-
- Üyelik Tarihi
- 8 Ara 2012
-
- Mesajlar
- 17,522
-
- MFC Puanı
- 3,901
Tanrıların Katibi, Vicdan ve Sezginin Kelamı: Thoth (Hermes Trismegistus)
Eski Mısırda Thoth, insanda vicdan ve sezgi yoluyla beliren kelamın ta kendisi ve Osirisin habercisidir. Ölülerin yargılanmasını kaydeden, günahlarını hakikat karşısında tartan yargıçtır. Thoth, bilgi, öğrenme, ve kayıt tutmayla ilgili tüm işlerden sorumlu olduğu için tüm dillerin mucidi sayılır. Çoğu kez Güneş tanrısı Ranın oğlu, Ay ve zamanın tanrısı olarak tanımlanır. Hermopolis tanrı soyağacının bazı versiyonlarında ezeli tümsekten çıkan ilk tanrı olarak betimlenir. Horus ve Sethin taht üzerindeki mücadelelerini anlatan efsanede; Osiris ve oğlu Horusun dünyevi krallık haklarının savunucusu olan Thoth, iki tanrı ve destekçileri arasındaki tartışmayı, diğer tanrılar bir çözüme ulaştırsın diye yazıyla kayda geçirdiğinden Tanrıların Katibi olur. Diğer bir görevi ölüyü Ölüler Diyarından geçirerek Osirise getirmektir. Ölünün her tür günah bakımından masumiyet derecesini bildirir, ölü erdemliyse Ölüler Diyarına girer; değilse ruhu Amentette arınma işlemi geçirir ve reenkarnasyona hazırlanır. Tanrılık sıfatının yanında Mısırda yaşamış bir inisiye ya da bir peygamber olarak Antik Yunan dünyasında Hermes-Thoth ya da Hermes Trismegistus adıyla bilinir. Ki büyü, simya, astronomi, tıp ve bilgeliğin kurucusu olduğu için ve diğer rahiplerden ayırmak amacıyla üç kere büyük anlamındaki Trismegistus sıfatı verilmiş. James Churchwarda göre O; Mu ve Atlantis dönemindeki tek tanrılı dini MÖ 16 binlerde Mısıra getirmiş Atlantisli bir bilge. Murry Hope gibi bazı araştırmacılar yitik kıtalardaki bu dinin Sirius uyruklu bir öğreti olduğunu ileri sürerler. Hermes-Thothdan Tevratta Enok (Hanok) Peygamber ve Kuranda İdris Peygamber adıyla söz edilir.
Evrensel Düzenin, Bir Tüy Kadar Hafif Tanrıçası: Maat
Eski Mısırda doğruluk, adalet anlayışının timsali ve her şeyin üzerinde yer alan bir ilke olarak tanrıça kişiliğine bürünmüş kozmik düzen olarak kabul edilir. İnsanlar onu Güneş ve Ayın düzenli döngüleri, Nilin yıllık taşkınları, istikrarlı yönetim ve toplumsal uyum aracılığıyla kavrardı. Güneş Tanrısı Ranın kızı ve Tanrıların Katibi Thothun eşiydi. İki Hakikat olarak bilinen bu tanrıçanın en başlıca görevi; firavunların yer tanrısı Gebin tahtına ne ölçüde layık olduklarını belirlemekti. Saçına yüksek bir tüy takmış ve bazen de kanatlara sahip bir kadın olarak tasvir edilse de Maat sadece bir tanrıça değil, yaratılmış evrenin düzenleyici ilkesi ve varoluşun tasarımını mümkün kılan yasa olarak kabul edilir ve bu yasa, firavundan sade vatandaşa kadar, hatta tanrılar dahil herkes için geçerlidir. İnanışa göre; bir ruh Osirisin karşısına çıkmasını sağlayacak yoldaki tüm tehlikeleri atlatınca Tanrı Anubisin rehberliğinde İki Hakikat Sarayına girerdi. Orada 42 yargıcın önüne çıkarak nihai hüküm sürecinden geçerdi. Bu süreçte işlediği günahlar bir liste halinde yüzüne okunur, ardından Anubis ölünün yüreğini terazinin bir kefesine koyardı. Terazinin diğer kefesinde ya Maat oturur ya da onun tüyü dururdu. Terazi dengedeyse Thoth ölünün doğru sözlü olduğunu bildirir, ruhu Ölüler Diyarına alınırdı. Tüy kadar hafif olmak diye buna denir sanırız.
