sebLa
MFC Üyesi
- Üyelik Tarihi
- 2 Haz 2020
- Konular
- 16
- Mesajlar
- 42
- MFC Puanı
- 430
1889 grip salgini ilk olarak Rusya’nin Petropavlovsk sehrinde Eylul ayinda bildirilmistir. Bu salgin birkac hafta icinde Rusya’nin her yerine yayilmis ve Kasim ayi baslarinda Avrupa baskentlerinin cogunda ortaya cikmistir.
Bu salgin kasim ayi ortasinda ise Ingiltere’de ortaya cikmis, guneyde Brighton kuzeyde Edinburgh gelen, Londra ve diger buyuk kasaba ve sehirlerde hizla yayilmistir. Salgin endise verici bir sekilde, ilk once Victoria toplumunun duzgun islemesi icin merkezi alanlarda gorev alan politikacilar, doktorlar, posta iscileri, otobus ve tramvay suruculerinin yani sira bankalarda ve sigorta dairelerinde calisanlara bulastigi gorulmustur.
Basbakan Lord Salisbury, Ocak 1890’da hastalanmis ve birkac hafta boyunca isini yapamayacak sekilde etkisiz hale gelmistir. Ve Kralice Victoria’nin torunu Clarence Duku 28 yasindaki Rus gribi nedeniyle olmustur. O donemde Clarence Duku tahta gecme sirasinda ise ikinci sirada olan bir Duktur ve 28 yasindaydi. 1847’den beri hic buyuk grip salginlari olmamis ve doktorlarin cogu bunu sadece ders kitaplarinda okuyarak deneyimlemistir. Mikrop hastalik teorisi hala nispeten yenidir ve viral bulasma hakkinda bilgi yoktur. Bircok doktor bu surecte, hala hastaligin hava yoluyla yayilan miasmalarin curuyen organik maddelerden kaynaklandigina inanmaktaydi fakat grip yayilma hizi, hava kaynakli olduguna dair kanit saglamaktaydi.
Bazilari ise bulasma yoluyla yayildigini dusunerek, ulasim ve iletisim hatlarina en hizli yayildigina dair kanitlar gostermislerdir. Cunku genellikle demiryolu calisanlarina ve posta iscilerine bulasmistir. Britanya’daki ilk Rus gribi dalgasi 1890’da ortaya cikmis, sonra bir sure kaybolmus ve 1891, 1892 ve 1893’te baska dalgalar yasanmistir. Genel Kayit Sirketi sadece grip hastaligina bagli olumleri degil, ayni zamanda pnomoni gibi hastaliga bagli solunum hastaligindan kaynaklanan olumleri de dikkate alarak, Ingiltere’de, Galler ve Iskocya’da asiri olum sayisinin bugunku sayinin iki katina esit oldugunu, yani 125.000’in uzerindeki sayisi kayda almistir. Sayet o donemin degerlendirilmesi yapilmak isteniyorsa, o donemin nufus buyuklugu de dikkate alinmalidir.
Bu salgin konusunda bulasma yolunun neden veya nasil oldugu hakkinda bilgi sahibi olmayan doktorlar, yayilmasini durdurmak icin nispeten yetersiz kalmislardir. Hastaliktan mustarip hastalari izole etmeyi, dinlenmeyi ve iyi beslenmeyi tavsiye etmenin disinda etkili bir yolu bulunamamistir. Saglam tibbi bilginin yoklugunda, tasinabilir Turk hamamlarindan karbolik duman toplarina kadar bircok supheli tedavi potansiyel tedaviler olarak gosterilmistir.
Posta Iscileri
Hastaligin nedenleri 1930’lara kadar bilinmemekle birlikte, bazi uzmanlar posta yoluyla bulasmis olabileceginden suphelenmektedirler. Bu sekilde suphelenmelerinin nedeni salginin zamanlamasi, posta teslimatlari icin en yogun zaman olan Noel donemine denk gelmisi gosterilebilir.Ayrica bazi durumlarda, posta iscileri hastaliktan ilk etkilenenler arasinda olmustur. Ve ulke genelindeki postanelerde gribin erken ortaya cikmasida, bir iletim vektoru olarak postaya dikkat cekmistir. Ilk virus bulasmis kisiler, In Cheltenham, Newport ve Cardiff, postacilari arasinda olan kisiler arasindadir.
Cambridgeshire fens’indeki kucuk ve izole bir koy olan Market Deeping’de grip ilk olarak Londra’daki Genel Postaneye giden bir posta memuruna bulasmistir. Bu vakalar ozellikle endise verici olmustur cunku insanlarin posta yoluyla mektup aldiktan sonra hastaliga yakalandiklari dusunulen vakalardir. Postalarin hastaligin yayilmasinin ana yollarindan biri oldugu suphesi, Londra’daki Genel Postanede calisanlar arasinda diger posta iscilerine kiyasla cok yuksek enfeksiyon orani ile dogrulanmis gibi gorunmektedir.
