Gök bilimciler, Satürnün buzul uydusu Iapetusta Güneş Sisteminin en büyük yer kaymasını tespit ettiklerini açıkladı.
Cassini uzay aracının Iapetustan elde ettiği görüntüler, bugüne kadar sadece Dünya ve Marsta görülen ve Sturzstrom olarak bilinen doğa olayının Satürnün uydusunda da gerçekleştiğini gösterdi. Sturzstrom, heyelanların 20-30 katı büyüklüğünde ve yatay olarak yaşanan yer kaymaları olarak tanımlanıyor.
Sturzstromun nasıl gerçekleştiğine dair tartışmalar günümüzde devam ediyor. Cassininin elde ettiği fotoğrafları inceleyen bilim insanları ise buzul uydudaki yer kaymasının, yüzeyin ısınması nedeniyle büyüyerek ilerlemeye devam ettiğini düşünüyor.Dünyada, yer kaymalarının kat ettiği yatay mesafe, dikey mesafenin iki katını geçmiyor. Sturzstromda ise yer kaymasının kat ettiği yatay mesafe, dikey mesafenin 30 katını bulabiliyor.
Iapetusta gözlemlenen olayın, materyallerin buzun üzerinde daha kolay kayması veya kaymanın ortaya çıkardığı ses dalgalarının kaya ve enkazı daha akışkan kılması gibi faktörlere bağlı olabileceği düşünülüyor. Yine de, kesin bir açıklama sunuşabilmiş değil.
IAPETUS BİR İSTİSNA
Satürnün uydusundaki yer kaymasını tespit eden Washington Üniversitesinden Kelsi Singer, Iapetusun öne sürülen teorilere kıyasla kendine has bir düzene sahip olduğunu belirtti.Singer, Iapetusta yaşanan yer kaymalarının, Dünyada gözlemlenemeyecek ve laboratuvar ortamında deneyi yapılamayacak kadar büyük, gezegen ölçeğinde bir olay olduğunu ifade etti. ABDli gökbilimci, Gördüğümüz yer kayması kayalardan değil, buzullardan oluşuyor. Bu yüzden farklı bir yerçekimi söz konusu. Ayrıca, Iapetusta atmosfer veya manyetik alan bulunmuyor.Kısaca, Dünyada gördüğümüz uzun yerkaymalarını açıklamak için kullandığımız teoriler, Iapetus için de öne sürülebilir dedi.Iapetus, Güneş Sistemindeki en ilginç jeolojik özelliklere sahip kozmik cisimlerden biri. Satürnün uydusu ekvator kısmında daha şişkin iken, kutupları daha basık. Ayrıca, yükseklikleri 20 kmye varabilen devasa dağlara sahip. Ayrıca, bazılarının derinliği 25 kmyi bulan dev kraterleri bulunuyor.
EVERESTTEN UZUN DAĞLAR
Iapetus, Marsta görülenlere kıyasla çok daha büyük dev yerkaymalarına sahne oluyor. Washington Üniversitesinden William Mckinnon, bunun sebebini Iapetusun sahip olduğu inanılmaz topografyaya bağlıyor. McKinnon, Tuhaf şeklinin yanı sıra, meteorların oluşturduğu kraterler çok derin, Everestin iki katını geçen dev dağlar var... Bu kadar çok topografik özellik ara sıra farklı jeolojik olaylara imkan veriyor dedi.
Singer, Iapetus üzerindeki araştırmasında gerilim kırılmalarını araştırıyordu. Ancak karşısına 30 dev yer kayması çıktı. Bunlardan 17si krater duvarlarında, 13ü ekvatordaki çıkıntıların eteklerinde yer alıyordu.Cassini fotoğrafları üzerinde yapılan analizlerde, Iapetustaki buzun Dünyadaki buza kıyasla çok daha düşük bir sürtünme katsayısı olduğu ve bu kapsamda daha hızlı hareket ettiği belirlendi.
Singer ve meslektaşları, buzdaki çok küçük temas noktalarının kayma esnasında cidi ölçüde ısınıyor olabileceğini, böylece buz enkazın daha akışkan bir hale geldiğini düşünüyor. Singer, birgün fizikçilerin laboratuvar ortamında yapacağı deneylerin bu düşünceyi savunan sonuçlar ortaya çıkarabileceğine inanıyor.