Umutsuzların Umudu, İnsan Dostu Enki
Eski Sümerde her şeyin umutsuz göründüğü bir anda sığınılacak son merci. Aslı Enkig olan adının anlamı şefkatin efendisi. Tatlı su, zanaatkarlık, zeka ve yaratmanın tanrısı. Buna göre, açıkgöz ve kafası fikirlerle dolu olan Enki ana tanrıçaların da yardımıyla bir çömlekçi gibi yaratmıştır insanları Her kentin bir tanrısının olduğu eski Sümer Uygarlığında Enkiye tapınılan esas kent Eriduydu. Mezopotamyada tanrıların tanrısı sayılan Enlilden diğer tanrılara belirli sorumluluklar ve kentler verme emrini alan Enki, bunu yerine getirmeden önce Sümer Ülkesine, Basra Körfezine ve Mezopotamyaya iyi bir kısmet bahşetmeye karar verir. Dicle ve Fırat Nehrini penisinden çıkan suyla doldurur; inanışa göre bu tatlı su onun spermi. Suyun temizleyici gücü sayesinde insanları kötülüklerden kurtarır. Diğer tanrılar büyük çaplı bir tufanla insanlığı yok etmek istediklerinde Enki insanların ufuktaki felaketten kaçmalarına yardımcı olur. Hayatta kalmalarını sağlamak için Ziusudra adlı bir adamın kulağına fısıldayarak hayvanları ve ailesini taşımaya yetecek büyüklükte bir tekne yapmasını bildirir. Enkinin koruduğu başka bir bilge olan Adapa da yelkenli tekneyi icat eder. Birçok kaynakta Enkinin insanlara hekimlik yardımında bulunduğu ve iyileştirici merhamler verdiği de belirtilir.
Hem Zıt Hem İkiz Ruhlar: Hürmüz ve Ehriman
Zerdüştlükteki ikiciliğin en iyi örneği. Buna göre dünyada olup biten her şey hem birbirini tamamlar hem de birbiriyle sürekli çatışma halindeki bu aydınlık ve karanlığın mücadelesiyle tüm ilkeler belirlenir. Buna göre, aydınlık ve hoş kokulu Hürmüz iyilik ilkesini, karanlık ve pis kokulu Ehriman kötülük ilkesini temsil eder. Zamanın ve mekanın tanrısı Zurvan, bir oğlunun olmasını ister ve bu amaçla bir kurban verir ama bunun işe yarayacağından kuşku duyar. Böylece her şeyi bilen hükümdar ve en güçlü tanrı olan Ahura Mazda ile özdeşleştirilen Hürmüz kurbandan doğarken, Ehriman da Zurvanın kuşkusundan ortaya çıkar. İslam ordularının İranı fethetmesinden sonra Hindistana göç eden Parsiler günümüzde hala bu tektanrıcı inancı sürdüren yegane topluluk. Parsi tapınaklarında arındırıcı ateşin Ehrimana ve kötülüğe karşı koruma sağladığına inanılır ve kutsal ateşlerin hep yanık kalması sağlanır. Parsiler kötülüğe karşı mücadeleye aktif olarak katılmayı üç etik değerle gerçekleştirir: İyi düşünceler (humata), iyi sözler (huhta) ve iyi eylemler (huvareşta)
Ahde Vefanın Koruyucusu: Mithra
Mithra ifadesi en eski Hinduizm dininde Vedalarda görülür ve benzer bir biçimde İran tanrısı olan Mithra da adalet, erdem ve ahde vefa tanrısı olarak kabul edilir; adı akit anlamına gelirdi. Kutsal kitap Avestada onu Ahura Mazdanın yarattığı ve eğittiği anlatılır. Karşıt iki gücün özellikleri daha sonra aslan başlı Mithrada birleşir; yıkıcılığının yanında yaratıcılığı taşıyan Ahura Mazdanın yardımcısı bir figür haline gelir. Mithra bizzat sanki oymuşçasına bir ışık ve güneş tanrısı olarak tanınır, İrandaki erkek toplulukların ayinlerinde önemli bir rol oynardı. Daha sonra Anadoludan taşınan Mitraizm, Mitra tarikatı ya da Mitrasın Sırları, tüm ezoterik geleneklerde olduğu gibi sadece bu tarikata kabul edilenlere açıklanan sırları kapsayan mistik bir kült haline geldi. MS 1-4. yyda Roma İmparatorluğu askerleri arasında yaygınlaştı.
Hikmetinden Sual Olunmayan Metis
Olimposlu Zeusun kıskanç Herasını karısı olarak biliriz de; ilk evliliğini titan ırkından hikmet tanrıçası Metisle yaptığını pek bilmeyiz. Yunan Mitolojisinde Metis, ilahi bilginin ve kutsal aklın, vücut bulmuş hali ve titan Okeanos ile Tethysin kızıdır. Zeka, sanat, strateji, ilham ve barış tanrıçası Athenanın annesi olarak anılır. Zeus kardeşlerini yutan babası Kronosu kusturmak için Metisten yardım alır. Onun hazırladığı çok tatlı ve mide bulandırıcı bir içkiyi babasına verir. Bunu içen Kronos; Zeusun kardeşleri Hera, Hestia, Demeter, Poseidon ve Hadesi kusar. Zeus karısının hamile olduğunu öğrenince, babası Kronosun yaptığı gibi; tahtını sarsabilecek, kendisinden güçlü bir çocuk doğacağı korkusuyla gaflete düşerek Metisi yutar. Bunun sonucunda Metis ömrü boyunca Zeusa iyi ve kötü hakkında bilgi verir. Zeusun kafasında bir yumru şeklinde büyüyen Athena, onun başından kalkanı, zırhı ve mızrağıyla çıkar.
