- Konum
- ىαкαяyλ
-
- Üyelik Tarihi
- 27 Kas 2009
-
- Mesajlar
- 24,120
-
- MFC Puanı
- 79
A-HORON TÜRÜNDE OYNANAN OYUNLAR
1-VAYBENİ (SEYİR) OYUNU
Trabzon ve ilçelerinde halka şeklinde dizilen kadınlar ve erkekler tarafından oynan ve oyun süresince iki usta türkücünün o anda kurdukları türkülerin iki gurup tarafından karşılıklı koro şeklinde belli bir ezgi ile söylendiği oyunlara yörede "Seyir Oyunu" veya "Vaybeni" denilmektedir. Vaybeni oyunu genellikle atlama, düz horon, sıksara, sıva sıva şeklinde gittikçe hızlanan bir tempoda oynanan horonlardan sonra iki türkücünün grupları oluşturarak seyir oyununa geçilir. Gruplar en az üç kişiden oluşur
A GRUBU B GRUBU
Kadınlar ve erkekler el ele tutuşarak halkayı oluştururlar. A ve B gruplarının ortasında usta türkücüler (başkanlar) bulunur."Düz Horon" ve "Kozan Gel" oyunlarında olduğu gibi halka daima sağa doğru döner. Oyunun özelliği gereğince hiç durmaksızın türkü söylenir. Bu oyuna kemençe, kaval veya tulum-zurna eşlik eder.
Oyun başlangıcında türkücüler türkülerinin hangi ezgiyle söyleneceği ve ilk türkünün hangi grup tarafından atılacağı konusunda anlaşmaya varılır. Yörenin namlı türkücülerinin kendilerine özgü ezgileri, yöre deyimiyle "GAYDE"leri vardır. Bu oyunun özelliği gereği karşılıklı türkü söylemenin belli bir kuralı vardır. Örneğin A grubu birinci mısrayı söyledikten sonra B grubu aynı mısrayı tekrarlar. A grubu ikinci mısrayı söyler ve B grubu bu mısrayı tekrarlar. A grubu ikinci mısrayı tekrarlamışsa bu sözü karşı gruba verdim anlamına gelir. Böylece atışma devam eder. Bir grup pes edinceye kadar sürer.
Başka bir rivayete göre, oyun adını bütün oyuncuların çok iyi bildiği:
Oyun başlangıcında türkücüler türkülerinin hangi ezgiyle söyleneceği ve ilk türkünün hangi grup tarafından atılacağı konusunda anlaşmaya varılır. Yörenin namlı türkücülerinin kendilerine özgü ezgileri, yöre deyimiyle "GAYDE"leri vardır. Bu oyunun özelliği gereği karşılıklı türkü söylemenin belli bir kuralı vardır. Örneğin A grubu birinci mısrayı söyledikten sonra B grubu aynı mısrayı tekrarlar. A grubu ikinci mısrayı söyler ve B grubu bu mısrayı tekrarlar. A grubu ikinci mısrayı tekrarlamışsa bu sözü karşı gruba verdim anlamına gelir. Böylece atışma devam eder. Bir grup pes edinceye kadar sürer.
Başka bir rivayete göre, oyun adını bütün oyuncuların çok iyi bildiği:
E vaybeni vaybeni
Kül oldum yana yana
Kül oldum, kömür oldum
Ateşte yana yana" türküsünden aldığı söylenmektedir.
Kül oldum yana yana
Kül oldum, kömür oldum
Ateşte yana yana" türküsünden aldığı söylenmektedir.
2-DÜZ HORON
Yalın ve fazla hareketli olmayan figürlerle oynanan horonların genel adıdır. Rahat horon, adi horon, aşağı horon, kara horon, dizi horonu, millet horonu Sürmenede tek ayak ve çift ayak ve Tonyada üç ayak adıyla oynanır. Ayrıca bazı ilçelere bağlı köy adlarıyla da bilinir ve oynanır.Örneğin Maçkada Galyan, Mahura , Örnek Alan ve Hamsi köy Çepni horonu gibi. Yörede kadın-erkek, genç-ihtiyar herkes tarafından oynanan bir oyundur.
Düz horonda kollar aşağıda, yukarıda ve yarım yukarıda (kollar dirseklerden kırık) tutulur. Kollar yarım yukarıda iken, kollar; müziğin ritmine göre omuza bağlanarak aşağı-yukarı sallanır. Vücut, kollar aşağıda ve yukarıda olduğu zaman diktir. Yarım olduğu zaman dizlerdeki kırıklık vücudun üst kısmına da yansır ve öne doğru hafif bir eğiklik olur. Diğer figürlerde olduğu gibi figür sayısal olarak 10 sayıda tamamlanmaktadır. 6 sayı yerinde, 4 sayı da ileriye basılmak suretiyle tamamlanır. Ayakları yere basarak, yerden alınan güç ve dizlerin eklem yerlerinden geriye yapılan vurgu vücudun yukarıdan aşağıya doğru salınışını meydana getirir. Bu aynı zamanda yöreye has bir özelliktir.
