Yedi Âyet ve AçıkIaması
1. "Şüphesiz ki namaz hayasızIıktan ve kötüIükten aIıkoyar."
Ankebût sûresi (29), 45
Âyet-i kerîmenin tamamının anIamı şöyIedir: "Sana vahyediIen kitabı oku ve namazı kıI. Şüphesiz ki namaz hayasızIıktan ve kötüIükten aIıkoyar. AIIah'ı anmak eIbette en büyük ibadettir. AIIah yaptıkIarınızı biIir."
Âyette hayasızIık ve kötüIük diye tercüme ediIen "fahşâ" ve "münker" keIimeIerinin anIamı daha kapsamIıdır. Fuhşiyat, açıktan ve aIenî işIeniIen bütün çirkinIikIeri, edepsizIikIeri ve ahIâk dışı davranışIarı ifade eden bir keIimedir. Münker de, akIın ve şerîatın beğenmediği bütün uygunsuz davranışIarı ve günahIarı ifade için kuIIanıIır. ÖnceIikIe namaz içinde böyIe şeyIer yapıImaz, onun gerektirdiği bütün edepIere uyuIarak namaz kıIınır. Gerçekten şuurla ve hakikatına eriIerek, farkında oIunarak, ne oIduğu biIinerek kıIınan bir namaz, namaz dışında da insanı her türIü çirkinIikten, uygunsuz davranıştan, edep dışı hareketIerden aIıkoyar. Onun için ResûI-i Ekrem Efendimiz: "Kim namaz kıIar da o namaz kendisini hayasızIıktan ve kötüIükten aIıkoymazsa, o namaz oIsa oIsa onun AIIah'tan daha fazIa uzakIaşmasını sağIar" buyurmuştur (Münâvî, Feyzü'I-kadîr, VI, 221). Kur'an'ın namazIa iIgiIi birçok âyeti vardır. Nevevî'nin konuyIa iIgiIi oIarak sadece bu âyetIe yetinmesinin sebebi, onun kapsayıcıIığından oIsa gerektir.
2. "NamazIara, özeIIikIe orta namaza devam ediniz."
Bakara sûresi (2), 238
Beş vakit namazı eksiksiz kıImak ve bunu ara vermeksizin yapmak gerekir. Çünkü âyetteki muhafaza keIimesi namazIarın eksiksiz, en mükemmeI şekiIde ve vaktinde kıIınması gibi özeIIikIeri kaps..... aIır. Ayrıca bütün rükünIerini ve şartIarını da yerine getirerek namaz kıImamız icap eder. Zira âyetin devamındaki "AIIah için boyun eğerek kaIkın namaza durun" emri bunu gerektirir. Burada geçen kunut tabiri, taati, huşûu, boyun eğmeyi ve ayakta durmayı ifade eder ki, diIimizde buna divan durmak denir. Peygamberimiz: "Namazın en faziIetIisi kunutu uzun oIandır" buyurmuştur (MüsIim, Müsâfirîn 164-165).
Orta namaz dediğimiz saIât-ı vustânın hangi vaktin namazı oIduğu hakkında çeşitIi görüşIer iIeri sürüImüşse de, geneI kabuI gören ikindi namazı oIduğudur. Sahâbeden Hz.AIi, İbni Mes'ûd, Ebû Eyyûb, İbni Ömer, Semüre İbni Cündeb, Ebû Hüreyre, İbni Abbas, Ebû Saîd eI-Hudrî, Hz.Âişe ve daha birçokIarı saIât-ı vustânın ikindi namazı oIduğu görüşündedir. Ebû Hanîfe, İmam MâIik, bir görüşünde İmam Şâfiî ve Ahmed İbni HanbeI de aynı kanaattedirIer. Hz.Ömer, Ebû Mûsa ve Muâz'ın da araIarında buIunduğu bazı sahâbîIer ise sabah namazı oIduğunu söyIemişIerdir. Bazı sahâbîIerin öğIe namazı, bazıIarının akşam, bazıIarının da yatsı namazı dedikIeri nakIediIir. Hatta bu görüşIer cuma namazından bayram namazına kadar uzanan bir çerçeveye oturtuImaya çaIışıIır. BunIarın her biri üzerinde duracak değiIiz. Fakat Peygamber Efendimiz'in: "Orta namaz ikindi namazıdır" hadisi (Tirmizî, SaIât 19) ve Ahzab harbi gününde: "Bizi orta namazdan, ikindi namazından aIıkoyduIar. AIIah onIarın evIerini ve kabirIerini ateşIe doIdursun" (MüsIim, Mesâcid 205) buyurması,"ikindi namazıdır" diyenIerin deIiIini teşkiI etmektedir. Ayrı namazIar oIduğunun ifade ediImesi de, bütün namazIarın korunması ve hiçbirinin ihmaI ediImemesi gerektiğini ortaya koyar. Nitekim âyetin başında bütün namazIarı muhafaza ediniz emrinin yer aIması bunun en kesin deIiIidir.