Büyümüş De Küçülmüş Mütevazı Bakire: Hestia
Kronos ve Rheanın ilk çocuğu olan Hestia, çocuklarını yutan babasının ilk kurbanı. Onun kustuğu son çocuk olmasından ötürü de kardeşlerin hem en küçüğü hem en büyüğü. Hestia tanrısal varlıklar içinde en kibar ve uysal olanıdır. Bu yüzden Olimposta çıkan pekçok kavgaya karışmaktan da kaçınır. Zeus yumuşak mizacına saygı duyduğundan, onu aile yaşamının ve sönmesine izin verilmeyen ocak ateşinin koruyucusu olarak görevlendirir. Hestia bir ara hem Apollonun hem de Poseidonun kurlarına maruz kalır ama ikisiyle de birlikte olmayı reddederek bir bakire olarak kalmaya ant içer. Zeusun bu isteğini kabul etmesiyle Yunan Mitolojisinde Artemis ve Athenayla birlikte üç bakire tanrıçadan biri olur. Tasvirlerde sade ve gösterişsiz haliyle adeta bir hizmetçiyi andıran ve Oniki Olimposlu arasında gösterilen Hestia, Dionisos gelince 13 tanrı olmasın diye yerini ona bırakıp insanların arasına karışır. Roma Mitolojisinde Vesta adıyla anılan tanrıçanın kültü, Yunan dünyasındakine oranla daha ön plandadır. Romanın koruyucu tanrıçasıydı ve sönmez alevleri Romanın refahı anlamına geliyordu. Elit tabakanın evlenmemiş kızları Vesta bakireleri adıyla tanrıçanın hizmetçiliğini yapar ve bu alevlere göz kulak olurdu. Bir Vesta bakiresine tecavüz etmek Roma dinine karşı işlenmiş en ağır suçlardan biri olarak kabul edilirdi.
Babasının Başından Doğan Athena, Olursa Minerva
Athena gibi babası Jüpiter (Zeus)in başından doğduğuna inanılır ve aynı özellikleri taşır. Fakat bazı özellikleri adı gibi Etrüsk Mitolojisinden gelir. Müziğin ve rakamların mucidi; şiir, bilgelik ve zanaat tanrıçası sayılır. Roma Mitolojisinde bizzat şehrin tanrıçasıydı; Capitolium tapınağında Jüpiter ve Iuno ile birlikte ona da yer verilir ve kutsal üçlüyü oluştururlardı. Bakire Tanrıça, savaş tanrısı Marsın kurlarına yüz vermez. Bu aşkla yanıp tutuşan Mars, Romanın yeni yıl tanrıçası ve zamanın anası Anna Perennadan yardım ister. Anna Perenna ona yardımcı olmak yerine, Minerva gibi giyinerek örtülü halde Marsın yanına gider. Mars bu görünüme kanarak yaşlı tanrıçayla evlenir. Anna Perenna için her yılın 15 Martında yapılan şenlikte Romalı genç kızlar bu meşhur oyunun anısına açık saçık şarkılar söylerler. Daha sonraki günlerde ise Minervanın en büyük şenliği Quinquatria başlar. Tanrıçanın doğumgünü olan 19 Martta başlayan oyunlar beş gün sürer ve bunun üç gününde gladyatör savaşları gerçekleştirilirdi.
Britanyanın Işığı, Ateşi Ve Suyu: Belenus ve Belisama
Kelt Mitolojisinde Belenus ışık tanrısıydı ama çobanlık, şifa ve çeşmelerle de ilgisi vardı. Ona sadece Britanyanın Kelt bölgesinde değil, Galya, Avusturya, İtalya ve İspanyada da tapılırmış. Romalılar onu kendi ışık tanrıları Apollona benzetmiş. Parlak varlık anlamına gelen adı; Beltane Ateş Şenliğine kaynaklık etmiş. İrlanda ve İskoçyada her sene 1 Mayısta başlayan şenlik, hayvan otlatmanın başlangıcı. Sürüler otlaklara götürülmeden önce arındırmak ve korumak için iki şenlik ateşi arasından geçirilir. Aileler ocak ateşlerini söndürür ve Beltane ateşinden alınan közlerle yeniden yakar. Bu bayram neo-paganlarca günümüzde hala kutlanıyor. Belenusun eşi olan ateş, su ve metal işçiliği tanrıçası Belisamanın adı yaz parlaklığı anlamına geliyor ve Roma tanrıçası Minervayla ortak özellikler taşıyor. Belisama Minerva adını taşıyan birçok yazıt, Romanın işgal ettiği topraklarda tanrıların ve geleneklerin birbirine karıştığının en geçerli örneklerinden Belenus ve Belisamaya ait günümüze ulaşabilen hiçbir efsane yok.
