Kilo vermek, daha dogrusu, yag yakmak isteyenler ne yapmali? Diyet yapacak tabii ki de nasil bir diyet? Degisik ve birbiriyle celisen cok sayida diyet dolaniyor ortalikta. Her hafta bir uzman gecen hafta tavsiye edilen yiyeceklerin aslinda toplu olumlere yol acacagini soyluyor. Et kotudur, yok hayir yag yememek lazim, her hastaligin sorumlusu karbonhidratlar diyen uzmanlardan hangisine inanalim? Secmek lazim, cunku hepsine inanirsak acliktan olecegiz.
Daha da kafa karistirmak icin bir ornek; Amerikali bir profesor sadece cukulata-sekerleme vs yiyerek ama az kalori alarak 12kg kaybetmis ve diyet oncesi-sonrasi yapilan testlerde saglikli gelismeler gorulmus. Bu tabii ki bilimsel bir veri degil ama konu hakkinda cok dusundurucu.
Twinkie diet helps nutrition professor lose 27 pounds - CNN.com
Beslenme meselesine daha gercekci ve kendimizi fazla korkutmadan, depresyona girmeden bir baksak?
Saglikli yasamak ve sisman olmamak icin gerekli olan nedir?
Hakkinda yeterince veri olan ortak payda hangisi?
*********
Insan vucudu cok degisik kosullara uyum saglayabiliyor. Degisik iklimlere, degisik gidalarla beslenmeye gayet rahat adapte oluyor. Soguk iklimlerde yasayan topluluklar (Eskimolar vs) neredeyse hic karbonhidrat yemeden ve sadece et-yag ile beslenerek gayet saglikli yasiyorlar. Bunun tam tersine, 2. dunya savasi sonrasi Japonyasinda hemen hemen hic yag yemeden, az protein ve bol karbonhidratli beslenerek yine saglikli-uzun yasandigi gozlemlenmis. Bu ikisinin arasi olan Akdeniz diyetiyle de uzun ve guzel yasaniyor. Ne anliyoruz o zaman? "En iyi beslenme sekli" diye bir sey yok galiba.
Her ne yerse yesin, uzun ve saglikli yasayan topluluklarin ortak ozellikleri incelendigi zaman, hepsinin de ihtiyaclarindan cok kalori almadiklarini goruyoruz.
Demek ki; yag kaybetmek ve saglikli olmak icin ne diyeti yaptiginiz o kadar onemli degil. Muhim olan ihtiyacinizdan daha fazla kalori almamak.
********
Peki kalori alimini nasil azaltabiliriz? Ilk once insanlarin neden ihtiyaclarindan fazla kalori aldiklarini tespit etmek lazim. Boylece alinacak onlemlere odaklanabiliriz.
Bence onemli olan ana basliklar;
1-Karbonhidrat metabolizmasi problemi
Bir cok insan asiri karbonhidrat aldigi zaman problemler yasiyor. Fazla insulin salinimi, insulin hassasiyetinin azalmasi ve sonuc olarak da siddetli aclik hissi. Insulin kan sekerini dusurdugu ve beyinin glukoz ihtiyaci karsilanamadigi icin vucut alarma geciyor (aclik) ve birey durmadan yemek istiyor. Insulin yuksek oldugu icin yaglar enerji olarak kullanilamiyor.
Aniden kana yuksek miktarda seker karismasini onlemek icin;
(a)yogun karbonhidrat iceren gidalardan uzak durmak,
(b)hizli kana karisan karbonhidratlardan uzak durmak,
(c)karbonhidratli gidalari az miktarda ve baska gidalarla beraber yemek (yagli ve/veya proteinli gidalarla beraber yemek) ve boylece hazmi yavaslatmak,
(d)ketosis tipi beslenmek (-0- karbonhidrat)
denenebilir.
2-Keyif
Cok ucuza tadi cok guzel ve hazirlamadan yenilebilen bir cok urun var. Tatlilar, tuzlular, ne isterseniz emrinize amade. Bu tip hizli yiyecekleri kendimize yasak etmek mantikli. Boylece, yemek istedigimiz zaman biraz ugrasmamiz ve zahmet cekmemiz gerekecek ve sadece hazirladigimiz besinleri yiyecegiz. Eski gunlerdeki gibi.
3-Miktar
Tokluk hissi doyduktan 10-15dk sonra ortaya cikiyor. Boylece ihtiyacimiz oldugundan daha fazla yiyoruz. Ogunleri kucuk tutmak ve yavas yemek-cok cignemek bu bakimdan iyi. Asagi yukari bir hafta icinde mide kuculuyor ve eziyet kalmiyor.
