I. Mücahidlere Taalluk Eden Şartlar
Önce mücahidlerde bulunması gereken şartlara bir göz atalım. Cihad, zikredilecek olan şu şartlara sahip olan mücahidlere farz-ı kifaye olarak vacibdir:
1. Müslüman olmak.
Bir kâfirin üzerine cihad vacib değildir; yani kâfir cihad etmediğinde ´Sen neden cihad etmedin?´ diyerek sorumlu tutulmaz. Çünkü cihad bir ibadettir. Kâfirin ibadet etmesi ise sahih olmaz. Kâfir açısından cihadın durumu; oruç, namaz ve benzeri ibadetlerin durumu gibidir.
2. Mükellef olmak.
Çocuklara ve delilere cihad farz değildir. Hz. Peygamber´in 15 ya*şından küçük olanları savaşa katılmaktan menettiği sabit olmuştur.
Abdullah b. Ömer şöyle rivayet ediyor: ´Uhud günü ben 14 yaşında bulunduğum halde Rasûlullah (s.a) beni gözden geçirdi de bana (yaşça baliğ değildir diye savaş için) izin vermedi. Sonra Hendek günü beni gözden geçirdi. O sırada ben 15 yaşında idim. Bu defa bana (savaşa katılmak üzere) izin verdi´.[6] ´
3- Erkek olmak.
Cihad, savaş için güçsüz olmaları nedeniyle kadınlara vacib değildir. Ayrıca burada genişlik sözkonusudur. Çünkü cihad, farz-ı kifayedir. Savaşa erkeklerin katılmaları yeterlidir. Hiç kuşku yok ki erkekler kadın*lardan daha çok savaşmaya muktedirdirler.
Hz, Aişe şöyle rivayet etmektedir: Ben Hz. Peygamber´e şöyle sor*dum:- Ey ´ın Rasûlü! Biz kadınlar savaşmayacak mıyız, sizinle be*raber cihada katılmayacak mıyız?
- Sizin için cihadın en güzeli hacc-ı mebrur´dur,[7]
Yine Hz. Aişe şöyle rivayet ediyor: Ben Hz. Peygamber´e şöyle sordum:
- Ey ´ın Rasûlü! Kadınların üzerine cihad var mıdır?
- Evet, vardır; onların cihadı hac ve umredir.[8]
4. Savaşacak güç ve kudrete sahip olmak.
Savaşacak güç ve kudrete sahip olmak hem bedenî, hem de malî gücü kapsar. Devlet savaşa katılacak olan mücahidlerin bineklerini, si*lahlarını, yiyeceklerini veremezse, mücahid bunları kendi malından karşılar. Eğer bunları karşılayacak malı yoksa cihad ona vacib olmaz. Fakat bunları devlet karşılarsa cihad´a katılmak vacibdir. Bu durumda cihad; âmâ, topal, hasta ve zayıflara vacib değildir. Bunun delil şu ayet-i kerimedir:
ve Rasûlü için nasihat ettikleri takdirde zayıflara, hastalara ve harcayacak birşey bulamayanlara (savaşa iştirak edemedikleri için) herhangibir günah yoktur. Çünkü iyilik edenlerin (muaheze edilmek için) aleyhine bir yol yoktur. çok bağışlayan, çok esirgeyendir. Kendilerine (savaşa katılmak üzere) binek vermek için sana geldikle*rinde ´Sizi bindirecek birşey bulamıyorum´ dediğinde harcayacak birşey bulamadıklarından dolayı gözyaşları dökerek dönen kimselere de bir sorumluluk yoktur. (Tevbe/91-92)
5. Anne ve babanın rızasını almak.
Kişinin anne ve babası cihad için izin vermezlerse, onlara muhalefet ederek cihada iştirak etmesi caiz olmaz. Çünkü muhtaç olan anne ve babanın haklan her şeyden daha önce gelir; zira onların haklarını yerine getirmek farz-ı ayn´dır. Cihad ise -zikrettiğimiz durumlarda- farz-ı kifayedir.
Abdullah b. Amr´dan şöyle rivayet edilmiştir: Bir kişi Peygamber´e gelerek cihada gitmek için izin istedi. Rasûlullah (s.a) ona şöyle dedi:
- Anan-baban sağ mıdırlar?
- Evet, sağdırlar,
- Şu halde sen (önce) onların rızası hususunda çalış.[9]
Yine Abdullah b. Amr şöyle rivayet ediyor: Bir kimse ´ın Peygamber´ine geldi ve şöyle dedi:
- Ben ´tan ecr istemek için hicret ve cihad üzerine seninle beya ti aşacağım.
- Anan ve babandan sağ olan var mı?
- Evet, ikisi de sağdırlar.
- Böyleyken sen ´tan ecr mi istiyorsun?
- Evet!
- Öyle ise sen ananın ve babanın yanına dön ve onlarla güzel sohbet ve ülfet eyle[10]
Abdullah b. Amr şöyle rivayet ediyor: Bir erkek RasûluUah´a gelerek şöyle dedi:
- Hicret için sana biata geldim. Annem ve babamı ağlar olarak bırakıp geldim.
- Onlara dön, onları ağlattığın gibi onları güldür.[11]
Borçlu olan, borcunu ödeme zamanı geldiği ve ödemeye gücü yettiği halde borcunu ödemeyen kişi de alacaklı izin vermediği takdirde cihada gidemez. Bu hükümler, farz-ı kifaye olan cihad hususunda varid olmuştur.
