Özellikle çocuklar, yaşlılar, kronik kalp-damar hastalığı, hipertansiyon, ritm bozukluğu olanların risk altında bulunduğu güneş çarpması nedir? Belirtileri nelerdir? Güneş çarpmasında yapılacaklar ve güneş çarpmasından korunma yolları.

Güneş çarpması, genellikle güneş ışınlarına uzun süreli maruz kalmanın veya fiziksel zorlanmanın bir sonucu olarak vücudunuzun aşırı ısınmasına bağlı bir durumdur. Bu en ciddi ısı hasarı formu, sıcak çarpması, vücut sıcaklığınız 40 C veya daha yüksek bir değere yükselirse ortaya çıkabilir. Durum yaz aylarında en yaygın olanıdır.

Güneş çarpması acil müdahale gerektirir. Tedavi edilmeyen Güneş çarpması beyin, kalp, böbrek ve kaslarınıza hızlıca zarar verebilir. Hasar, daha uzun tedavi geciktirir, ciddi komplikasyon veya ölüm riskinizi artırır.

GÜNEŞ ÇARPMASININ BELİRTİLERİ

Isı çarpması belirtileri ve semptomları şunlardır:

Yüksek vücut ısısı: Rektal bir termometre ile elde edilen 40 C veya daha yüksek bir çekirdek vücut ısısı, güneş çarpmasının ana işaretidir.

Şuur bulanıklığı veya davranış: Kafa karışıklığı, ajitasyon, konuşma bozukluğu, sinirlilik, nöbetler ve koma, hepsi güneş çarpmasından kaynaklanabilir.

Terlemede değişiklik: Sıcak havalarda güneş çarpması sonucu cildinizi sıcak ve kuru hissedersiniz. Bununla birlikte, yoğun egzersiz ile ortaya çıkan güneş çarpmasında, cildinizi kuru veya hafif nemli hissedebilirsiniz.

Mide bulantısı ve kusma: Karında ani ve ağrılı kas spazmları görülür.

Kızarmış cilt: Vücut sıcaklığınız arttıkça cildiniz kızarır.

Hızlı solunum: Solunumunuz hızlı olabilir.

Kalp atış hızı: Nabzınız önemli ölçüde artabilir. Çünkü ısı stresi, vücudunuzu soğutmanıza yardımcı olmak için kalbinizde muazzam bir yük oluşturur.

Baş ağrısı: Şiddetli baş ağrıdı güneş çarpması ile birlikte gelişir.

GÜNEŞ ÇARPMASINDA KİMLER RİSK ALTINDA?

Yüksek sıcaklığa maruz kalan herkes risk altındadır. Aşağıdaki gruplar ise özellikle yüksek risk altındadırlar :

– Çocuklar

– Yaşlılar

– Damar sertliği ve kalp yetmezliği olanlar

– Şeker hastalığı olanlar

– Alkol bağımlıları

– Deri hastalıkları olan hastaları

– Vücudun sıcaklık dengelenmesini engelleyen ilaç kullanan insanlar: Atropin içeren gastrointestinal ilaçlar, Antidepresanlar, Antipsikotikler, Beta-bloker içeren kardiyovasküler ilaçlar, Diyüretikler, Parkinson hastalığı ilaçları

– Uzun mesafe koşucuları ve bisiklet sporuyla uğraşanlar

GÜNEŞ ÇARPMASINDA YAPILACAKLAR

Bir kişinin sıcak çarpması yaşadığını düşünüyorsanız, derhal tıbbi yardım alın. 112’yi veya yerel acil servis numaranızı arayın.

– Acil tedavi için beklerken aşırı ısınmış kişiyi soğutmak için hemen harekete geçin.

– Kişiyi gölgeye veya içeriye alın.

– Fazla olan kıyafetleri çıkarın.

– Her ne pahasına olursa olsun, kişiyi serinletin. (soğuk bir küvete ya da duşa sokun veya kişinin baş, boyun, koltuk altları ve kasıklarına buz paketleri ya da soğuk, ıslak havlular koyun.

– Soğuk kanın beyne ve vücut merkezine dönmesini sağlamak için kol ve bacaklara masaj yapın.

– Kan dolaşımını başa doğru yönlendirmek için ayaklarını yükseltin.

– Bir miktar tuzlu su içerin. (1 litre suya 1 çay kaşığı tuz) Bu 1 litrelik suyu hastaya en az bir saat süre ile yudum yudum içirmek gerekir. Eğer hastanın bilinci yerinde ise, hastaya su kaybına karşın su ya da elektrolit sıvı içirilmesi gerekir. Sıvı kaybının aşırı olduğu vakalarda damardan sıvı verilmesi gerekebilir. Ateş düşürüldükten ve dehidrasyon tedavisinin ardından diğer belirtilerin tedavisi için doktorunuz ilaç da verebilir.