Yerel Yonetim Kurulu’nun tibbi danismani Dr. Franklin Parsons tarafindan salginin ilk dalgasi uzerine bir rapor, tum telgraf operatorlerinin ucte birinden fazlasinin hastaliga yakalandigini, ancak bu rakam Londra postaneleri merkezdeki ve diger yerlerdeki isciler icin daha dusuk oldugunun yazili kanitidir. Baska yerlerde ise, doktorlar, postayi gercekten teslim edenlerin, hastaligi posta ile temas aninda degil, daha once enfekte olmus olanlardan bulastigini ileri surmuslerdir. Ve bu sekilde diger posta iscilerine gore daha az hastaliga yakalanma olasiliginin dusuk olduguna dikkat cekmislerdir. Enfeksiyonun posta iscileri arasinda yayilmasi nedeniyle mektup alisverislinden ziyade, kalabalik ofislerde uzun saatler calisma bu hastaligin yayilma nedeni olarak gosterilmistir.
Telgrafistler arasindaki yuksek enfeksiyon orani, calistiklari cok sIkisIk kosullar ve yapmak zorunda olduklari gorevlerin yogunlugundan sorumlu tutulmustur. Bir telgraf makinesinin surekli tiklanmasi icin saatlerce dikkatlice dinlenmesi gerektigi ve bu durumunda sinirleri tukettigini hastaliga yatkinligi artirdigi dusunulmustur. Grip salgininin uzun vadeli etkilerini degerlendirmek zordur. Ilk dalganin yuksekliginde, 400.000 Londrali’nin etkilendigi tahmin edilmektedir ve bu nufusun yaklasIk % 10’udur. Sonuc olarak olum orani iki kattan fazla artis gostermistir. Ayrica, nufus uzerinde daha uzun vadeli bir etkisi olmustur. 1900’lu yillarin baslarinda Iskocya’daki genc yetiskinlerin hastaliga yakalanma sayilarindaki yuksekliginin olculeri, Rus gribi yillarinda doganlar icin bagisIkliklarinda bir dusus egilimi oldugunu gostermektedir. Bu da hastaligin etkisinin rahimdeki bebeklere bulasabilecegini dusundurmektedir.
Hastaligin hizli kuresel yayilmasi, bulasma mekanizmalari hakkindaki tartismalar, tanisal kesinlik eksIkligi, tedavi hakkinda supheler ve potansiyel uzun vadeli etkiler, kuresel cizgilere dogru batiya da yayilan bir virus olan koronavirus salgini ile cok tanidik bir durumdur. 1889’da Rus gribi ile baslayan ve birbiriyle baglantili bir dunyanin sonucu olarak ortaya cikan salginlarin yasi, uzun yillar boyunca devam edecek gibi gorunmektedir. Bu yuzden bu salginlara dunya capinda hazirlikli olmak bir mecburiyet haline gelmistir.
Bu salgin kasim ayi ortasinda ise Ingiltere’de ortaya cikmis, guneyde Brighton kuzeyde Edinburgh gelen, Londra ve diger buyuk kasaba ve sehirlerde hizla yayilmistir. Salgin endise verici bir sekilde, ilk once Victoria toplumunun duzgun islemesi icin merkezi alanlarda gorev alan politikacilar, doktorlar, posta iscileri, otobus ve tramvay suruculerinin yani sira bankalarda ve sigorta dairelerinde calisanlara bulastigi gorulmustur.
Basbakan Lord Salisbury, Ocak 1890’da hastalanmis ve birkac hafta boyunca isini yapamayacak sekilde etkisiz hale gelmistir. Ve Kralice Victoria’nin torunu Clarence Duku 28 yasindaki Rus gribi nedeniyle olmustur. O donemde Clarence Duku tahta gecme sirasinda ise ikinci sirada olan bir Duktur ve 28 yasindaydi. 1847’den beri hic buyuk grip salginlari olmamis ve doktorlarin cogu bunu sadece ders kitaplarinda okuyarak deneyimlemistir. Mikrop hastalik teorisi hala nispeten yenidir ve viral bulasma hakkinda bilgi yoktur. Bircok doktor bu surecte, hala hastaligin hava yoluyla yayilan miasmalarin curuyen organik maddelerden kaynaklandigina inanmaktaydi fakat grip yayilma hizi, hava kaynakli olduguna dair kanit saglamaktaydi.
Bazilari ise bulasma yoluyla yayildigini dusunerek, ulasim ve iletisim hatlarina en hizli yayildigina dair kanitlar gostermislerdir. Cunku genellikle demiryolu calisanlarina ve posta iscilerine bulasmistir. Britanya’daki ilk Rus gribi dalgasi 1890’da ortaya cikmis, sonra bir sure kaybolmus ve 1891, 1892 ve 1893’te baska dalgalar yasanmistir. Genel Kayit Sirketi sadece grip hastaligina bagli olumleri degil, ayni zamanda pnomoni gibi hastaliga bagli solunum hastaligindan kaynaklanan olumleri de dikkate alarak, Ingiltere’de, Galler ve Iskocya’da asiri olum sayisinin bugunku sayinin iki katina esit oldugunu, yani 125.000’in uzerindeki sayisi kayda almistir. Sayet o donemin degerlendirilmesi yapilmak isteniyorsa, o donemin nufus buyuklugu de dikkate alinmalidir.