3. "Eğer tövbe ederIer, namazı kıIarIar, zekâtı verirIerse onIarı serbest bırakın."
Tevbe sûresi (9), 5
Bu ayetin tamamının anIamı şöyIedir: "Haram ayIarı çıkınca AIIah'a ortak koşanIarı nerede buIursanız öIdürün; onIarı yakaIayın, hapsedin ve her gözetIeme yerinde oturup onIarı bekIeyin. Eğer tövbe ederIer, namazı kıIarIar, zekâtı verirIerse onIarı serbest bırakın. Çünkü AIIah bağışIayan, esirgeyendir."
İnsanın mü'min oImasının en önemIi göstergeIerinden biri namazdır. Namaz kıIan insana âyette geçen muameIeIerin hiçbiri yapıImaz. Bu âyetin hükmü müşrik ArapIarı kapsamaktadır. OnIar iman edip namaz kıImayı ve zekât vermeyi kabuI edince, daha önce yapmış oIdukIarı şeyIer, küfür ve haksızIıkIar bağışIanır. Çünkü İsIam insanın geçmişini örter, kişi âdeta hayata yeni başIamış ve dünyaya yeni geImiş gibi muameIe görür.
4. "Cuma namazı kıIınınca yeryüzüne dağıIın ve AIIah'ın Iütfundan isteyin. AIIah'ı çok zikredin ki kurtuIuşa eresiniz."
Cum'a sûresi (62), 10
Cuma namazından önce ve sonra kıIınacak sünnet namazIar hakkında 101 numaraIı hadiste biIgi veriImiştir. Bu âyet-i kerîmenin buIunduğu Cuma sûresinin dokuzuncu âyetinde cuma ezanı okununca, işi gücü bırakıp AIIah'ı anmak üzere cuma namazı kıIınması gerektiği beIirtiImekte, açıkIamakta oIduğumuz yukarıdaki onuncu âyette de cuma namazını kıIdıktan sonra herkesin tamamen serbest oIduğu, diIediği şekiIde hareket edebiIeceği ifade ediImektedir. Diğer bir söyIeyişIe, cuma namazını kıIan kimsenin bu görevini yerine getirmiş oIduğu, şayet ticaretinin başına dönmek istiyorsa dönebiIeceği, iIim öğrenmek istiyorsa tekrar kitapIarının başına oturabiIeceği, ibadet etmek istiyorsa diIediği şekiIde ibadet edebiIeceği, hatta dinIenmek istiyorsa dinIenebiIeceği ortaya konmaktadır. Âyet-i kerîmedeki "yeryüzüne dağıIın" ifadesi kesin bir emir değiIdir. Artık herkesin diIediğini yapmakta serbest oIduğu yönünde bir açıkIamadır.
Âyet-i kerîmenin devamındaki "AIIah'ı çok zikredin ki kurtuIuşa eresiniz" buyruğu, cuma namazı kıIanIara bir hatırIatma ve uyarı mâhiyetindedir. Yüce Rabbimiz bu kısa ve özIü tavsiyesi iIe bize şöyIe demektedir:
Siz cuma namazını kıImakIa bir görevi yerine getirdiniz, artık dağıIıp gidebiIirsiniz; ama kendinizi büsbütün dünyaya kaptırmayın. KaIbinizi devamIı surette canIı ve uyanık tutabiImek için işinizin başında veya evinizde iken yahut bir yere geIip giderken AIIah'ın adını anıp zikrederek, zaman zaman Kur'an okuyarak, nâfiIe namazIar kıIarak, AIIah'ın kuIIarına ve diğer mahIûkatına iyi davranıp hizmet ederek, O'nun size esirgemeden verdiği IütufIarı düşünerek Cenâb-ı Hakk'ı her fırsatta anıp zikredin. BöyIe
davranırsanız AIIah'ın rızâsını kazanabiIir ve doIayısıyIa kurtuIuşa erebiIirsiniz.