BU DURUMLARDA HEMEN BİR DOKTOR ÇAĞIRIN?

Güneş çarpması acil tıbbi bir vakadır. Aşağıdaki semptomları gösteren bir kişiye tanıklık ederseniz acil tıbbi yardım çağırın.

– Sersemlik
– Aşırı yorgunluk
– Gerginlik
– Şiddetli kas ağrıları, yüksek ateş veya mide bulantısı
– Havale geçirme ya da bilinç kaybı

GÜNEŞ ÇARPMASINDAN KORUNMANIN YOLLARI

– Fiziksel egzersizler yapmadan önce, yaparken ve yaptıktan sonra bolca su için. Güneş altında veya sıcak bir ortamda uzun süre kalacaksanız su tüketmeyi ihmal etmeyin.

– Günün en sıcak saatlerini serin bir yerde geçirin.

– Yeni bir iklimle veya farklı hava koşullarıyla karşı karşıya kaldıysanız, ya da yaz ayları henüz başladıysa, yeni koşullara uyum sağlayabilmesi için vücudunuza zaman tanıyın.

– Eğer uzun mesafe koşucusu ya da bisikletçisi iseniz ve güneşli bir günde, sıcak bir havada yarışacağınızı biliyorsanız, antrenmanlarınızı da hava güneşli ve sıcakken yapmalısınız. Bu vücudunuzun ısıya alışmasına yardımcı olacaktır. Antrenman yaparken de bolca su tüketmeyi ihmal etmeyin ve vücudunuz sıcaklıklara alışana kadar antrenmanlarınızda aşırıya gitmeyin.

– Güneş altında çok fazla vakit geçirmemeye özen gösterin.

– Genellikle açık alanda çalışıyorsanız güneşli havalarda geniş kenarları olan şapkalar kullanın.

– Sıcak havalarda açık renkli, bol, rahat, hafif ve pamuklu kıyafetleri tercih edin. Pamuklu kıyafetler hava geçişlerine müsaade ettiği ve terin buharlaşabilmesine olanak tanıdığı için özellikle seçilmeli.

– Pencereleri açın. İçerideki hava akımını yükseltmek için vantilatörler kullanabilirsiniz.

– Sıcak havalarda hafif yiyeceklerle aşırıya kaçmadan beslenin. Alkol almayın. Hele egzersiz öncesinde, egzersiz yaparken ve egzersizin hemen sonrasında alkolden kesinlikle uzak durun.

– Sıcak ve nemli havalarda, özellikle gün ortasında efor gerektiren işlerden olabildiğince uzak durmaya çalışın.

– Sıcak havalarda egzersiz yapmak zorundaysanız, vücudunuzun sıcak havaya adapte olmasını sağlayabilecek bir tempoda çalışın. Efor gerektiren egzersizlerinizi sabah erken ya da akşam üstü, havanın nispeten daha serin olduğu zamanlarda yapabilirsiniz.

– Doktorunuza aldığınız ilaçların vücut sıcaklığına bir etkilerinin olup olmadığını sorabilirsiniz. Eğer böyle ilaçlar kullanıyorsanız, sıcak havalarda efor gerektiren işlerinizi sınırlandırabilir ve su tüketiminize özellikle önem verebilirsiniz.

– Vücut sıcaklığının aşırı yükselişinden kaynaklı hastalıkların belirtilerini fark edebilmeniz önemlidir. Unutmayınız ki bu semptomlar birdenbire ortaya çıkabilecekleri gibi, günler içerisinde, zamanla da ortaya çıkabilir.

YANIK TEDAVİSİ NASIL YAPILIR?

Yanık çok kötü sonuçlara yol açan bir yaralanma türüdür. Sonuçları, görsel açıdan oldukça rahatsızlık verici ve fonksiyonel anlamda sakat bırakıcı niteliktedir. Bu bir kader değildir! Kişinin kendi dokuları kullanılarak yanık izleri azaltılabilmekte ve hareket serbestisi sağlanabilmektedir. Yanık sonrası oluşan her türlü şekil bozukluğu tamamıyle düzeltilmekte ya da en azından eski durumuna göre çok daha iyi bir hale getirilmektedir. Bu uzun olabilecek bir süreçtir ve kişilerin topluma kazandırılması için sabırla en erken zamanda plastik cerrahi ameliyatlarına başlanması gerekmektedir.