Güneş Rüzgârı Nedir - Güneş Rüzgârı Hakkında - Güneş Rüzgârı Özellikleri Nelerdir



Güneş rüzgârı, bir yıldızın üst atmosferinden salgılanan yüklü parçacıklar (ayrıca plazma) akımıdır. Güneş dışında yıldızlar söz konusu olduklarında yıldız rüzgârından söz edilir.

Çoğunlukla, yıldızın yüksek ısı düzeyi ve kendi devinim hızları sayesinde, yerçekiminden kurtulabilen yüksek erkeli (enerjili) eksiciklerden (elektronlardan) ve önelciklerden (proton) (1 keV yakınlarında) oluşur. Güneş rüzgârına doğrudan bağlı olaylar arasında, Yer'deki elektriksel güç merkezlerini etkisizleştirebilen yermıknatıssal fırtına, kutup ışıkları, ve kuyrukluyıldızların kuyruğunun Güneş'den ters yönde olması sayılabilir.

Güneş rüzgârının incelenmesinde kullanılan ısı erkesi tabanlı savlar, 1960'lara varıldığında, ısısal hızlandırmanın parçacıkların hızını açıklayamamasının kesinleşmesi ile geçerliliklerini yitirdiler. Bu bağlamda, son yıllarda Güneş atmosferinin mıknatıssal alanının etkisine ağırlık verilmektedir.

Güneş Rüzgarı (Solar Wind)
Güneş'in fotonlara dönüşerek kaybettiği kütle haricinde, iyonize gaz şeklinde kaybettiği kütle Güneş rüzgarı olarak tanımlanır.Güneş rüzgarları, Dünya'daki manyetik fırtınalar sonucunda gözlenmiş ve açığa çıkmıştır.Jeomanyetik fırtınalar ile Güneş rüzgarı arasındaki bağlantı Güneş patlamasına kadar uzanır.Kısaca Güneş rüzgarları, Güneş patlamaları (Solar Flare) yoluyla da oluşabilir.Güneş rüzgarlarının Dünya üzerindeki hissedilir şiddeti, Dünya'nın Güneş etrafındaki yörüngesel hareketine ve Güneşin dönüşüne bağlıdır.

Güneş rüzgarlarının Dünya üzerindeki en önemli etkisi kuzey ve güney ışıkları olarak da anılan Auroralardır. Auroralar, Güneş rüzgarını oluşturan iyonize parçacıkların Dünya'nın manyetik alan çizgilerinin yoğunlaştığı bölgelerden girerek, atmosferin üst katmanları ile etkileşmesi sonucunda oluşurlar.Geniş koronal deliklerden kaçan parçacıklar yüksek hızlı Güneş rüzgarını oluştururlar. Alfven adı verilen dalgalar Güneş rüzgarının yüksek bir hıza ulaşmasında etkilidir.

Güneş Rüzgarı Nedir? Güneş Rüzgarı Hakkında
Güneş rüzgârı, Güneş’ten yayılan parçacık akımıdır. Çoğunlukla elektronlardan, protonlardan ve alfa parçacıklarından (helyum atomu çekirdeklerinden) oluşur. Bu parçacıkların büyük çoğunluğu, Güneş’in devasa çekimi sebebiyle, Güneş’e geri dönse de bir kısmı, sahip oldukları yüksek hızlar sayesinde, çok uzak mesafelere ulaşır. Güneş rüzgârı, Güneş’in etrafındaki baloncuk benzeri bir hacmin içinden dışarıya doğru yol alır. Yıldızlararası uzayla çevrelenen bu hacme güneşküre denir ve sınırları Plüton’un yörüngesinin ötelerine kadar uzanır.

Güneş’ten yayılan parçacık akımlarının varlığı ilk olarak 1859’da öne sürülmüştü. Ancak böyle bir akımın var olup olmadığı ve eğer varsa ne içerdiği uzun yıllar tartışma konusu oldu. Güneş rüzgârının varlığını doğrulayan ilk doğrudan gözlem, 1959 yılında Sovyet Luna 1 uydusu tarafından yapıldı. Güneş rüzgârı esasen iki bileşene ayrılır. Yavaş Güneş rüzgârı olarak adlandırılan bileşenin hızı saniyede 400 kilometre civarındayken hızlı Güneş rüzgârı olarak adlandırılan bileşenin hızıysa saniyede 750 kilometre civarındadır. Dünya’da ve Güneş Sistemi’ndeki diğer gök cisimlerinde gözlemlenen çeşitli olayların sebebi, Güneş rüzgârıdır. Örneğin kuyruklu yıldızlar Güneş’e yaklaşırken de Güneş’ten uzaklaşırken de kuyrukları Güneş’ten uzağa doğru yönelir. Bu durumun nedeni, Güneş rüzgârının kuyruklu yıldızların kuyruğunu itmesidir. Dünya’nın manyetik alanı Güneş rüzgârındaki yüklü parçacıklara karşı kalkan görevi görür. Ancak bu yüklü parçacıkların bir kısmı yine de Dünya’ya ulaşır. Güneş rüzgârındaki elektrik yüklü parçacıklar, kutup bölgelerinde gözlemlenen auroralara sebep olur.

Dünya’nın uydusu Ay, atmosfere ya da manyetik alana sahip olmadığı için sürekli olarak Güneş rüzgârındaki yüklü parçacıklar tarafından bombardıman edilir. Apollo görevleri sırasında Ay’dan toplanan topraklar üzerinde yapılan çalışmalar da bu toprakların Güneş rüzgârı sebebiyle atom çekirdeği bakımından zenginleştiğini gösteriyor. Mars da Ay gibi manyetik alana sahip olmadığı için doğrudan Güneş rüzgârına maruz kalır. Bu durum Mars’ın atmosferinin giderek incelmesine ve seyrelmesine neden oluyor. Mars’ın atmosferinin günümüzdeki yoğunluğu Dünya’nınkinin sadece yüzde biri kadar. NASA tarafından 1977 yılında uzaya gönderilen Voyager 1, güneşkürenin dışına çıkan ilk uzay aracı oldu. Voyager 1’in 13 Aralık 2010’da yaptığı ölçümler Güneş’ten yayılan yüklü parçacıkların ışınsal yöndeki hızının sıfıra düştüğünü gösterdi. Güneş rüzgârının bu bölgede sadece yanlara doğru yayılabilmesinin nedeni, yıldızlararası uzaydan gelen parçacık rüzgârının güneş rüzgârını itmesi.

Kaynak: TÜBİTAK​