Ölüler Diyarının Tanrıçası Hel ve Dayanılmaz Çekiciliği Boynunda Gizli Freya
Viking Mitolojisinde Baş tanrı Odini, Gök tanrı Thoru ve dalavereci kardeşleri Lokiyi biliyoruz. Ama ya tanrıçalar? Aşk tanrıçası Freya ve ölüm tanrıçası Hel, ölülerin ruhlarını ağırlamaktan birlikte sorumlu. Savaşla da bağlantılı olan Freya, iki kedinin çektiği bir savaş arabası içinde tasvir edilir ve öldürülen savaşçıların ruhlarını Odinle yarı yarıya paylaşır. Payına düşenler, Asgardda bulunan Sessrumnir Sarayına gider. Hem insanların, hem tanrıların gözünde dayanılmaz çekiciliğe sahip olan tanrıçaya bu özelliği sağlayan Brisingamen adındaki gerdanlığı. Her biri doğanın dört temel elementini temsil eden dört cüce tarafından yapılmış. Gerdanlığın karşılığını altınla ödemek isteyen tanrıçayı reddeden cüceler, onunla sadece bir gece geçirmek istediklerini söylerler. Freya gerdanlık uğruna herşeyi yapmaya hazır olduğundan dört cüceyle de o gece yatar. Lokinin üç çocuğundan biri olan Hel ise, kardeşleriyle birlikte tanrıları alt edeceğinden korkulduğu için Asgarddan kovulmuş. Savaşta şanlı biçimde ölmeyen kişilerin ruhlarının kaldığı ölüler diyarının hakimi sayılır. İnanışa göre bedeninin bir yarısı canlı et, diğer yarısı ölü ve irinli. Viking Mitolojisinde de ölüler diyarı oraya hükmeden tanrıça Helin adıyla anılır, dünya ağacı Yggdrasilin köklerinin en alt katmanında ve bildiğimiz cehennemden farklı olarak alevlerin ya da işkencenin olmadığı soğuk ve gölgeli bir yer olarak tasvir edilir.
Su Canlılarının Tanrıçası Öfkeli Sedna
Alaska, Kanada ve Grönlandda yaşayan Eskimo Mitolojisi, sert iklim koşulları ve sınırlı yaşam kaynakları nedeniyle hayvanlar etrafında dönen bir inanca yol açmış. Eskimolar bir kuzgunun, bir balinanın bedeninden dünyayı yarattığına inanırlar. Sila adı verilen göksel güç, insan ruhundan doğal çevreye kadar herşeyin içinde var olan en yüce varlıktır ve her şeyi birbirine bağlar. Bu yüzden her varlık bir diğeri için gereklidir. Sedna adlı güzel bir kız babası tarafından bir balıkçıyla evlndirilir. Kocasının bir kuzgun olduğunu anlayınca Sedna o kadar ağlar ki, babası kızı teknesine geri almak zorunda kalır. Ama kuzgun onlara saldırır ve Sedna denize düşer. Kızını istemeyen baba, kanoya tutunmaya çalışan Sednanın parmaklarını keser. Genç kız denizin dibine batarken bir ruha dönüşür, kesik parmakları ise balina ve foklara Ölülerin gittiği yer altı dünyası Adlivunda su canlılarının tanrıçası olarak hüküm sürmeye başlar. Öfkeli bir tanrıçadır ve ölülerin ruhlarını bir sonraki yolculuklarına hazırlar. Ruhlar sonsuza kadar huzurlu ve mutlu olacakları Quidlivuna (Ay mekanı) gitmeden önce Adlivuna giderek günahlarından arınırlar.
Yüce Ruh Manitu
Birçok Kuzey Amerika yerli kabilesinin sayısız doğa ruhuna inandığını biliyoruz. Şimdi ABD, Kanada bölgelerinde yaşayan Ocivbe ve Algonkin kabilelerinin dilinde Manitu; ilah demek ve insanlarda, hayvanlarda ya da doğal olgularda bulunabilen olağandışı ve kişiler üstü manevi bir gücü temsil ediyor.
İnkaların Gezgin Sakallı İhtiyar Tanrısı Viracocha
İnka panteonunda en yüce ve en güçlü tanrı. Güneş, fırtına, ateş ve şimşek tanrısı olarak İnkalar onu evrenin yaratıcısı sayarlar. İnanışa göre; Viracochanın eşi denizin anası Mama Qochadan, Güneş Tanrısı İnti ve Ay Tanrıçası Mama Quilla doğar. Bu ikili ilahlar, ilk İnka hükümdarı Manco Capac ve hem kızkardeşi hem karısı Mama Ocllonun ebeveyni. İnka imparatorlarının bu tanrıların soyundan geldiğine inanılır ve onların bedene bürünmüş halleri olarak imparatorlara tapılırdı. Güneş Tanrısı İnti, İnkaların devlet kültüydü ve oğlu Manco Capac insanlara tarımı öğretmiş, ilk kanun derlemesini hazırlamıştı. Buna karşın Viracochaya adanmış çok az tapınak vardı. Bu tanrı çoğu kez dünyayı dolaşarak insanlığa uygarlığı öğreten beyaz ırka özgü hatlara sahip, yeşil gözlü, soluk yüzlü ve sakallı bir ihtiyar olarak betimlenir. Aynı fiziki özelliklere sahip olmasından ötürü Azteklerin en büyük tanrısı Kukulkan olarak da bildiğimiz Quetzalcoatlla bir bağlantısı olduğu açık.
