Geri Zekalılık Nedir, Nasıl Anlaşılır?

Geri zekalılık nedir, nasıl anlaşılır?
Zeka geriliğinin sebepleri ve belirtileri nelerdir?

GERİ ZEKALILIK (Psikoloji)

Normalin altında zeka demektir. İnsanlarda zeka dağılımı birbirlerinin aynı değildir. İnsanda deha zekası olabileceği gibi geri zekalılık da olabilir. Geri zekalılar problemlerini ya da ihtiyaçlarını karşılamada güçlük çekerler. Tek başlarına hayatlarını devam ettiremezler. Normal bir eğitim göremezler. Olaylar arasındaki bağı normal çözemezler. Zekâ bölümleri 20′nin altında olan idiotlar sürekli bakıma muhtaçtırlar. 20 ile 39 arası embesiller eğitilebilir geri zekalılardır. 40 ile 59 arası moronlar öğretilebilir geri zekalılardır. 60 ile 70 arası sınırda olanlar ağır öğrenenlerdir. 80 ile 89 arası normal altı: normal insanlara karşılık biraz daha geç öğrenen geri zekalılardır.

Geri zekalılığın iki sebebi vardır. Doğuş öncesi sebepler (primer), doğuş sonrası sebepler (sekonder). Doğuş öncesi zekâ geriliğinin sebepleri: Anne rahminde iken olumsuz durumlarla karşılaşma sonucunda meydana gelir. Annenin aldığı yanlış ilaçlar, yeteri kadar beslenememe, annenin alkolik oluşu, sigara tiryakisi olması, geçirilen ateşli hastalıklar, zehirlenmeler zeka geriliğine neden olabilir. Doğuş sonrası (sekonder) sebepler: Trafik kazaları, ateşli hastalıklar, zehirlenmeler, menenjit, frengi hastalığı geri zekalılığa neden olabilir.

Zeka Geriliği Oranını Tespit Etmeyi Etkileyen Faktörler

• Zeka geriliğinin derece derece olması nedeniyle bunları birbirinden ayırmak çok güç olduğundan zeka geriliği oranını ölçmek pek mümkün değildir. Örneğin, zeka bölümü; 70-90 arasındakiler toplum içinde kaybolur, fark edilmezler.
• Zeka geriliğine sahip olanlar arasında, ölüm oranının yüksek olması nedeniyle sağlıklı olarak bir sonuca varmak çok zordur.
• Teşhis güçlüğü söz konusudur; zeka gerilikleri özellikle ilk yaşlarda pek fark edilmez, özellikle ileri yaşlarda fark edilebilir.

İlgili nedenlerden dolayı bir ülkedeki gerçek zeka geriliklerinin oranını tespit etmek çok zordur. Fakat hipotetik olarak zekanın nasıl bir dağılım gösterdiği saptanabilir. Hipotetik ve teorik dağılım, söz konusu ülkede zeka geriliği oranının ne kadar olduğu hakkında bilgi verir.

Zeka Geriliğinin Tanımı ve Sınıflandırma
Zeka, bir yetenektir. Zeka geriliği ise bu yeteneğin normal durumdan daha aşağıda bir aşamada olmasıdır. Psikologlara göre zeka geriliği; belirli bir zeka bölümünün altına düşmektir. Bu sınır 70’tir. Pedagoglar ise normal eğitim programından yararlanamayanlar için zeka geriliği tabirini kullanırlar.

Zeka geriliğinde 2 kriter vardır;

• Zihinsel gelişme.
• Sosyal gelişme.

Zeka Geriliğinde Zihinsel Gelişme
İster geri zekalı olsun ister normal zekalı, herkes aynı zihinsel gelişim sürecinden geçer. Fakat geri zekalılarda bu süreç yavaştır. Bu yavaşlık çocuğun zeka yaşının daima kronolojik yaşının gerisinde kalmasına neden olur. Zeka yaşı ise zeka testlerinin gösterdiği zihinsel yetenek düzeyidir. Kronolojik yaş; takvim yaşıdır. Zeka gelişimleri yavaş olanların diğer gelişim süreçleri de yavaş olmaktadır. Örneğin; geç konuşurlar, geç yürürler, tuvalet terbiyesini öğrenemezler vb.

Zeka Gelişiminde Sosyal Uyumsuzluk
Önemli olan bireyin kimseye muhtaç olmadan hayatını sürdürmesidir. Zeka geriliği olanlarda başkalarına bağımlı olmadan kurtulma, normal insanlara göre çok daha sonra olmakta veya ağır geri zekalılar bu yeteneği hiçbir zaman kazanamamaktadırlar.

Zeka geriliğinin türlerine ilişkin sınıflamalar;

• Zeka bölümüne göre yapılan sınıflamalar.
• Eğitimsel açıdan yapılan sınıflamalar.

Zeka bölümü (ZB); zeka yaşının (ZY), kronolojik yaşa (KY) bölümünün 100 ile çarpımıdır. Zeka düzeyi; 0 ile 140 arasında bir dağılım göstermektedir. 100 dolayında zeka bölümü normaldir. Bunun sınırları 90 ile 110’dur.

Clark’ın zeka bölümüne ait sınıflaması:

• 0-19 Çok ağır geri zekalı.
• 20-34 İleri derecede geri zekalı.
• 35-49 Orta derecede geri zekalı.
• 50-70 Hafif derecede geri zekalı.
• 70-80 Sınırda geri zekalı.

Bir başka sınıflama:

• 0-20 İdiot
• 20-39 Embesil
• 40-59 Moron
• 60-69 Debil
• 70-79 Sınır zeka geriliği
• 80-89 Zeka bölümü normalin altına işaret etmektedir.

İlgili sınıflandırmalardan çıkan sonuca göre; 90 – 110 arası normal zekaya bunun altı ise zeka geriliğine işaret etmektedir. Ciddi derecedeki zeka geriliği ise 70’den önce başlamaktadır.