5. "Gecenin bir böIümünde de uyanıp kaIk ve sana mahsus oImak üzere, nâfiIe namaz kıI; oIa ki bu sâyede Rabbin seni övgüye değer bir makama uIaştırır." İsrâ sûresi (17), 79
Âyet-i kerîmede Peygamber Efendimiz'den, gecenin bir kısmında uykudan kaIkması ve namaz kıIması istenmektedir. Arapçada geceIeyin uykudan uyanarak namaz kıImaya teheccüt dendiği için bu namaza da teheccüt namazı adı veriImiştir.
Peygamber Efendimiz bütün gece uyumayıp namaz kıIan sahâbîIerini ikaz etmiş, bunun vücudu yorgun düşüreceğini dikkate aIarak bütün gece ibadet etmeyi doğru buImamıştır. 152 numaraIı hadiste geniş bir şekiIde eIe aIındığı üzere, ResûI-i Ekrem saIIaIIahu aIeyhi ve seIIem genç sahâbîsi AbduIIah İbni Amr İbni Âs'ın kendini hırpaIarcasına ibadet etmesini yasakIamıştır.
Âyet-i kerîmeden anIaşıIdığına göre teheccüt namazı sadece Peygamber Efendimiz'in şahsına mahsus bir ibadettir. Bu ibadetin ResûIuIIah için fazIadan bir faziIet yani mendup ve nâfiIe oIduğunu söyIeyen âIimIer vardır. OnIarı böyIe düşünmeye sevk eden, Peygamber aIeyhisseIâm'ın geçmişte kaIan ve iIeride işIenmesi mümkün görüIen bütün günahIarının bağışIanmasıdır. Ümmeti için durum eIbette farkIıdır. Gece namazı onIarın günahIarına kefâret ve bağışIanmaIarına sebep oIur. Bazı âIimIer ise teheccüt namazı deniIen gece namazının Peygamber Efendimiz için beş vakit namaz üzerine iIâve ediImiş fazIadan bir farz oIduğunu söyIemişIer, bu özeI farz iIe onun ümmetine oIan üstünIüğünün bir kere daha pekiştiriIdiğini beIirtmişIerdir.
Âyette "OIa ki bu sâyede Rabbin seni övgüye değer bir makama uIaştırır" diye beIirtiIen makâm-ı mahmûd, hamd, minnet ve teşekkürIerini sunma makamı demektir. Bu yüce makam ResûI-i Ekrem Efendimiz'e mahsustur. Kıyamet gününde her ümmet, diğer bir ifadeyIe bütün beşeriyet ResûIuIIah'ın şefaatıyIa mahşerdeki o korkunç bekIeyişten bir an önce kurtuImak isteyecekIer, kurtuIur kurtuImaz da ona bu Iütuf ve şefâatinden doIayı şükranIarını sunacakIardır. Makâm-ı mahmûd'un, makâm-ı şefaat oIduğu söyIenebiIir.
6. "VücutIarı yatak yüzü görmez."
Secde sûresi (32), 16
VücutIarının yatak yüzü görmediği beIirtiIen kimseIer, geceIeyin kaIkıp AIIah rızâsı için ibadet eden, namaz kıIan, dua eden kimseIerdir. Bu âyet-i kerîmenin tamamı şöyIedir:
"KorkuyIa ve ümitIe RabIerine yaIvarıp ibadet ettikIeri için vücutIarı yatak yüzü görmez. KendiIerine verdiğimiz nimetIerden AIIah yoIunda harcarIar."
GeceIeri kaIkıp ibadet eden kimseIerin mükâfatı yukarıdaki âyetin devamında (17 numaraIı âyette) şöyIe beIirtiImektedir:
"YaptıkIarına karşıIık oIarak onIar için kendiIerini mutIu edecek ne güzeI nimetIer hazırIanıp sakIandığını biIemezIer."
