21.Kasım.1941
Ankara
Piyanist
Türk müzik tarihinde yer alan en büyük yeteneklerden biri olan Biret, piyanist olarak kendini dünyaya kabul ettirmiştir.
Biyografi
İdil Biret, 21 Kasım 1941 tarihinde Ankarada doğmuştur. Annesinin adı Leman Biretdir.
İlk piyano dersleri beş yaşındayken Mithat Fenmenden aldı.Bir yıl sonra Ankara Radyosunda Riyaseticumhur Filarmoni Orkestrası eşliğinde Bachın Re Minör Piyano Konçertosunu seslendirdi ve harika çocuk olarak nitelendirildi.
Çocukluk döneminde Babamın Çikolata Çalışı, Kedilerin Kavgası, Keloğlan, Süleymaniye, Şimendifer gibi besteler yaptı.
1948 yılında özel bir yasa ile müzik eğitimi almak için ailesiyle birlikte Parise gönderildi.Paris Konservaruarında Jean Doyenden yüksek piyano, Nadia Boulangerden piyano eşliği ve Jacques Fevrierden oda müziği dersleri aldı.8 yaşına geldiğinde Paris radyosunda ilk konserini verdi.
1953de Theatre der Champ-Elyseede ünlü piyanist Wilhelm Kempffle birlikte Mozartın iki piyano için konçertosunu çaldı.
1954de Bostondaki Lily Boulanger Vakfının armağanını kazandı.1957de Paris Konservatuarının yüksekpiyano ile piyano eşlikçiliği sınıflarını birincilik ödülü kazanarak bitirdi.
Emil Gilesin çağrısı üzerine gittiği SSCBdeki turnelerinde sayısız konserler verdi.Perscpolis, Gstaad, Eastburn, La Rochelle, Berlin Festivallerine solist olarak yapıldı.
1968 ve 1970te Royal kentindeki piyano yarışmasında, 1978de Brükselde düzenlenen Reine Elisabeth piyano yarışmasında jüri üyeliği yaptı.
1973te Uluslararsı İstanbul Festivalinde Yehudi Menuhinle birlikte Beethovenın keman ve piyano sonatlarını seslendirdi.
1954 ve 1956da iki kez Bostondaki Lily Boulanger Anısal Vakfı armağanı, 1959da da Londrada Harriet Cohen Uluslararsı Müzik Ödülleri'nden Dinu Lipatti Altın Madalyasını, Polonyada Kültürel Yararlılık Nişanı, Fransada Ordre Natronal du Merite Nişanı'nın Chevalier unvanını aldı.
Ayrıca 1971 yılında Devlet Sanatçısı olan Biret, Cumhurbaşkanlığı Senfoni Orkestrasının yurtiçi ve yurt dışı konserlerinde birçok kez çaldı.
1986 yılında, Beethovenin en önemli eseri sayılan günümüzde (Avrupa Birliğinin Marşı) olan dokuzuncu senfonisi dahil Liszt tarafından yapılan Beethovenin dokuz senfonisinin piyano uyarlamalarını kayda aktaran ilk piyanist oldu. Beyin ve kol gücü olarak piyanistlik sınırları zorlayan İdil Biret, Fransada Montpellier Festivalinde, eleştirmenler tarafından yapılması imkansız olarak nitelendirilen bir denemeye girişerek bu uyarlamaların hepsini, 9 senfoniyi, art arda 4 konserde seslendirdi.
1992 yılında Frederic Chopinin tüm eserlerini içeren 15 CDlik bir seriyi Naxos firmasıyla kayda aldı. Bu kayıtlar ona 1995 yılında Varşovada gerçekleştirilen Chopin Diskleri Büyük Ödülü çerçevesinde jüri özel ödülünü kazandırdı.
Daha sonraki yıllarda 1997 yılında Johannes Brahmsın 12 cd, 2000 yılında Rachmaninoffun 10 cd tüm piyano yapıtlarını kayda aldı.
1997 yılında Brahmsın ölümünün yüzüncü yılı nedeniyle, bestecinin piyano eserlerinin tamamını Almanyada 5 resitalde icra etti. Ayrıca bir konserde Brahmsın iki konçertosunu birden çalarak bunu yapabilmiş çok az sayıda piyanistin arasına girdi. 1998 yılında, Beethovenın 5 piyano konçertosunu 3 günlük konser dizisinde art arda seslendirdi. Biret, ayrıca 7 günlük bir konser dizisinde Beethovenin tüm piyano sonatlarını art arda çaldı. Beethovenin 32 Piyano Sonatını da kaydetmiş olan piyanist, bu projesiyle dünyada Beethovenın piyano için yazdığı sonat, konçerto ve senfoni uyarlamalarının tamamını seslendiren tek piyanist unvanına sahiptir. Sanatçı son olarak 2002 yılında da György Ligetinin piyano etütlerinin kaydını yaptı. Olağanüstü bir hafıza, mükemmel bir teknik ve yorumlama gücüne sahip olarak nitelendirilen İdil Biret dünyanın en geniş repertuarlı piyanisti unvanını taşımaktadır.
Fransız yazar Prof. Dominique Xardel'in İdil Biretin hayatını ve görüşlerini anlatan "İdil Biret-Une pianiste Turque en France (Fransada bir Türk Piyanist İdil Biret) kitabı 2006 yılının Eylül ayında Fransa'da yayınlanmıştır. 2007 yılında "Dünya Sahnelerinde Bir Türk Piyanisti: İdil Biret" adıyla Türkçe olarak da yayınlandı.
İdil Biret, Şefik Büyükyüksel ile evlidir.