4-Kendini tanimak
En onemlisi bu bence. Herkesin metabolizmasi ve karakteri biraz farkli.
-Bazilari karbonhidrat yemeden doymazken (leptine hassas bireyler), digerleri az bile olsa karbonhidrat yedikleri zaman aclik-halsizlik cekiyorlar.
-Bazi insanlar az miktarda her seyi yiyebiliyorlarken digerleri bazi gidalari yasaklamazlarsa (cukulata mesela) az yemeleri mumkun degil. Bu ikinci tur insanlar (bendeniz) 1 cukulata yedikleri zaman krize girip kutuyu bitirmek zorunda kaliyorlar. Bu tip muptelasi oldugunuz yiyecekleri hayatinizdan cikariniz.
-Bazilari gun boyu cok sayida kucuk ogunler yiyip mutlu oluyorlar, bazilari ise gun boyu yemeyip sadece aksam yerlerse kendilerini daha iyi hissediyorlar. Bunun tam tersi de mumkun; buyuk bir kahvalti, sade bir ogle yemegi ve aksam yememek. Veya rahat ettiginiz, akliniza yatan ve sosyal hayatiniza uygun herhangi bir beslenme temposu takip etmek. Ve ilelebet buna sadik kalmak.
5-Diyet yaparken cekilen eziyet
Cogunluk diyet yapmaktan (az kalori almaktan) nefret ediyor cunku butun gun aclik-yeme hayali-bas agrisi-yorgunluk cekiyor. Yine kendimizi taniyarak bizim icin en az eziyetli diyeti tespit etmek lazim. Zaten disiplin en cok diyetin ilk haftasi gerekli, sonra hem vucut hem psikoloji uyum sagliyor ve diyet iskence olmaktan cikiyor. Kendimizi korkutmadan, iyi hissederek devam ettirebilecegimiz bir beslenme tarzi secelim. Ayrica hep kendimize diyet sayesinde daha hos gorunecegimizi ve daha saglikli olacagimizi hatirlatalim. Bir nevi oto-hipnoz sacmaligi..
Ornekler sonsuz. Ana fikir ise kendimize uygun bir metod bulup aldigimiz toplam kaloriyi mumkun oldugunca azaltmak. Tabii ki bunu yaparken ihtiyacimiz olan besinleri de temin etmek. Bundan sonra da uzmanlarin her gun degisen uyarilarini fazla kafaya takmamak ve mutlu yasamak.
Daha da kafa karistirmak icin bir ornek; Amerikali bir profesor sadece cukulata-sekerleme vs yiyerek ama az kalori alarak 12kg kaybetmis ve diyet oncesi-sonrasi yapilan testlerde saglikli gelismeler gorulmus. Bu tabii ki bilimsel bir veri degil ama konu hakkinda cok dusundurucu.
Twinkie diet helps nutrition professor lose 27 pounds - CNN.com
Beslenme meselesine daha gercekci ve kendimizi fazla korkutmadan, depresyona girmeden bir baksak?
Saglikli yasamak ve sisman olmamak icin gerekli olan nedir?
Hakkinda yeterince veri olan ortak payda hangisi?
*********
Insan vucudu cok degisik kosullara uyum saglayabiliyor. Degisik iklimlere, degisik gidalarla beslenmeye gayet rahat adapte oluyor. Soguk iklimlerde yasayan topluluklar (Eskimolar vs) neredeyse hic karbonhidrat yemeden ve sadece et-yag ile beslenerek gayet saglikli yasiyorlar. Bunun tam tersine, 2. dunya savasi sonrasi Japonyasinda hemen hemen hic yag yemeden, az protein ve bol karbonhidratli beslenerek yine saglikli-uzun yasandigi gozlemlenmis. Bu ikisinin arasi olan Akdeniz diyetiyle de uzun ve guzel yasaniyor. Ne anliyoruz o zaman? "En iyi beslenme sekli" diye bir sey yok galiba.
Her ne yerse yesin, uzun ve saglikli yasayan topluluklarin ortak ozellikleri incelendigi zaman, hepsinin de ihtiyaclarindan cok kalori almadiklarini goruyoruz.
Demek ki; yag kaybetmek ve saglikli olmak icin ne diyeti yaptiginiz o kadar onemli degil. Muhim olan ihtiyacinizdan daha fazla kalori almamak.