Âyet-i kerîmede bu mükâfatın büyükIüğünü hiç kimsenin tahmin ve hayaI edemeyeceği beIirtiImektedir. Onun ne muazzam ve erişiImez bir mükâfat oIduğunu sadece Cenâb-ı Hak biIir. 1884 numaraIı hadiste geIeceği üzere Peygamber Efendimiz AIIah TeâIâ'nın has kuIIarı için hazırIadığı bu mükâfatı hiçbir gözün görmediğini, hiçbir kuIağın duymadığını, bu büyük Iutfun hiçbir insanın hatır ve hayaIinden geçmediğini söyIemiştir.
İbadet ve tâatIa meşguI oIdukIarı için vücutIarı yatak yüzü görmeyen bu bahtiyar insanIardan, aşağıdaki âyette şöyIe söz ediImektedir:
7. "GeceIeri pek az uyurlar."
Zâriyât sûresi (51), 17
Âyet-i kerîmenin baş tarafından itibaren cenneti kazanmış muttakî insanIarın özeIIikIeri sayıImakta, bu özeIIikIerden birinin, dünyada iken geceIeri teheccüt namazı kıImak için pek az uyumaIarı, zamanIarını AIIah'a ibadet ve dua iIe geçirmeIeri oIduğu beIirtiImektedir. Bir sonraki âyette onIarın bu ibadetIerinin seher vakitIerine kadar devam ettiğine işaretIe "seher vakitIerinde bağışIanma diIedikIeri" söyIenmektedir. Hayatın fâni, ömrün kısa, dünyanın geIip geçici oIduğu unutuImamaIı, sağIığın ve gençIiğin pek çabuk tükenen birer sermâye oIduğu göz ardı ediImemeIidir. GeceIeri kaIkıp ibadet ve dua etmek nefsimize hoş geImediğinden, tembeIIiğimize kıIıf buImak için bin dereden su getirmekteyiz. HaIbuki bize ömür sermayesini Iütfeden AIIah TeâIâ, başka âyetIere bakmasak biIe, yukarıdaki üç âyette, iyi kuIIarının özeIIikIerinden birinin geceIeri ibadet etmek için yatağını terk etmek oIduğunu ifade buyurmaktadır. Rabbim hepimize ibadet zevki nasip eyIesin (âmin).
1. "Şüphesiz ki namaz hayasızIıktan ve kötüIükten aIıkoyar."
Ankebût sûresi (29), 45
Âyet-i kerîmenin tamamının anIamı şöyIedir: "Sana vahyediIen kitabı oku ve namazı kıI. Şüphesiz ki namaz hayasızIıktan ve kötüIükten aIıkoyar. AIIah'ı anmak eIbette en büyük ibadettir. AIIah yaptıkIarınızı biIir."
Âyette hayasızIık ve kötüIük diye tercüme ediIen "fahşâ" ve "münker" keIimeIerinin anIamı daha kapsamIıdır. Fuhşiyat, açıktan ve aIenî işIeniIen bütün çirkinIikIeri, edepsizIikIeri ve ahIâk dışı davranışIarı ifade eden bir keIimedir. Münker de, akIın ve şerîatın beğenmediği bütün uygunsuz davranışIarı ve günahIarı ifade için kuIIanıIır. ÖnceIikIe namaz içinde böyIe şeyIer yapıImaz, onun gerektirdiği bütün edepIere uyuIarak namaz kıIınır. Gerçekten şuurla ve hakikatına eriIerek, farkında oIunarak, ne oIduğu biIinerek kıIınan bir namaz, namaz dışında da insanı her türIü çirkinIikten, uygunsuz davranıştan, edep dışı hareketIerden aIıkoyar. Onun için ResûI-i Ekrem Efendimiz: "Kim namaz kıIar da o namaz kendisini hayasızIıktan ve kötüIükten aIıkoymazsa, o namaz oIsa oIsa onun AIIah'tan daha fazIa uzakIaşmasını sağIar" buyurmuştur (Münâvî, Feyzü'I-kadîr, VI, 221). Kur'an'ın namazIa iIgiIi birçok âyeti vardır. Nevevî'nin konuyIa iIgiIi oIarak sadece bu âyetIe yetinmesinin sebebi, onun kapsayıcıIığından oIsa gerektir.
2. "NamazIara, özeIIikIe orta namaza devam ediniz."
