- Konum
- İzmir
-
- Üyelik Tarihi
- 29 Eyl 2015
-
- Mesajlar
- 1,638
-
- MFC Puanı
- 94
GEL - GİT ( Med- Cezir )
GEL - GİT ( Med- Cezir ) Ay ve Güneşin çekim gücü etkisiyle okyanuslarda görülen su yükselmeleri ve alçalmalarına Gel-Git denir . Ay ve güneşin aynı doğrultuda oldukları zaman çekim güçleri birbirine eklenir ve Büyük Gel-Git olur . Ters istikametlerde ise Küçük Gel-Git olur . Bu durum ayda ikişer kere olur . Normal Gel-Git ise hergün 50 dk . lık gecikmelerle olur . Bu durum ay günü ile dünya günü arasındaki zaman farkından kaynaklanır . Suların yükselme ve alçalmaları ile ortaya çıkan yükselti farkına Gel-Git Genliği denir . İç denizlerde bu genlik az iken ( 30-80 cm ) Okyanus kıyılarında fazladır . ( 8-20m ) Gel-Gitin Etkisi Sonucunda ; Akarsu ağızlarında delta oluşmaz . Kıyı kirlenmesi görülmez . Akarsuların getirdiği malzemeyi okyanus sularının alıp açıklara götürmesiyle temizlenen akarsu ağzı Haliç şeklini alır . Gel-gitin etkisiyle çizgizi sürekli değişen Watt Kıyıları oluşur . Ülkemizde Gel-Git genliği 30-40cm civarlarında olduğu için herhangi bir etkisi hissedilmez . Deniz Sularının Hareketi Rüzgar , gelgit ve akıntılar deniz suyunda hareketlere yol açar . Rüzgarlar ve fırtınalar denizde yalnızca dalgaların oluşmasına yol açmakla kalmaz , aynı zamanda denizin 100 m derinliğine kadar inebilen etkileriyle akıntılara da neden olabilir . Muson ya da alize gibi sürekli esen rüzgarlar dünyanın dönmesine de bağlı olarak , Kuzey Yarıküre'de sağa , Güney Yarıküre'de de sola doğru yol alan akıntılar oluştururlar . Suyun tuzluluk oranı ile sıcaklığına bağlı olarak deniz suyu yoğunluğunda ortaya çıkan farklılıklar da akıntılara neden olabilir . Bunun sonucunda Humboldt gibi soğuk ve Gulf Stream gibi sıcak su akıntıları ortaya çıkar ve bunlar çevrelerindeki iklim koşullarını da etkiler . Akıntılar nedeniyle bir yerden boşalan suyun yerine ya yüzeyden ya da denizin altından karşı akıntıyla yeni su kütleleri gelir ve böylece deniz suyunda sürekli bir hareket görülür . Deniz suyu hareketlerine yol açan bir başka etken de gelgittir . Gelgit Ay ile Güneş'in deniz suyu üstündeki çekim gücünden kaynaklanır . Dünya'nın dönmesi ile ortaya çıkan merkezkaç gücü de onlara katılır . Dünya'nın Ay'a dönük yüzündeki sular kabarırken , öteki yerdekiler alçalır . Ay , Dünya çevresinde dolaştıkça kabarma bölgesi de yer değiştirir . Ay , Dünya'nın herhangi bir yerine göre tam çevrimini 24 saat 50 dakikada tamamladığından , yarım günlük gelgit periyodunun süresi 12 , 5 saattir . Aynı biçimde Güneş de 24 saatlik günlük gelgitlere neden olur . Güneş'in kütlesel çekim kuvvetinin Ay'ınkinin yüzde 46'sı kadar olduğu saptanmıştır . Dünya , Ay ve Güneş üçlüsünün konumlarına göre gelgit kabarmaları ya da alçalmaları ortaya çıkar . Bu gökcisimlerinin üçü de aynı doğru üstündeyse Ay ve Güneş'in çekim kuvvetleri birbirine eklenir . Ama bir dik açı oluşturacak biçimde dururlarsa , Ay ile Güneş'in çekim kuvvetleri birbirlerini zayıflatır . Gelgit olaylarının etkileri karaların konumuna göre değişir . Örneğin kıyılarda , özellikle de ırmak ağızlarında haliçler oluşabilir ya da sular yükseldiği sırada fırtına çıkmasıyla su baskınları ortaya çıkabilir .