Mayaların Tek Bacaklı Fırtına Tanrısı Huracan
Rüzgar, ateş ve şimşek tanrısı. Tasvirlerde bir bacağı insan bacağı, diğer bacağının ise yılan biçiminde olmasıyla bir yaradılış tanrısıdır ve adının anlamı da tek bacaklıdır. Maya inancına göre dünyanın yaratılmasında büyük rol oynamış. Tanrıların hoşnut kalmadığı insan versiyonlarından birinin selle yok edilişi ona bağlanır. Karanın yeniden görünmesi için kara sözcüğünü tekrarlayarak sonunda onun taşkın denizden çıkmasını sağlar. Hem Mayalar hem Aztekler için hasadı tamamen yok edebilen fırtınalar oldukça önemli olduğundan bunu denetleyen tanrılar da ayrıca bir öneme sahip. Azteklerin fırtına tanrısı Tezcatlipocanın Huracanla pek çok benzerliği bulunur. Tezcatlipocanın adı dumanlı ayna anlamına gelirken, Huracan da alnında bir ayna taşır. Bu aynanın dumanlı olması fırtınaları ve rüzgarları ifade eder.
Her Şeyin ve Herkesin Var Olduğu Düş Zamanı: Alcheraa
Alchera, Aborjin inancına göre dünya yaratılmadan önce her şeyin ve herkesin ruhsal olarak var olduğu düş zamanına verilen ad. Medeniyet tarafından yok edilmeden ve mülkiyet kavramı var olmadan önce en basit biçimiyle yaşanan hayatın en önemli parçası. Aborjin kültüründe karmaşa kuramı en temel nokta. Bu kurama göre, herhangi bir zamanda herhangi bir yerde olmuş olan bir olay başka bir şeyi etkiler ya da onun nedenlerinden biri olur. Tüm bu neden-sonuç ilişkisinin temelleri geriye yönelik izlendiğinde Alcheraya (düş zamanı) ulaşılır. Düş zamanına yalnızca kehanetlerin anlamlarını çözmek, hastalıkların ortaya çıkış nedenlerini anlamak gibi ruhani amaçlar için gidilir. Aborjinler düş zamanı varlıklarını ataları sayarlar. İnsan, hayvan, eşya hatta şarkıda var olabilen bu ataların, sahip oldukları maban denilen manevi gücü soylarından gelen kişilere aktardıklarına inanılır.
Gök Baba Rangi, Yer Ana Papa Ve Oğulları Tiki
Okyanusya ada toplumlarının yaratılış efsaneleri çok değişken. Örneğin; Yeni Zelanda Maorilerine göre adalar okyanustan çıkmış. İlk tanrısal ataları Rangi ve Papanın evliliği sonucu meydana gelmiş. Bu evlilikten olan çocukları Tiki başlangıçta tek başınaymış. Bir gölcükte kendi görüntüsünü gören Tiki hemen suya atlamış fakat görüntü kaybolunca uğradığı hayal kırıklığı sonucu şişmeye başlamış. Bu şişkinlikten bir kadın doğmuş. Bir gün bu kadın, gördüğü yılanbalığı karşısında heyecana kapılmış ve bu heyecan Tikiye de bulaşmış! Böylece ilk üreme gerçekleşmiş. Pek çok efsaneye göre; Polinezya kabileleri şimdi yaşadıkları adalara atalarının Hawaiki diyarından kanolarla göçmesiyle gelmişler. Anayurtları saydıkları bu yer, aynı zamanda Ölüler Diyarı olarak kabul ediliyor ve ölenler oraya geri dönüyorlar.
Söyle Unkulunkulu! Tek Seçenek Ölümlülük Mü?
