getirilen ekleri ayırmak için konur: 1985'te, 8'inci madde, 2'nci kat; 7,65 lik, 9,65 lik.
1919 senesi Mayısının 19'uncu günü Samsun'a çıktım.
(Mustafa Kemal Atatürk)
*Şiirde seslerin ölçü dolayısıyla düştüğünü göstermek için kesme işareti kullanılır:
Bir ok attım karlı dağın ardına
Düştü n'ola sevdiğimin yurduna
İl yanmazken ben yanarım derdine
Engel aramızı açtı n'eyleyim (Karacaoğlan)
*Bir ek veya harften sonra gelen ekleri ayırmak için konur: a'dan z'ye kadar, b'nin m'ye dönüşmesi, Türkçede -lık'la yapılmış sözler.
*Aşağıda sıralanan özel adlara getirilen iyelik, durum ve bildirme ekleri kesme işaretiyle ayrılır:
a. Kişi adları, soyadları ve takma adlar: Atatürk üm, Fatih Sultan Mehmet e, Muhibbi nin, Gül Baba ya, Sultan Ana nın, Yurdakul dan, Kâzım Karabekir i, Yunus Emre yi, Ziya Gökalp tan, Refik Halit Karay mış, Ahmet Cevat Emre dir, Namık Kemal se.
UYARI : Sonunda p, ç, t, k ünsüzlerinden biri bulunan Ahmet, Çelik, Çiçek, Halit, Mehmet, Mesut, Murat, Özbek, Recep, Yiğit, Bosna-Hersek, Gaziantep, Kerkük, Sinop, Tokat, Zonguldak gibi özel adlara ünlüyle başlayan ek getirildiğinde kesme işaretine rağmen Ahmedi, Çeliği, Çiçeği, Halidi, Mehmedi, Mesudu, Muradı, Özbeği, Recebi, Yiğidi, Bosna-Herseği, Gaziantebi, Kerküğü, Sinobu, Tokadı, Zonguldağı biçiminde son ses yumuşatılarak söylenir.
UYARI: Özel adlar için yay ayraç içinde bir açıklama yapıldığında kesme işareti yay ayraçtan sonra konur: Yunus Emre (1240?-1320)'nin, Yakup Kadri (Karaosmanoğlu)'nin.
Ancak cins isimler için yapılan açıklamalarda yay ayraçtan sonra doğal olarak kesme işaretine gerek yoktur: İmek fiili (ek fiil)nin geniş zamanı şahıs ekleriyle çekilir.
UYARI : Özel adlar yerine kullanılan "o" zamiri cümle içinde büyük harfle yazılmaz ve kendisinden sonra gelen ekler kesme işaretiyle ayrıl*maz.
b. Millet, boy, oymak adları: Türk üm, Alman sınız, İngiliz den, Rus muş, Oğuz un, Kazak a, Kırgız ım, Özbek e, Karakeçili nin, Hacımusalı ya.
c. Devlet adları: Türkiye Cumhuriyeti ni, Osmanlı Devleti ndeki, Amerika Birleşik Devletleri ne, Azerbaycan Cumhuriyeti nden.
ç. Din ve mitoloji ile ilgili özel adlar: Allah ın, Tanrı ya, Cebrail den, Zeus u.
d. Kıta, deniz, nehir, göl, dağ, boğaz, geçit, yayla; ülke, bölge, il, ilçe, köy, semt, bulvar, cadde, sokak vb. coğrafyayla ilgili yer adları: Asya nın, Marmara Denizi nden, Akdeniz i, Meriç Nehri ne, Van Gölü ne, Ağrı Dağı nın, Çanakkale Boğazı nın, Zigana Geçidi nden, Uzunyayla ya, Türkiye dir, İç Anadolu da, Doğu Anadolu ya, Ankara ymış, Sungurlu ya, Ziya Gökalp Bulvarı ndan, Yıldız Mahallesi ne, Taksim Meydanı ndan, Reşat Nuri Sokağı na.