Türkülü oyunlarımızdan olan düz horonda türkü söylenirken kollar aşağıda veya yarım yukarı kaldırılır. Türkü bittiğinde yarım yukarıda olan kol komutla aşağıya inerek yenlik ve aşağı alma yapılır. Eğer bu oyunda kadınlar yoksa kollar yukarıya tam olarak kaldırılır. Figür adımları küçülür ve vücutta oldukça ince dalgalar halinde salınım başlar. Oyun artık sık sara olmuştur ve komutla kollar aşağıya alınır. Omuzlar birbirine bağlı olarak ileri ve geri salınır. Ayaklar yere sert vurarak "Aşağı Alma" üç kez tekrarlanır. Oyun bu şekilde devam eder gider.Düz horonun usulü 2/4, 4/4 ve 7/8liktir.
Düz horonda kollar aşağıda, yukarıda ve yarım yukarıda (kollar dirseklerden kırık) tutulur. Kollar yarım yukarıda iken, kollar; müziğin ritmine göre omuza bağlanarak aşağı-yukarı sallanır. Vücut, kollar aşağıda ve yukarıda olduğu zaman diktir. Yarım olduğu zaman dizlerdeki kırıklık vücudun üst kısmına da yansır ve öne doğru hafif bir eğiklik olur. Diğer figürlerde olduğu gibi figür sayısal olarak 10 sayıda tamamlanmaktadır. 6 sayı yerinde, 4 sayı da ileriye basılmak suretiyle tamamlanır. Ayakları yere basarak, yerden alınan güç ve dizlerin eklem yerlerinden geriye yapılan vurgu vücudun yukarıdan aşağıya doğru salınışını meydana getirir. Bu aynı zamanda yöreye has bir özelliktir.
Türkülü oyunlarımızdan olan düz horonda türkü söylenirken kollar aşağıda veya yarım yukarı kaldırılır. Türkü bittiğinde yarım yukarıda olan kol komutla aşağıya inerek yenlik ve aşağı alma yapılır. Eğer bu oyunda kadınlar yoksa kollar yukarıya tam olarak kaldırılır. Figür adımları küçülür ve vücutta oldukça ince dalgalar halinde salınım başlar. Oyun artık sık sara olmuştur ve komutla kollar aşağıya alınır. Omuzlar birbirine bağlı olarak ileri ve geri salınır. Ayaklar yere sert vurarak "Aşağı Alma" üç kez tekrarlanır. Oyun bu şekilde devam eder gider.Düz horonun usulü 2/4, 4/4 ve 7/8liktir.
3-ATLAMA
Atlama, Trabzon yöresinde karma (alaca) olarak oynanan yaygın horonlardandır. Dizlerdeki esneme ve vücuttaki yumuşak dönme hareketleri nedeniyle oyun daha çok kadınlar tarafından oynandığı bilinmektedir. Ayak hareketleri temelde düz horona benzemektedir. Figür 10 sayıda tamamlanır. Bir ayak diğer ayağın yanına getirilip yere vururken (taban) iki ayağın üzerine hafifçe düşülür ve dizler kırılır. 8., 9., ve 10. adımlarda bel ve diz uyumlu bir şekilde ileriye doğru yaylanır ve geri gelir. Kollar aşağıda ve yarım yukarıdadır. Türkülü oyunlardandır.Usul:7/8lıktır.
Figür üç bölümden oluşur
Figür üç bölümden oluşur
- Ağır bölüm
- Yenlik bölümü
- Sert bölüm
- Yenlik bölümü
- Sert bölüm
Ayrıca Düzköy ve Akçaabat ilçesinde LANGEPSON (ATLAMA) ve Maçkanın Ocaklı İzmesi adlarıyla bilinen atlama çeşitleri de vardır.
KADIN HORONLARI
Kadın horonları, yenlik horonların en güzel örneğidir. Kadının ruhuna ve fiziğine uygun olarak yumuşatılmış figürlerden oluşur. Geleneksel kadın düğünlerine çalgıcı alınmaz. Horon halkasını oluşturan kadınlardan ikisi karşılıklı olarak türkü yarışına tutuşur. Bir başkası güğümün (gügüm) yada Kufanın dibine ellerini vurarak söylenen türkülere ve oyunlara tempo tutar.