Güney Afrikalı Zuluların bir efsanesine göre; bilge kişi Unkulunkulu, renkli sazları yararak dünyayı yaratır. İlk başta insanlara ebedi hayatı bahşetmeyi düşünür. Unwabu adlı bir bukelamundan ölümsüz olacaklarına dair bilgiyi insanlara ulaştırmasını ister. Ancak Unwabu çok yavaştır ve her fırsatta mola verip yemeğe dalar. Bu arada tanrı Unkulunkulu fikrini değiştirir ve Intulo adlı bir kertenkeleyi görevlendirerek bu sefer de insanlara ölümlü olacakları haberini vermesini ister. Kertenkele, bukelamundan daha hızlı olduğu için insanoğlunun ölümlü olacağı haberi daha önce ulaşır ve tek seçenek olarak kabul edilir. Nuh Tufanının bir de Doğu Afrikada yaşayan Masailer versiyonuna bakalım: Dünyanın yaratıcısı Enkaiye aldırmaz hale gelen Masailere bir ders vermek isteyen tanrı, onları yok etmeye karar verir. Dünyayı sular altında bırakmayı tasarladığı tufandan önce, Tumbainot adındaki adama tahtadan bir tekne yapmasını ve ailesiyle birlikte çeşitli hayvanları yanına almasını söyler. Böylece tufandan yalnız teknedekiler kurtulur. Ancak teknedeki erzak bitmek üzeredir. Bunun üzerine Tumbainot yağmur durunca bir güvercin salar havaya Güvercin konacak yer bulamadığı için kısa sürede geri döner. Ardından kuyruk tüylerine bir ok iliştirdiği akbabayı salar adam. Akbabanın oku düşürmüş halde geri dönmesiyle sel sularının alçalmakta olduğu anlaşılır.Bilginlerin Koruyucusu Hint Tatlısı Ganeşa
Binlerce tanrısı olan Hinduların, ilahları içinde en özgün olanı dememizde hiçbir sakınca yok. Çünkü O, başlangıçların ve engellerin tanrısı. Fil başına ve şiş göbekli bir insan bedenine sahip olarak tasvir edilir. Bu göbek Hint tatlılarına çok düşkün olmasından mütevellit. İronik biçimde bu cüssesiyle ters orantılı olarak her yere girip çıkabilen bir sıçanı binek hayvanı olarak kullanır. Kronça adındaki bu çevik bandikut sıçanı onun her türlü engelin üstesinden gelebilmesinin bir simgesi. İnsanların efendisi olarak bilinen bu tanrı, hayatın engellerini ortadan kaldırmak, denetim altına almak ya da bastırmak için kullandığı bir balta, bir ilmik ve bir fil üvendiresi taşır. Mahabharata Destanının yazılmasını da ona borçluyuz. Çünkü Bilge Vyasa bu destanı kelimesi kelimesine aklında tutmakta ama artık yaşlanmaktadır ve Brahmaya ne yapması gerektiğini sorduğunda; Ganeşaya danışması gerektiğini söyler. Ganeşa hiç ara vermeden anlatması koşuluyla Vyanasaya katiplik etmeyi kabul eder. Vyasa da buna karşılık Ganeşadan tam anlamını kavramadıkça hiçbir şey yazmamasını ister, böylelikle dinlenmek için zaman kazanmış olur. Günümüzde Ganeşaya öğrenciler, yazarlar, gezginler tapınırlar. Her yeni girişime onun gönlü alınarak başlanır ve yardımı istenen ilk tanrıdır.
Göğü Aydınlatan Tanrıça Amaterasu
Şinto dininde Japon adalarını yarattıklarına inanılan en önemli tanrısal çiftten İzanaginin kızı ve Güneş Tanrıçası olarak Japonyanın en önemli figürü. Efsaneye göre; İzanaginin eşi İzanami, ateş tanrısını doğururken yanarak feci şekilde ölür. Onu kurtarmak için Ölüler Diyarına giden kocası İzanagi, ucu ucuna kurtulmayı başardığı bu yerdeki pisliklerden arınmak için gerçekleştirdiği ayinler sırasında Güneş, Ay ve fırtına tanrılarını yaratılmış olur. İzanagi yüzünü yıkarken birdenbire sol gözünden Amaterasu çıkıverir. Ona ışığı getirme rolünün biçilmesi bu yüzden. Japon imparatorluk ailesinin soyu bu tanrıçaya dayandırılıyor. İmparatorluk armasının üç süsü; ayna, kılıç ve mücevher Amaterasunun hediyeleri olarak kabul ediliyor. 19. yyda belirlenmiş Japon bayrağında yer alan Güneş imgesi de ona verilen değerin bir başka göstergesi.
Sekiz Ölümsüz: Özgecil Misin Evladım?
aoculukta nihai amaç olan ölümsüzlüğe erişmenin en önemli şartlarından biri özgecil davranış. Peki, nedir bu özgecil davranış? Kendini değil etrafındakileri düşünen, dünyanın iyiliğinin kendi çıkarlarından önce gelmesi Çinlilerin sekiz ölümsüz diye adlandırdıkları 7 erkek 1 kadın, bu ortak niteliği taşırlar. Hepsi de çoğu insanın sorumsuz, açgözlü, hoşgörüsüz ve kötümser oldukları bir ortamda bilgece, sevecen, sabırlı ve iyimser davranırlar ve bu nitelikler sayesinde ölümsüzlüğe kavuşurlar. Uçabilme, başka biçimlere bürünebilme gibi olağanüstü yetenekleri vardır. Şarapçı ve göbekli bir ihtiyar olan Zhongli Quanın önderlik ettiği Sekiz Ölümsüz: Hastaların koruyucusu Li Tieguai, müzisyenlerin koruyucusu Han Xiangzi, oyun yazarlarının koruyucusu Cao Guojiu, berberlerin koruyucusu Lü Dongbin, yaşlıların koruyucusu Zhang Guolao, çiçekçilerin koruyucusu Lan Caihe ve tek kadın He Xiango. Baskıya uğrayan insanların her daim yardımına koştuklarına inanılır. Onların yin ve yang çiftlerine göre eril-dişil, yaşlı-genç, yoksul-zengin ve üst-alt sınıf gibi hayatın temel şartlarını somutlaştırdıkları söylenir.