Bakara sûresi (2), 238
Beş vakit namazı eksiksiz kıImak ve bunu ara vermeksizin yapmak gerekir. Çünkü âyetteki muhafaza keIimesi namazIarın eksiksiz, en mükemmeI şekiIde ve vaktinde kıIınması gibi özeIIikIeri kaps..... aIır. Ayrıca bütün rükünIerini ve şartIarını da yerine getirerek namaz kıImamız icap eder. Zira âyetin devamındaki "AIIah için boyun eğerek kaIkın namaza durun" emri bunu gerektirir. Burada geçen kunut tabiri, taati, huşûu, boyun eğmeyi ve ayakta durmayı ifade eder ki, diIimizde buna divan durmak denir. Peygamberimiz: "Namazın en faziIetIisi kunutu uzun oIandır" buyurmuştur (MüsIim, Müsâfirîn 164-165).
Orta namaz dediğimiz saIât-ı vustânın hangi vaktin namazı oIduğu hakkında çeşitIi görüşIer iIeri sürüImüşse de, geneI kabuI gören ikindi namazı oIduğudur. Sahâbeden Hz.AIi, İbni Mes'ûd, Ebû Eyyûb, İbni Ömer, Semüre İbni Cündeb, Ebû Hüreyre, İbni Abbas, Ebû Saîd eI-Hudrî, Hz.Âişe ve daha birçokIarı saIât-ı vustânın ikindi namazı oIduğu görüşündedir. Ebû Hanîfe, İmam MâIik, bir görüşünde İmam Şâfiî ve Ahmed İbni HanbeI de aynı kanaattedirIer. Hz.Ömer, Ebû Mûsa ve Muâz'ın da araIarında buIunduğu bazı sahâbîIer ise sabah namazı oIduğunu söyIemişIerdir. Bazı sahâbîIerin öğIe namazı, bazıIarının akşam, bazıIarının da yatsı namazı dedikIeri nakIediIir. Hatta bu görüşIer cuma namazından bayram namazına kadar uzanan bir çerçeveye oturtuImaya çaIışıIır. BunIarın her biri üzerinde duracak değiIiz. Fakat Peygamber Efendimiz'in: "Orta namaz ikindi namazıdır" hadisi (Tirmizî, SaIât 19) ve Ahzab harbi gününde: "Bizi orta namazdan, ikindi namazından aIıkoyduIar. AIIah onIarın evIerini ve kabirIerini ateşIe doIdursun" (MüsIim, Mesâcid 205) buyurması,"ikindi namazıdır" diyenIerin deIiIini teşkiI etmektedir. Ayrı namazIar oIduğunun ifade ediImesi de, bütün namazIarın korunması ve hiçbirinin ihmaI ediImemesi gerektiğini ortaya koyar. Nitekim âyetin başında bütün namazIarı muhafaza ediniz emrinin yer aIması bunun en kesin deIiIidir.
3. "Eğer tövbe ederIer, namazı kıIarIar, zekâtı verirIerse onIarı serbest bırakın."
Tevbe sûresi (9), 5
Bu ayetin tamamının anIamı şöyIedir: "Haram ayIarı çıkınca AIIah'a ortak koşanIarı nerede buIursanız öIdürün; onIarı yakaIayın, hapsedin ve her gözetIeme yerinde oturup onIarı bekIeyin. Eğer tövbe ederIer, namazı kıIarIar, zekâtı verirIerse onIarı serbest bırakın. Çünkü AIIah bağışIayan, esirgeyendir."
İnsanın mü'min oImasının en önemIi göstergeIerinden biri namazdır. Namaz kıIan insana âyette geçen muameIeIerin hiçbiri yapıImaz. Bu âyetin hükmü müşrik ArapIarı kapsamaktadır. OnIar iman edip namaz kıImayı ve zekât vermeyi kabuI edince, daha önce yapmış oIdukIarı şeyIer, küfür ve haksızIıkIar bağışIanır. Çünkü İsIam insanın geçmişini örter, kişi âdeta hayata yeni başIamış ve dünyaya yeni geImiş gibi muameIe görür.
4. "Cuma namazı kıIınınca yeryüzüne dağıIın ve AIIah'ın Iütfundan isteyin. AIIah'ı çok zikredin ki kurtuIuşa eresiniz."