Önce mücahidlerde bulunması gereken şartlara bir göz atalım. Cihad, zikredilecek olan şu şartlara sahip olan mücahidlere farz-ı kifaye olarak vacibdir:
1. Müslüman olmak.
Bir kâfirin üzerine cihad vacib değildir; yani kâfir cihad etmediğinde ´Sen neden cihad etmedin?´ diyerek sorumlu tutulmaz. Çünkü cihad bir ibadettir. Kâfirin ibadet etmesi ise sahih olmaz. Kâfir açısından cihadın durumu; oruç, namaz ve benzeri ibadetlerin durumu gibidir.
2. Mükellef olmak.
Çocuklara ve delilere cihad farz değildir. Hz. Peygamber´in 15 ya*şından küçük olanları savaşa katılmaktan menettiği sabit olmuştur.
Abdullah b. Ömer şöyle rivayet ediyor: ´Uhud günü ben 14 yaşında bulunduğum halde Rasûlullah (s.a) beni gözden geçirdi de bana (yaşça baliğ değildir diye savaş için) izin vermedi. Sonra Hendek günü beni gözden geçirdi. O sırada ben 15 yaşında idim. Bu defa bana (savaşa katılmak üzere) izin verdi´.[6] ´
3- Erkek olmak.
Cihad, savaş için güçsüz olmaları nedeniyle kadınlara vacib değildir. Ayrıca burada genişlik sözkonusudur. Çünkü cihad, farz-ı kifayedir. Savaşa erkeklerin katılmaları yeterlidir. Hiç kuşku yok ki erkekler kadın*lardan daha çok savaşmaya muktedirdirler.
Hz, Aişe şöyle rivayet etmektedir: Ben Hz. Peygamber´e şöyle sor*dum:- Ey ´ın Rasûlü! Biz kadınlar savaşmayacak mıyız, sizinle be*raber cihada katılmayacak mıyız?
- Sizin için cihadın en güzeli hacc-ı mebrur´dur,[7]
Yine Hz. Aişe şöyle rivayet ediyor: Ben Hz. Peygamber´e şöyle sordum:
- Ey ´ın Rasûlü! Kadınların üzerine cihad var mıdır?
- Evet, vardır; onların cihadı hac ve umredir.[8]
4. Savaşacak güç ve kudrete sahip olmak.
Savaşacak güç ve kudrete sahip olmak hem bedenî, hem de malî gücü kapsar. Devlet savaşa katılacak olan mücahidlerin bineklerini, si*lahlarını, yiyeceklerini veremezse, mücahid bunları kendi malından karşılar. Eğer bunları karşılayacak malı yoksa cihad ona vacib olmaz. Fakat bunları devlet karşılarsa cihad´a katılmak vacibdir. Bu durumda cihad; âmâ, topal, hasta ve zayıflara vacib değildir. Bunun delil şu ayet-i kerimedir:
ve Rasûlü için nasihat ettikleri takdirde zayıflara, hastalara ve harcayacak birşey bulamayanlara (savaşa iştirak edemedikleri için) herhangibir günah yoktur. Çünkü iyilik edenlerin (muaheze edilmek için) aleyhine bir yol yoktur. çok bağışlayan, çok esirgeyendir. Kendilerine (savaşa katılmak üzere) binek vermek için sana geldikle*rinde ´Sizi bindirecek birşey bulamıyorum´ dediğinde harcayacak birşey bulamadıklarından dolayı gözyaşları dökerek dönen kimselere de bir sorumluluk yoktur. (Tevbe/91-92)
5. Anne ve babanın rızasını almak.
Kişinin anne ve babası cihad için izin vermezlerse, onlara muhalefet ederek cihada iştirak etmesi caiz olmaz. Çünkü muhtaç olan anne ve babanın haklan her şeyden daha önce gelir; zira onların haklarını yerine getirmek farz-ı ayn´dır. Cihad ise -zikrettiğimiz durumlarda- farz-ı kifayedir.
Abdullah b. Amr´dan şöyle rivayet edilmiştir: Bir kişi Peygamber´e gelerek cihada gitmek için izin istedi. Rasûlullah (s.a) ona şöyle dedi:
- Anan-baban sağ mıdırlar?
- Evet, sağdırlar,
- Şu halde sen (önce) onların rızası hususunda çalış.[9]
Yine Abdullah b. Amr şöyle rivayet ediyor: Bir kimse ´ın Peygamber´ine geldi ve şöyle dedi:
- Ben ´tan ecr istemek için hicret ve cihad üzerine seninle beya ti aşacağım.
- Anan ve babandan sağ olan var mı?
- Evet, ikisi de sağdırlar.
- Böyleyken sen ´tan ecr mi istiyorsun?
- Evet!
- Öyle ise sen ananın ve babanın yanına dön ve onlarla güzel sohbet ve ülfet eyle[10]
Abdullah b. Amr şöyle rivayet ediyor: Bir erkek RasûluUah´a gelerek şöyle dedi:
- Hicret için sana biata geldim. Annem ve babamı ağlar olarak bırakıp geldim.
- Onlara dön, onları ağlattığın gibi onları güldür.[11]
Borçlu olan, borcunu ödeme zamanı geldiği ve ödemeye gücü yettiği halde borcunu ödemeyen kişi de alacaklı izin vermediği takdirde cihada gidemez. Bu hükümler, farz-ı kifaye olan cihad hususunda varid olmuştur.