********
Peki kalori alimini nasil azaltabiliriz? Ilk once insanlarin neden ihtiyaclarindan fazla kalori aldiklarini tespit etmek lazim. Boylece alinacak onlemlere odaklanabiliriz.
Bence onemli olan ana basliklar;
1-Karbonhidrat metabolizmasi problemi
Bir cok insan asiri karbonhidrat aldigi zaman problemler yasiyor. Fazla insulin salinimi, insulin hassasiyetinin azalmasi ve sonuc olarak da siddetli aclik hissi. Insulin kan sekerini dusurdugu ve beyinin glukoz ihtiyaci karsilanamadigi icin vucut alarma geciyor (aclik) ve birey durmadan yemek istiyor. Insulin yuksek oldugu icin yaglar enerji olarak kullanilamiyor.
Aniden kana yuksek miktarda seker karismasini onlemek icin;
(a)yogun karbonhidrat iceren gidalardan uzak durmak,
(b)hizli kana karisan karbonhidratlardan uzak durmak,
(c)karbonhidratli gidalari az miktarda ve baska gidalarla beraber yemek (yagli ve/veya proteinli gidalarla beraber yemek) ve boylece hazmi yavaslatmak,
(d)ketosis tipi beslenmek (-0- karbonhidrat)
denenebilir.
2-Keyif
Cok ucuza tadi cok guzel ve hazirlamadan yenilebilen bir cok urun var. Tatlilar, tuzlular, ne isterseniz emrinize amade. Bu tip hizli yiyecekleri kendimize yasak etmek mantikli. Boylece, yemek istedigimiz zaman biraz ugrasmamiz ve zahmet cekmemiz gerekecek ve sadece hazirladigimiz besinleri yiyecegiz. Eski gunlerdeki gibi.
3-Miktar
Tokluk hissi doyduktan 10-15dk sonra ortaya cikiyor. Boylece ihtiyacimiz oldugundan daha fazla yiyoruz. Ogunleri kucuk tutmak ve yavas yemek-cok cignemek bu bakimdan iyi. Asagi yukari bir hafta icinde mide kuculuyor ve eziyet kalmiyor.
4-Kendini tanimak
En onemlisi bu bence. Herkesin metabolizmasi ve karakteri biraz farkli.
-Bazilari karbonhidrat yemeden doymazken (leptine hassas bireyler), digerleri az bile olsa karbonhidrat yedikleri zaman aclik-halsizlik cekiyorlar.
-Bazi insanlar az miktarda her seyi yiyebiliyorlarken digerleri bazi gidalari yasaklamazlarsa (cukulata mesela) az yemeleri mumkun degil. Bu ikinci tur insanlar (bendeniz) 1 cukulata yedikleri zaman krize girip kutuyu bitirmek zorunda kaliyorlar. Bu tip muptelasi oldugunuz yiyecekleri hayatinizdan cikariniz.
-Bazilari gun boyu cok sayida kucuk ogunler yiyip mutlu oluyorlar, bazilari ise gun boyu yemeyip sadece aksam yerlerse kendilerini daha iyi hissediyorlar. Bunun tam tersi de mumkun; buyuk bir kahvalti, sade bir ogle yemegi ve aksam yememek. Veya rahat ettiginiz, akliniza yatan ve sosyal hayatiniza uygun herhangi bir beslenme temposu takip etmek. Ve ilelebet buna sadik kalmak.
5-Diyet yaparken cekilen eziyet
Cogunluk diyet yapmaktan (az kalori almaktan) nefret ediyor cunku butun gun aclik-yeme hayali-bas agrisi-yorgunluk cekiyor. Yine kendimizi taniyarak bizim icin en az eziyetli diyeti tespit etmek lazim. Zaten disiplin en cok diyetin ilk haftasi gerekli, sonra hem vucut hem psikoloji uyum sagliyor ve diyet iskence olmaktan cikiyor. Kendimizi korkutmadan, iyi hissederek devam ettirebilecegimiz bir beslenme tarzi secelim. Ayrica hep kendimize diyet sayesinde daha hos gorunecegimizi ve daha saglikli olacagimizi hatirlatalim. Bir nevi oto-hipnoz sacmaligi..
Ornekler sonsuz. Ana fikir ise kendimize uygun bir metod bulup aldigimiz toplam kaloriyi mumkun oldugunca azaltmak. Tabii ki bunu yaparken ihtiyacimiz olan besinleri de temin etmek. Bundan sonra da uzmanlarin her gun degisen uyarilarini fazla kafaya takmamak ve mutlu yasamak.