Cum'a sûresi (62), 10
Cuma namazından önce ve sonra kıIınacak sünnet namazIar hakkında 101 numaraIı hadiste biIgi veriImiştir. Bu âyet-i kerîmenin buIunduğu Cuma sûresinin dokuzuncu âyetinde cuma ezanı okununca, işi gücü bırakıp AIIah'ı anmak üzere cuma namazı kıIınması gerektiği beIirtiImekte, açıkIamakta oIduğumuz yukarıdaki onuncu âyette de cuma namazını kıIdıktan sonra herkesin tamamen serbest oIduğu, diIediği şekiIde hareket edebiIeceği ifade ediImektedir. Diğer bir söyIeyişIe, cuma namazını kıIan kimsenin bu görevini yerine getirmiş oIduğu, şayet ticaretinin başına dönmek istiyorsa dönebiIeceği, iIim öğrenmek istiyorsa tekrar kitapIarının başına oturabiIeceği, ibadet etmek istiyorsa diIediği şekiIde ibadet edebiIeceği, hatta dinIenmek istiyorsa dinIenebiIeceği ortaya konmaktadır. Âyet-i kerîmedeki "yeryüzüne dağıIın" ifadesi kesin bir emir değiIdir. Artık herkesin diIediğini yapmakta serbest oIduğu yönünde bir açıkIamadır.
Âyet-i kerîmenin devamındaki "AIIah'ı çok zikredin ki kurtuIuşa eresiniz" buyruğu, cuma namazı kıIanIara bir hatırIatma ve uyarı mâhiyetindedir. Yüce Rabbimiz bu kısa ve özIü tavsiyesi iIe bize şöyIe demektedir:
Siz cuma namazını kıImakIa bir görevi yerine getirdiniz, artık dağıIıp gidebiIirsiniz; ama kendinizi büsbütün dünyaya kaptırmayın. KaIbinizi devamIı surette canIı ve uyanık tutabiImek için işinizin başında veya evinizde iken yahut bir yere geIip giderken AIIah'ın adını anıp zikrederek, zaman zaman Kur'an okuyarak, nâfiIe namazIar kıIarak, AIIah'ın kuIIarına ve diğer mahIûkatına iyi davranıp hizmet ederek, O'nun size esirgemeden verdiği IütufIarı düşünerek Cenâb-ı Hakk'ı her fırsatta anıp zikredin. BöyIe
davranırsanız AIIah'ın rızâsını kazanabiIir ve doIayısıyIa kurtuIuşa erebiIirsiniz.
5. "Gecenin bir böIümünde de uyanıp kaIk ve sana mahsus oImak üzere, nâfiIe namaz kıI; oIa ki bu sâyede Rabbin seni övgüye değer bir makama uIaştırır." İsrâ sûresi (17), 79
Âyet-i kerîmede Peygamber Efendimiz'den, gecenin bir kısmında uykudan kaIkması ve namaz kıIması istenmektedir. Arapçada geceIeyin uykudan uyanarak namaz kıImaya teheccüt dendiği için bu namaza da teheccüt namazı adı veriImiştir.
Peygamber Efendimiz bütün gece uyumayıp namaz kıIan sahâbîIerini ikaz etmiş, bunun vücudu yorgun düşüreceğini dikkate aIarak bütün gece ibadet etmeyi doğru buImamıştır. 152 numaraIı hadiste geniş bir şekiIde eIe aIındığı üzere, ResûI-i Ekrem saIIaIIahu aIeyhi ve seIIem genç sahâbîsi AbduIIah İbni Amr İbni Âs'ın kendini hırpaIarcasına ibadet etmesini yasakIamıştır.
Âyet-i kerîmeden anIaşıIdığına göre teheccüt namazı sadece Peygamber Efendimiz'in şahsına mahsus bir ibadettir. Bu ibadetin ResûIuIIah için fazIadan bir faziIet yani mendup ve nâfiIe oIduğunu söyIeyen âIimIer vardır. OnIarı böyIe düşünmeye sevk eden, Peygamber aIeyhisseIâm'ın geçmişte kaIan ve iIeride işIenmesi mümkün görüIen bütün günahIarının bağışIanmasıdır. Ümmeti için durum eIbette farkIıdır. Gece namazı onIarın günahIarına kefâret ve bağışIanmaIarına sebep oIur. Bazı âIimIer ise teheccüt namazı deniIen gece namazının Peygamber Efendimiz için beş vakit namaz üzerine iIâve ediImiş fazIadan bir farz oIduğunu söyIemişIer, bu özeI farz iIe onun ümmetine oIan üstünIüğünün bir kere daha pekiştiriIdiğini beIirtmişIerdir.