UYARI: Yer bildiren özel isimlerde kısaltmalı söyleyiş söz konusu olduğu zaman ekten önce kesme işareti kullanılır: Hisar dan, Boğaz dan.
e. Gök bilimiyle ilgili adlar: Jüpiter den, Venüs ü, Halley in, Merih e, Büyükayı da, Yedikardeş ten, Samanyolu nda.
f. Saray, köşk, han, kale, köprü, anıt vb. adları: Dolmabahçe Sarayı nın, Çankaya Köşkü ne, Sait Halim Paşa Yalısı ndan, Ankara Kalesi nden, Horozlu Han ın, Galata Köprüsü nün, Bilge Kağan Abidesi nde, Çanakkale Şehitleri Anıtı na.
g. Kitap, dergi, gazete ve sanat eseri (tablo, heykel, müzik vb.) adları: Nutuk ta, Safahat tan, Kiralık Konak ta, Sinekli Bakkal ı, Hürriyet te, Resmî Gazete de, Onuncu Yıl Marşı nı, Yunus Emre Oratoryosu nu, Atatürk Uluslararası Barış Ödülü nü.
ğ. Kanun, tüzük, yönetmelik, yönerge ve genelge adları: Millî Eğitim Temel Kanunu na, Medeni Kanun un, Atatürk Uluslararası Barış Ödülü Tüzüğü nde, Telif Hakkı Yayın ve Satış Yönetmeliği nin.
UYARI: Belli bir kanun, tüzük, yönetmelik kastedildiğinde büyük harfle yazılan kanun, tüzük, yönetmelik sözlerinin ek alması durumunda kesme işareti kullanılır: Bu Kanun un 17. maddesinin c bendi... Yukarıda adı geçen Yönetmelik in 2 nci maddesine göre... vb.
h. Hayvanlara verilen özel adlar: Sarıkız ın, Karabaş a, Pamuk u, Minnoş tan.
UYARI: Kurum, kuruluş, kurul ve iş yeri adlarına gelen ekler kesmeyle ayrılmaz: Türkiye Büyük Millet Meclisine, Türk Dil Kurumundan, Türkiye Petrolleri Anonim Ortaklığına, Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Dekanlığına, Hacettepe Üniversitesi Rektörlüğüne, Türk Dili ve Edebiyatı Bölümü Başkanlığının; Bakanlar Kurulunun, Danışma Kurulundan, Yürütme Kuruluna; Mavi Köşe Bakkaliyesinden, Gimanın.
UYARI : Özel adlara getirilen yapım ekleri, çokluk eki ve bunlardan sonra gelen diğer ekler kesmeyle ayrılmaz: Türklük, Türkleşmek, Türkçü, Türkçülük, Türkçe, Müslümanlık, Hristiyanlık, Avrupalı, Avrupalılaşmak, Aydınlı, Konyalı, Bursalı, Ahmetler, Mehmetler, Yakup Kadriler, Türklerin, Türklüğün, Türkleşmekte, Türkçenin, Müslümanlıkta, Hollandalıdan, Hristiyanlıktan, Atatürkçülüğün.
*Kişi adlarından sonra gelen saygı sözlerine getirilen ekleri ayırmak için konur: Nihat Bey e, Ayşe Hanım dan, Mahmut Efendi ye, Enver Paşa ya vb.
UYARI: Unvanlardan sonra gelen ekler kesmeyle ayrılmaz: Cumhurbaşkanınca, Başbakanca, Türk Dil Kurumu Başkanına göre vb.
*Kısaltmalara getirilen ekleri ayırmak için konur: TBMM'nin, TDK'nin, BM'de, ABD'de, TV'ye.
UYARI : Sonunda nokta bulunan kısaltmalarla üs işaretli kısaltmalar kesmeyle ayrılmaz. Bu tür kısaltmalarda ek noktadan ve üs işaretinden sonra, kelimenin ve üs işaretinin okunuşuna uygun olarak yazılır: vb.leri, Alm.dan, İng.yi; cm³e (santimetre küpe), m²ye (metre kareye), 64ten (altı üssü dörtten).
*Sayılara getirilen ekleri ayırmak için konur: 1985'te, 8'inci madde, 2'nci kat; 7,65 lik, 9,65 lik.
1919 senesi Mayısının 19'uncu günü Samsun'a çıktım.
(Mustafa Kemal Atatürk)
*Şiirde seslerin ölçü dolayısıyla düştüğünü göstermek için kesme işareti kullanılır:
Bir ok attım karlı dağın ardına
Düştü n'ola sevdiğimin yurduna
İl yanmazken ben yanarım derdine
Engel aramızı açtı n'eyleyim (Karacaoğlan)
*Bir ek veya harften sonra gelen ekleri ayırmak için konur: a'dan z'ye kadar, b'nin m'ye dönüşmesi, Türkçede -lık'la yapılmış sözler.