Saldım Çayıra Mevlam Kayıra, Biz Bunu Hayra Yoralım Hayra : Kayra Han
Türk ve Altay mitolojisinde yaratıcı baş tanrı. En çok Altay, Tuva, Hakas ve Yakut mitolojilerinde ön plana çıkar. Her şeyin yaratıcısı olarak mutlak üstünlüğü vardır. Göğün 17. katında oturur. Diğer tanrıları yaratmış ve altındaki katlarda görevlerine göre konumlandırmış. Diğer tanrılar kendisiyle kıyaslandığında, emirlerini yerine getiren birer meleğe benzetilebilir. Ancak İslam öncesi Türk kültüründe melek kavramı olmadığından, anlaşılması için böyle bir benzetme yapıyoruz. Evrenin yazgısını belirler. İyilik yönü ağır basar. Yeryüzünü yarattıktan sonra dokuz dallı bir ağaç diker. Bu ağaç yerle göğü birbirine bağlayan yaşam ağacı Uluğ Kayındır. İnsanların atası olan dokuz kişi bu ağacın dallarından türer ve dokuz boy (dokuz ırk) bunların soyundan ortaya çıkar. Kayırmak fiilinin türetildiği Kayra sözcüğü lütuf demek. Kayramak ise korumak, himaye etmek. Moğolcada Hayra sözcüğü de aşk anlamına geliyor.
Eski Mısırda Thoth, insanda vicdan ve sezgi yoluyla beliren kelamın ta kendisi ve Osirisin habercisidir. Ölülerin yargılanmasını kaydeden, günahlarını hakikat karşısında tartan yargıçtır. Thoth, bilgi, öğrenme, ve kayıt tutmayla ilgili tüm işlerden sorumlu olduğu için tüm dillerin mucidi sayılır. Çoğu kez Güneş tanrısı Ranın oğlu, Ay ve zamanın tanrısı olarak tanımlanır. Hermopolis tanrı soyağacının bazı versiyonlarında ezeli tümsekten çıkan ilk tanrı olarak betimlenir. Horus ve Sethin taht üzerindeki mücadelelerini anlatan efsanede; Osiris ve oğlu Horusun dünyevi krallık haklarının savunucusu olan Thoth, iki tanrı ve destekçileri arasındaki tartışmayı, diğer tanrılar bir çözüme ulaştırsın diye yazıyla kayda geçirdiğinden Tanrıların Katibi olur. Diğer bir görevi ölüyü Ölüler Diyarından geçirerek Osirise getirmektir. Ölünün her tür günah bakımından masumiyet derecesini bildirir, ölü erdemliyse Ölüler Diyarına girer; değilse ruhu Amentette arınma işlemi geçirir ve reenkarnasyona hazırlanır. Tanrılık sıfatının yanında Mısırda yaşamış bir inisiye ya da bir peygamber olarak Antik Yunan dünyasında Hermes-Thoth ya da Hermes Trismegistus adıyla bilinir. Ki büyü, simya, astronomi, tıp ve bilgeliğin kurucusu olduğu için ve diğer rahiplerden ayırmak amacıyla üç kere büyük anlamındaki Trismegistus sıfatı verilmiş. James Churchwarda göre O; Mu ve Atlantis dönemindeki tek tanrılı dini MÖ 16 binlerde Mısıra getirmiş Atlantisli bir bilge. Murry Hope gibi bazı araştırmacılar yitik kıtalardaki bu dinin Sirius uyruklu bir öğreti olduğunu ileri sürerler. Hermes-Thothdan Tevratta Enok (Hanok) Peygamber ve Kuranda İdris Peygamber adıyla söz edilir.
Evrensel Düzenin, Bir Tüy Kadar Hafif Tanrıçası: Maat
Eski Mısırda doğruluk, adalet anlayışının timsali ve her şeyin üzerinde yer alan bir ilke olarak tanrıça kişiliğine bürünmüş kozmik düzen olarak kabul edilir. İnsanlar onu Güneş ve Ayın düzenli döngüleri, Nilin yıllık taşkınları, istikrarlı yönetim ve toplumsal uyum aracılığıyla kavrardı. Güneş Tanrısı Ranın kızı ve Tanrıların Katibi Thothun eşiydi. İki Hakikat olarak bilinen bu tanrıçanın en başlıca görevi; firavunların yer tanrısı Gebin tahtına ne ölçüde layık olduklarını belirlemekti. Saçına yüksek bir tüy takmış ve bazen de kanatlara sahip bir kadın olarak tasvir edilse de Maat sadece bir tanrıça değil, yaratılmış evrenin düzenleyici ilkesi ve varoluşun tasarımını mümkün kılan yasa olarak kabul edilir ve bu yasa, firavundan sade vatandaşa kadar, hatta tanrılar dahil herkes için geçerlidir. İnanışa göre; bir ruh Osirisin karşısına çıkmasını sağlayacak yoldaki tüm tehlikeleri atlatınca Tanrı Anubisin rehberliğinde İki Hakikat Sarayına girerdi. Orada 42 yargıcın önüne çıkarak nihai hüküm sürecinden geçerdi. Bu süreçte işlediği günahlar bir liste halinde yüzüne okunur, ardından Anubis ölünün yüreğini terazinin bir kefesine koyardı. Terazinin diğer kefesinde ya Maat oturur ya da onun tüyü dururdu. Terazi dengedeyse Thoth ölünün doğru sözlü olduğunu bildirir, ruhu Ölüler Diyarına alınırdı. Tüy kadar hafif olmak diye buna denir sanırız.
