Güncel Dosya Yöneticisi Pcmanfm (lib sürümü 1.25, lib sürüm 1.3.1 var ancak bendeki sistem'de bağımlılıkları bozuyor ondan dolayı libsürümü aynı bırakmak zorunda kaldım)


TRWE_2012 sisteminden /(root) dizin ......Bazı dizinlerler/sh. dosyaları, TRWE_2012 tarafından Super Kullanıcı olarak eklenmiştir.


Linux'un dosya sistemi, Windows'un dosya sisteminden farklı oldugu için, yeni kullanıcılara karmasık gibi gözükse de aslen öyle degildir. Genel olarak incelersek Microsoft sistemlerinde birbirinden bagımsız kök dizinler(root) bulunur. Mesela C dizini hard diskin ilk bölümünü gösterirken D dizini, 2. bölümü gösterir. Ayrıca disket ve USB için de ayrı ayrı kök dizini bulunur. Ancak Linux isletim sisteminde hiyerarsik bir klasör yapısı vardır. Bu hiyerarsik yapıda en üst dizin kök dizini (root directory) olarak bilinir ve “/” ile gösterilir. Tüm dosya sistemleri, programlar hatta sonradan eklenen disk bölümleri(partition) bile kök dizininin alt dizinlerinde yer alır. Her ne kadar programlar kök dizinine koyulabilse de alt dizinler genellikle tercih edilir, çünkü çok kullanıcılı bir isletim sisteminde, diger kullanıcılarla paylasılmayan kök dizininin, ana makinenin hafızasında çok yer kaplaması istenilen bir durum degildir. Kök dizini önyükleme esnasında hafızaya yüklenen ilk bölümdür.

Baslıca alt dizinler /bin, /boot, /dev, /etc, /home, /initrd, /lib, /lost+found, /misc, /mnt, /opt, /proc, /root, /sbin, /tmp, /usr ve /var dizinleridir. Kök dizinine baska alt dizinlerin eklenmesi ancak yönetici hesabının kullanılmasıyla olur. Diger kullanıcılara bu izin verilmemistir. Yoksa, linux gibi çok kullanıcılı sistemlerde bu durum, büyük bir kargasaya; diger kullanıcıların bilgilerinin silinmesi, degistirilmesi gibi durumlarla karsı karsıya kalınmasına sebep olabilir.


/bin ve /usr/bin / binary file) İsletim sisteminin çalısması için gerekli olan programların bulundugu yerdir. Mesela: kabuk programları: bash& sh;dosya düzenleme programları:tar,cat,echo,vi,ls ve cp; process programları: kill,grep.

/sbin ve /usr/sbin: Sistem yöneticilerinin kullanabilecegi komutların tutuldugu dosyalardır. init,getty,updatedb gibi...

/boot: Bilgisayar basladıgında ilk olarak yüklenmesi gereken programların bulundugu yerdir. Mesela; linuxun çekirdegi(linux kernel) ve Vm-linuz.

/dev: input/output files(girdi/çıktı dosyaları) ve bilgisayarın destekledigi diger tüm aygıtların bilgisi bu dizinde tutulur. Linux'taki aygıtlar ya karakter aygıtı ya da blok aygıtıdır. Baslıca karakter aygıtları fare, klavye,seri port; blok aygıtları ise disket,CD-ROM ve sabit disktir.

/etc: Bu dizinde çalıstırılabilir dosyalar yerine, birçok programın ve sistemin yapılandırma dosyaları ve dizinleri saklanır. Etc'nin içindeki bazı alt dizinler ve dosyalar:

* skel: Kullanıcı hesabı açıldıgında kullanıcı dizinine kopyalanan dosyaların bulundugu bölümdür.

* inittab: Sistem baslatıldıgında ya da herhangi bi çalısma anında hangi processlerin çalısmakta oldugunu gösteren dosyadır. Bu dosyada uygun degisiklikleri yapılarak, sistem baslatıldıgında hangi isletim sisteminin yüklenmesi gerektigini ya da ctrl+alt+del e basıldıgında bilgisayarın ne yapacagını ayarlanabilir.

* fstab: Çesitli dosya sistemlerinin ve baglantı konumlarının (mount pointers) ayrıntılı açıklamalarını tutan dosyadır.