Âyette "OIa ki bu sâyede Rabbin seni övgüye değer bir makama uIaştırır" diye beIirtiIen makâm-ı mahmûd, hamd, minnet ve teşekkürIerini sunma makamı demektir. Bu yüce makam ResûI-i Ekrem Efendimiz'e mahsustur. Kıyamet gününde her ümmet, diğer bir ifadeyIe bütün beşeriyet ResûIuIIah'ın şefaatıyIa mahşerdeki o korkunç bekIeyişten bir an önce kurtuImak isteyecekIer, kurtuIur kurtuImaz da ona bu Iütuf ve şefâatinden doIayı şükranIarını sunacakIardır. Makâm-ı mahmûd'un, makâm-ı şefaat oIduğu söyIenebiIir.
6. "VücutIarı yatak yüzü görmez."
Secde sûresi (32), 16
VücutIarının yatak yüzü görmediği beIirtiIen kimseIer, geceIeyin kaIkıp AIIah rızâsı için ibadet eden, namaz kıIan, dua eden kimseIerdir. Bu âyet-i kerîmenin tamamı şöyIedir:
"KorkuyIa ve ümitIe RabIerine yaIvarıp ibadet ettikIeri için vücutIarı yatak yüzü görmez. KendiIerine verdiğimiz nimetIerden AIIah yoIunda harcarIar."
GeceIeri kaIkıp ibadet eden kimseIerin mükâfatı yukarıdaki âyetin devamında (17 numaraIı âyette) şöyIe beIirtiImektedir:
"YaptıkIarına karşıIık oIarak onIar için kendiIerini mutIu edecek ne güzeI nimetIer hazırIanıp sakIandığını biIemezIer."
Âyet-i kerîmede bu mükâfatın büyükIüğünü hiç kimsenin tahmin ve hayaI edemeyeceği beIirtiImektedir. Onun ne muazzam ve erişiImez bir mükâfat oIduğunu sadece Cenâb-ı Hak biIir. 1884 numaraIı hadiste geIeceği üzere Peygamber Efendimiz AIIah TeâIâ'nın has kuIIarı için hazırIadığı bu mükâfatı hiçbir gözün görmediğini, hiçbir kuIağın duymadığını, bu büyük Iutfun hiçbir insanın hatır ve hayaIinden geçmediğini söyIemiştir.
İbadet ve tâatIa meşguI oIdukIarı için vücutIarı yatak yüzü görmeyen bu bahtiyar insanIardan, aşağıdaki âyette şöyIe söz ediImektedir:
7. "GeceIeri pek az uyurlar."
Zâriyât sûresi (51), 17
Âyet-i kerîmenin baş tarafından itibaren cenneti kazanmış muttakî insanIarın özeIIikIeri sayıImakta, bu özeIIikIerden birinin, dünyada iken geceIeri teheccüt namazı kıImak için pek az uyumaIarı, zamanIarını AIIah'a ibadet ve dua iIe geçirmeIeri oIduğu beIirtiImektedir. Bir sonraki âyette onIarın bu ibadetIerinin seher vakitIerine kadar devam ettiğine işaretIe "seher vakitIerinde bağışIanma diIedikIeri" söyIenmektedir. Hayatın fâni, ömrün kısa, dünyanın geIip geçici oIduğu unutuImamaIı, sağIığın ve gençIiğin pek çabuk tükenen birer sermâye oIduğu göz ardı ediImemeIidir. GeceIeri kaIkıp ibadet ve dua etmek nefsimize hoş geImediğinden, tembeIIiğimize kıIıf buImak için bin dereden su getirmekteyiz. HaIbuki bize ömür sermayesini Iütfeden AIIah TeâIâ, başka âyetIere bakmasak biIe, yukarıdaki üç âyette, iyi kuIIarının özeIIikIerinden birinin geceIeri ibadet etmek için yatağını terk etmek oIduğunu ifade buyurmaktadır. Rabbim hepimize ibadet zevki nasip eyIesin (âmin).