GEL - GİT ( Med- Cezir ) Ay ve Güneşin çekim gücü etkisiyle okyanuslarda görülen su yükselmeleri ve alçalmalarına Gel-Git denir . Ay ve güneşin aynı doğrultuda oldukları zaman çekim güçleri birbirine eklenir ve Büyük Gel-Git olur . Ters istikametlerde ise Küçük Gel-Git olur . Bu durum ayda ikişer kere olur . Normal Gel-Git ise hergün 50 dk . lık gecikmelerle olur . Bu durum ay günü ile dünya günü arasındaki zaman farkından kaynaklanır . Suların yükselme ve alçalmaları ile ortaya çıkan yükselti farkına Gel-Git Genliği denir . İç denizlerde bu genlik az iken ( 30-80 cm ) Okyanus kıyılarında fazladır . ( 8-20m ) Gel-Gitin Etkisi Sonucunda ; Akarsu ağızlarında delta oluşmaz . Kıyı kirlenmesi görülmez . Akarsuların getirdiği malzemeyi okyanus sularının alıp açıklara götürmesiyle temizlenen akarsu ağzı Haliç şeklini alır . Gel-gitin etkisiyle çizgizi sürekli değişen Watt Kıyıları oluşur . Ülkemizde Gel-Git genliği 30-40cm civarlarında olduğu için herhangi bir etkisi hissedilmez . Deniz Sularının Hareketi Rüzgar , gelgit ve akıntılar deniz suyunda hareketlere yol açar . Rüzgarlar ve fırtınalar denizde yalnızca dalgaların oluşmasına yol açmakla kalmaz , aynı zamanda denizin 100 m derinliğine kadar inebilen etkileriyle akıntılara da neden olabilir . Muson ya da alize gibi sürekli esen rüzgarlar dünyanın dönmesine de bağlı olarak , Kuzey Yarıküre'de sağa , Güney Yarıküre'de de sola doğru yol alan akıntılar oluştururlar . Suyun tuzluluk oranı ile sıcaklığına bağlı olarak deniz suyu yoğunluğunda ortaya çıkan farklılıklar da akıntılara neden olabilir . Bunun sonucunda Humboldt gibi soğuk ve Gulf Stream gibi sıcak su akıntıları ortaya çıkar ve bunlar çevrelerindeki iklim koşullarını da etkiler . Akıntılar nedeniyle bir yerden boşalan suyun yerine ya yüzeyden ya da denizin altından karşı akıntıyla yeni su kütleleri gelir ve böylece deniz suyunda sürekli bir hareket görülür . Deniz suyu hareketlerine yol açan bir başka etken de gelgittir . Gelgit Ay ile Güneş'in deniz suyu üstündeki çekim gücünden kaynaklanır . Dünya'nın dönmesi ile ortaya çıkan merkezkaç gücü de onlara katılır . Dünya'nın Ay'a dönük yüzündeki sular kabarırken , öteki yerdekiler alçalır . Ay , Dünya çevresinde dolaştıkça kabarma bölgesi de yer değiştirir . Ay , Dünya'nın herhangi bir yerine göre tam çevrimini 24 saat 50 dakikada tamamladığından , yarım günlük gelgit periyodunun süresi 12 , 5 saattir . Aynı biçimde Güneş de 24 saatlik günlük gelgitlere neden olur . Güneş'in kütlesel çekim kuvvetinin Ay'ınkinin yüzde 46'sı kadar olduğu saptanmıştır . Dünya , Ay ve Güneş üçlüsünün konumlarına göre gelgit kabarmaları ya da alçalmaları ortaya çıkar . Bu gökcisimlerinin üçü de aynı doğru üstündeyse Ay ve Güneş'in çekim kuvvetleri birbirine eklenir . Ama bir dik açı oluşturacak biçimde dururlarsa , Ay ile Güneş'in çekim kuvvetleri birbirlerini zayıflatır . Gelgit olaylarının etkileri karaların konumuna göre değişir . Örneğin kıyılarda , özellikle de ırmak ağızlarında haliçler oluşabilir ya da sular yükseldiği sırada fırtına çıkmasıyla su baskınları ortaya çıkabilir .