- Konum
- ىαкαяyλ
-
- Üyelik Tarihi
- 27 Kas 2009
-
- Mesajlar
- 24,120
-
- MFC Puanı
- 79
Evangelista Torricelli ( 15 Ekim 1608, Feanza-İtalya - 5 Ekim 1647, Floransa) Açık hava basıncı üzerine yaptığı deneyleriyle tanınan İtalyan fizik ve matematik bilgini.Çocukluğunda matematiğe olan merakıyla dikkatleri çekti. 1627'de Roma'ya giderek, hidrolik biliminin kurucusu ve Galilei'nin talebesi olan Benedetto Castelli ile birlikte çalıştı. 1641'de Galilei ile mektuplaşmaya başladı. Aynı sene, Castelli'nin tavsiyesi üzerine Galilei, Torricelli'yi Tuscany'ye davet etti.
Floransanın suyolcuları ümitsizlik içindeydi. Zira Dükün sarayına içme suyunu çıkaracak emme tulumbalar görevini yapmıyordu. Su, birinci, kata bile gelmiyordu. Ünlü bilgin Galileo Galileo bile bu olayın nedenini açıklayamamıştı.
Toricelli deneyini yaparken hava basıncını ölçmek için 80 ile 90 cm boyunda, bir ucu kapalı cam boru alınır. Borunun içi tamamen cıva ile doldurulur.(Boruyu doldururken içinde hava kalmamasına dikkat edilmelidir. Bunun içinde cıvayı borunun cıva ile doldurup bir ucunu kızgın bir demirle kapatmalıyız.)
Borunun açık olan ucunu parmakla kapatarak, içinde cıva olan çanağa daldırılır. Bir müddet beklenilir ve cıva seviyesi yavaş yavaş düşer. Cıva seviyesinin düşmesi durunca denge durumu meydana gelmiş olur.
Bu dengeyi, dışarıdaki havanın (Açık hava)basıncının çanaktaki sıvı (cıva) üzerine yaptığı basınç sağlamıştır. Çanaktaki cıvanın açık yüzünden itibaren, borudaki cıvanın yüksekliği ölçülerek, cıvanın özgül ağırlığı (13,6 gr/cm3 ) ile çarpılarak cıvanın yaptığı basınç bulunur. Bu basınç aynı zamanda kendini dengede tutan açık hava basıncına da eşit olur. Normal şartlarda (0 o C de, açık havada ve deniz seviyesinde) bu yükseklik 76 cm kadardır.
Bu yükseklik (cıva yüksekliği) her zaman 76 cm olmaz. Bu sayı, ölçünün yapıldığı yere göre ve havanın o günkü basıncına göre değişik değerler alır.
Alının boru, hangi şekilde olursa olsun, cıva sütunun düşey yüksekliği hep aynı kalır.
76 cm cıva basıncına 1 atmosfer (atm) denilir
Toricellinin tüpü hava basıncının değişikliklerini ölçmeye imkan verdi.Bunun üzerine söz konusu aygıta barometre adı verildi.Floransada Dükün sarayına su getirilmekle uğraşan kişilere gelince, suyu yükseğe çıkarmak için basit, fakat zekice bir usul buldular; birbirini takviye eden iki emme tulumbasından yararlandılar.
Açık Hava Basıncı = Borudaki cıvanın basıncı = Cıva Yüksekliği * Cıvanın Özgül Ağırlığı
Galilei ile görüştükten birkaç hafta sonra, Galilei ölünce, Tuscany büyük dükü Torricelli'yi onun makamına tayin etti. 1644 yılında geometri ve mekanik üzerine bir kitap yayınladı. Matematik sahasında mühim bir boşluğu dolduran bu kitapta aynı zamanda Galilei'nin mekanik üzerindeki ilk çalışması, birbirine bağlı cisimlerin ortak ağırlık merkezleri aşağıya doğru hareket ederken, ani hareket edebilecekleri prensibi bir neticeye bağlanıyordu. Torricelli, bu çalışmalarını yaparken açık hava basıncı üzerindeki deneylerinde de devam etti. Basınçtan faydalanarak, civa doldurulmuş tüplerle yaptığı deneyler neticesinde, deniz seviyesinde 1cm2 ye düşen basıncı 1033 g/cm2 olarak tespit etti. Geometri ve mekanik alanındaki fikirlerini ise ilk önceleri kimse önemsemedi. Torricelli aynı zamanda hocası Galilei'nin teleskobunu ve kendi mikroskobunu geliştirmeye uğraştı.
1643 Torricelli, hava basıncını ölçmek için şimdi cıvalı barometre denilen cihazı icat etti.