Bu salgin konusunda bulasma yolunun neden veya nasil oldugu hakkinda bilgi sahibi olmayan doktorlar, yayilmasini durdurmak icin nispeten yetersiz kalmislardir. Hastaliktan mustarip hastalari izole etmeyi, dinlenmeyi ve iyi beslenmeyi tavsiye etmenin disinda etkili bir yolu bulunamamistir. Saglam tibbi bilginin yoklugunda, tasinabilir Turk hamamlarindan karbolik duman toplarina kadar bircok supheli tedavi potansiyel tedaviler olarak gosterilmistir.
Posta Iscileri
Hastaligin nedenleri 1930’lara kadar bilinmemekle birlikte, bazi uzmanlar posta yoluyla bulasmis olabileceginden suphelenmektedirler. Bu sekilde suphelenmelerinin nedeni salginin zamanlamasi, posta teslimatlari icin en yogun zaman olan Noel donemine denk gelmisi gosterilebilir.Ayrica bazi durumlarda, posta iscileri hastaliktan ilk etkilenenler arasinda olmustur. Ve ulke genelindeki postanelerde gribin erken ortaya cikmasida, bir iletim vektoru olarak postaya dikkat cekmistir. Ilk virus bulasmis kisiler, In Cheltenham, Newport ve Cardiff, postacilari arasinda olan kisiler arasindadir.
Cambridgeshire fens’indeki kucuk ve izole bir koy olan Market Deeping’de grip ilk olarak Londra’daki Genel Postaneye giden bir posta memuruna bulasmistir. Bu vakalar ozellikle endise verici olmustur cunku insanlarin posta yoluyla mektup aldiktan sonra hastaliga yakalandiklari dusunulen vakalardir. Postalarin hastaligin yayilmasinin ana yollarindan biri oldugu suphesi, Londra’daki Genel Postanede calisanlar arasinda diger posta iscilerine kiyasla cok yuksek enfeksiyon orani ile dogrulanmis gibi gorunmektedir.
Yerel Yonetim Kurulu’nun tibbi danismani Dr. Franklin Parsons tarafindan salginin ilk dalgasi uzerine bir rapor, tum telgraf operatorlerinin ucte birinden fazlasinin hastaliga yakalandigini, ancak bu rakam Londra postaneleri merkezdeki ve diger yerlerdeki isciler icin daha dusuk oldugunun yazili kanitidir. Baska yerlerde ise, doktorlar, postayi gercekten teslim edenlerin, hastaligi posta ile temas aninda degil, daha once enfekte olmus olanlardan bulastigini ileri surmuslerdir. Ve bu sekilde diger posta iscilerine gore daha az hastaliga yakalanma olasiliginin dusuk olduguna dikkat cekmislerdir. Enfeksiyonun posta iscileri arasinda yayilmasi nedeniyle mektup alisverislinden ziyade, kalabalik ofislerde uzun saatler calisma bu hastaligin yayilma nedeni olarak gosterilmistir.
Telgrafistler arasindaki yuksek enfeksiyon orani, calistiklari cok sIkisIk kosullar ve yapmak zorunda olduklari gorevlerin yogunlugundan sorumlu tutulmustur. Bir telgraf makinesinin surekli tiklanmasi icin saatlerce dikkatlice dinlenmesi gerektigi ve bu durumunda sinirleri tukettigini hastaliga yatkinligi artirdigi dusunulmustur. Grip salgininin uzun vadeli etkilerini degerlendirmek zordur. Ilk dalganin yuksekliginde, 400.000 Londrali’nin etkilendigi tahmin edilmektedir ve bu nufusun yaklasIk % 10’udur. Sonuc olarak olum orani iki kattan fazla artis gostermistir. Ayrica, nufus uzerinde daha uzun vadeli bir etkisi olmustur. 1900’lu yillarin baslarinda Iskocya’daki genc yetiskinlerin hastaliga yakalanma sayilarindaki yuksekliginin olculeri, Rus gribi yillarinda doganlar icin bagisIkliklarinda bir dusus egilimi oldugunu gostermektedir. Bu da hastaligin etkisinin rahimdeki bebeklere bulasabilecegini dusundurmektedir.
Hastaligin hizli kuresel yayilmasi, bulasma mekanizmalari hakkindaki tartismalar, tanisal kesinlik eksIkligi, tedavi hakkinda supheler ve potansiyel uzun vadeli etkiler, kuresel cizgilere dogru batiya da yayilan bir virus olan koronavirus salgini ile cok tanidik bir durumdur. 1889’da Rus gribi ile baslayan ve birbiriyle baglantili bir dunyanin sonucu olarak ortaya cikan salginlarin yasi, uzun yillar boyunca devam edecek gibi gorunmektedir. Bu yuzden bu salginlara dunya capinda hazirlikli olmak bir mecburiyet haline gelmistir.