Kadın horonlarında, erkek horonlarındaki titreme yerine bel kıvırma, omuz sallama, göğüs silkme ve yaylanma gibi kadınsı çalımlar ağırlıktadır. Kadınlarda kollar; aşağıda olur ve oyun belli bir tempoya geldiğinde dirsekler bükülüp "yarım kol" durumuna getirilir. Maçka, Tonya ve Çaykara'nın bazı köylerinde kadınlar kollarını omuz seviyesine kadar kaldırırlar.
Erkek horonlarında görülen çöküp-kalkmalar ve kolların omuz seviyesinden yukarı kaldırılması kadın oyunlarında görülmez.
Yörede oynanan kadın oyunlarını şu şekilde sıralayabiliriz:
1-KIZ HORON KURMA:Kollar dirseklerden kırılarak omuz seviyesinde yukarı kaldırılır. Yumuşak hareketlerle ileri-geri, sağa-sola yürümeler ve sekmeler oyunun belirgin özelliğidir. Usulü 7/8'liktir.
2-DÜZ HORON: Yörede herkes tarafından oynanan bu oyun kadınların asıl oyunudur. Kol ve omuz birbirine bağlı olarak sallanır, vücut öne doğru eğiktir. Düz horon, Vakfıkebir de Kız horonu ve Sürmene'de tek ayak ve çift ayak ismiyle de oynanır.Bu oyunu kadınlar kendi aralarında oynarken, türkü söyler, güğüm dibi çalarlar. Usul 7/8, 4/4'lüktür.
Güğüm dibinde çalınan usul:
Tonyada Kufa dibinde çalınan usul:
Vurun vurun vuralım
Tahtalari kıralım
Bu evın gelinini
Golumuza alalım
Kaldırın kolunuzi
Görünsünler bacadan
Bizım günahlarımız
Sorulsunlar hocadan "
Tonyada Kufa dibinde çalınan usul:
Vurun vurun vuralım
Tahtalari kıralım
Bu evın gelinini
Golumuza alalım
Kaldırın kolunuzi
Görünsünler bacadan
Bizım günahlarımız
Sorulsunlar hocadan "
Oyun belli bir tempoya geldiğinde kollar yarım yukarı kalkar, komutla sağa-sola gider ve yenlik yapılır. Üç kez yenlik yapıldıktan sonra aşağı alınır
3-ATLAMA: Yörede üç-dört çeşit atlama vardır. Ayakların yere çift basması, öne arkaya çekilmesi, ileriye geriye sıçramalar (atlamalar), kollarda ve belde yapılan çalımlar oyunun en belirgin özelliğidir. Usulü: 7/8, 7/16lıktır.
4- DİRVANA: Bu oyun adını dirvana adı ile bilinen bir kuştan almıştır. Trabzonun Yomra ilçesinde Türkü eşliğinde ,daire formunda ve hareketli bir biçimde oynanır. Saz kısmı bitip söz kısmına girildiğinde sağ ayakla sola dört adım(sağ sol,sağ sol) gidilir. Kollar iki yana açık omuz seviyesinin üzerinde tutulur.HE DİRVANA sözleri söylenirken kollar aşağıya indirilir ve yanda sallanır ve bu arada dört adım sağa (sağ sol, sağ - sol) gidilir. Oyunun en büyük özelliği dairenin sola doğru dönmesidir. Usul:7/8liktir.
5- KANBENA: Trabzonun Yomra ilçesinde Türkü eşliğinde ve daire formunda oynanır. Kollar iki yana açık omuz seviyesinin üzerinde tutulur. Oyun esnasında verilen komutla kollar aşağıya ve yukarıya alınır. Bu esnada daire içe doğru kapanır ve açılır. Usul:7/8liktir.
6- SOLDA: Düz horon formunda oynanır. Sol ayakla sola gidilerek oynandığı için bu adı almıştır. İki bölümlü bir oyundur. çift solda ve çatma(topuklarla), biçme ve dolanma figürlerinden oluşur. Atlama müziği ve ritmiyle karma olarak oynanır. Usul:7/8liktir.
7- AĞIR KÖY:Tonya ilçesine özgü bu oyunda ayaklar yerden kalkmadan sürttürülerek sağa doğru gidilir. Omuzlar ön plandadır. Bu kısma AĞIR KÖY TİTREMESİ adı verilir. Buradan sert horon kısmına geçilerek aşağı alınır. Aşağı almada ayaklar (sağ ve sol) tek tek kullanılır. Tekli,ikili ve üçlü çökmeler yapılır. Usulü: 7/8, 7/16lıktır.