* rc.d : run commands) rc dosyalarının bulundugu bölümdür. Rc dosyaları baslangıç betiklerinin içerir. Yani bir programın nasıl baslaması gerektigini kontrol eder. Mesela vim metin düzenleyici açıldıgında, hangi ayarlarla baslayacagını “.vimrc” dosyasına bakarak anlar. Ayrıca rc.0,rc.1..rc.6 ya kadar olan dosyalar ise bilgisayarınızın hangi seviyede çalıstıgına dair bilgiler içerir. 0. level durma,1. level tek kullanıcılı seviye,4. level çok kullanıcılı seviyeyi,6. level ise yeniden yükleme (reboot) seviyesini gösterir. Rc.local bilgisayarın açılıs islemleri bittikten sonra çalıstırılır. Eger bilgisayarın, her açıldıgında farklı birsey daha yapması isteniyorsa bu dosyaya gerekli komutlar eklenebilir. Rc sistemini kullanmayan bazı dagıtımlar da bulunmaktadır.(örnegin Pardus)

* passwd: Kullanıcılara ait çesitli bilgilerin bulundugu ve kullanıcıların tanımlandıgı bölümdür.
* motd: Kullanıcı sistemi baslattıgında, ekrana basılması istenen mesajlar burada tutulur.
* profile: sisteme girildiginde çalıstırılması istenen dosyalar saklandıgı yerdir.
* X11:Grafik arayüzünü(X window) yapılandırma dosyalarının bulundugu yerdir.

/lib: Programlar tarafından paylasılan kütüphane dosyalarının (perl,phyton,C) ve sistem baslatılırken kullanılan yüklenebilir sürücü modüllerinin saklandıgı yerdir.

/mnt: Flash disklerin, CD ROM'un, disketlerin ön tanımlı olarak baglandıgı(mount edildigi) yerdir. Ubuntu gibi bası degisik isletim sistemleri “media” dizini altına da baglayabilmektedir.

/var: Programların degisken sistem dosyalarını tutan bölümdür. Örnegin; programların çalısma sırasında kullandıgı uygulamaların anlık durumları(/var/lib), yazıcıya gönderilen sayfalar(/var/spool),sistem hatalarının ya da mesajlarının saklandıgı kayıt sayfaları(/var/log),o anda çalısan programların(process) Iplerini tutan dosyalar(/var/run) bu tip dosyalardır. Bu dosyaların boyutları ve sayısı o anki duruma göre degisebilmektedir. Geçici dosyaların /usr'dan ayrı bir dizinde saklanmasının nedeni ise bazen /usr dizininin salt-okunur yapılmasındandır. Salt-okunur dizinde,bu dosyaların degistirilmesi olanaksızdır.

/tmp: Geçici dosyaların saklanması için kullanılan yerdir . Sistem baslatıldıktan sonra bu görevi “/var/tmp” dosyası üstlenir. Bir program yüklediginizde, sadece yükleme süresince kullanılan daha sonra lazım olmayacak dosyalar burada saklanır. Ancak bu dizinden bilinçsizce dosya silinmesi sistem çökmesine neden olabilir.

/usr: Bütün komutların,kütüphanelerin, kullanma kılavuzlarının oyunların ve sistemin normal isleyisi için gerekli olan dosyaların bulundugu yerdir. Linux sisteminde bir uygulama yüklenecekse, genelde, ön tanımlı olarak buraya yüklenir. Alt dizinlerini incelemek gerekirse:

* bin: Neredeyse tüm komut dosyalarının tutuldugu yerdir.
* include: C/C++ dili için gerekli kütüphanelerin bulundugu dizindir.
* local: Yerel olarak yüklenen programlar ve dosyalar burada bulunur.
* src: Linux çekirdeginin kaynak kodunun tutuldugu yerdir.
* share: Birçok uygulamanın yapılandırma ve grafik dosyaları burada bulunur.

/home: (ev dizini) belirli bir kullanıcının kisisel dosyalarının(masaüstü ayarları,bazı programlara ulasmak için kullanılan sifreler, İnternet tarayıcısında sık kullanılan sayfalar) saklandıgı yerdir.”~”ile gösterilir. Ev dizininin içerigi sadece dizin sahibinin ulasımına açıktır. Yani, diger kullanıcılar yönetici (superuser/root) olmadıkları sürece buraya erisemezler. Home dizini, sistem geneli verilerin kisisel bilgilerden ayrılması, herhangi bir çökme olması durumunda dosyaların kurtarılması ve yedeklenmesi açısından önem tasır. Ayrıca kisisel dosyalara virüs, trojen bulasması durumunda, dosyaların görecegi zarar bu kullanıcının hesabındaki dosyalarla sınırlıdır. Herhangi bir anda cd ~username yazmak home dosyasına geçisi saglar. Bu sebeple internet sunucuları /~xxxx gibi bir adres yazıldıgında kullanıcının ev sayfasını açar.

Linux dosya sistemi baslıca bu bilesenlerden olusmaktadır. Dosyaların genel olarak ne içerdigini bilmek, herhangi bir sorunla karsılasıldıgında nereye bakılması gerektigi açısından isimizi kolaylastırabilir. Ayrıca bilgisayarımızı kisisellestirmek için de bu dosyalarda küçük degisikler yapabiliriz.

Kaynak : ODTÜ Bilgisayar Topluluğu- 21 Nisan 2008-e-bergi linux dergisi