Umutsuzların Umudu, İnsan Dostu Enki
Eski Sümerde her şeyin umutsuz göründüğü bir anda sığınılacak son merci. Aslı Enkig olan adının anlamı şefkatin efendisi. Tatlı su, zanaatkarlık, zeka ve yaratmanın tanrısı. Buna göre, açıkgöz ve kafası fikirlerle dolu olan Enki ana tanrıçaların da yardımıyla bir çömlekçi gibi yaratmıştır insanları Her kentin bir tanrısının olduğu eski Sümer Uygarlığında Enkiye tapınılan esas kent Eriduydu. Mezopotamyada tanrıların tanrısı sayılan Enlilden diğer tanrılara belirli sorumluluklar ve kentler verme emrini alan Enki, bunu yerine getirmeden önce Sümer Ülkesine, Basra Körfezine ve Mezopotamyaya iyi bir kısmet bahşetmeye karar verir. Dicle ve Fırat Nehrini penisinden çıkan suyla doldurur; inanışa göre bu tatlı su onun spermi. Suyun temizleyici gücü sayesinde insanları kötülüklerden kurtarır. Diğer tanrılar büyük çaplı bir tufanla insanlığı yok etmek istediklerinde Enki insanların ufuktaki felaketten kaçmalarına yardımcı olur. Hayatta kalmalarını sağlamak için Ziusudra adlı bir adamın kulağına fısıldayarak hayvanları ve ailesini taşımaya yetecek büyüklükte bir tekne yapmasını bildirir. Enkinin koruduğu başka bir bilge olan Adapa da yelkenli tekneyi icat eder. Birçok kaynakta Enkinin insanlara hekimlik yardımında bulunduğu ve iyileştirici merhamler verdiği de belirtilir.
Hem Zıt Hem İkiz Ruhlar: Hürmüz ve Ehriman
Zerdüştlükteki ikiciliğin en iyi örneği. Buna göre dünyada olup biten her şey hem birbirini tamamlar hem de birbiriyle sürekli çatışma halindeki bu aydınlık ve karanlığın mücadelesiyle tüm ilkeler belirlenir. Buna göre, aydınlık ve hoş kokulu Hürmüz iyilik ilkesini, karanlık ve pis kokulu Ehriman kötülük ilkesini temsil eder. Zamanın ve mekanın tanrısı Zurvan, bir oğlunun olmasını ister ve bu amaçla bir kurban verir ama bunun işe yarayacağından kuşku duyar. Böylece her şeyi bilen hükümdar ve en güçlü tanrı olan Ahura Mazda ile özdeşleştirilen Hürmüz kurbandan doğarken, Ehriman da Zurvanın kuşkusundan ortaya çıkar. İslam ordularının İranı fethetmesinden sonra Hindistana göç eden Parsiler günümüzde hala bu tektanrıcı inancı sürdüren yegane topluluk. Parsi tapınaklarında arındırıcı ateşin Ehrimana ve kötülüğe karşı koruma sağladığına inanılır ve kutsal ateşlerin hep yanık kalması sağlanır. Parsiler kötülüğe karşı mücadeleye aktif olarak katılmayı üç etik değerle gerçekleştirir: İyi düşünceler (humata), iyi sözler (huhta) ve iyi eylemler (huvareşta)
Ahde Vefanın Koruyucusu: Mithra
Mithra ifadesi en eski Hinduizm dininde Vedalarda görülür ve benzer bir biçimde İran tanrısı olan Mithra da adalet, erdem ve ahde vefa tanrısı olarak kabul edilir; adı akit anlamına gelirdi. Kutsal kitap Avestada onu Ahura Mazdanın yarattığı ve eğittiği anlatılır. Karşıt iki gücün özellikleri daha sonra aslan başlı Mithrada birleşir; yıkıcılığının yanında yaratıcılığı taşıyan Ahura Mazdanın yardımcısı bir figür haline gelir. Mithra bizzat sanki oymuşçasına bir ışık ve güneş tanrısı olarak tanınır, İrandaki erkek toplulukların ayinlerinde önemli bir rol oynardı. Daha sonra Anadoludan taşınan Mitraizm, Mitra tarikatı ya da Mitrasın Sırları, tüm ezoterik geleneklerde olduğu gibi sadece bu tarikata kabul edilenlere açıklanan sırları kapsayan mistik bir kült haline geldi. MS 1-4. yyda Roma İmparatorluğu askerleri arasında yaygınlaştı.
Hikmetinden Sual Olunmayan Metis
Olimposlu Zeusun kıskanç Herasını karısı olarak biliriz de; ilk evliliğini titan ırkından hikmet tanrıçası Metisle yaptığını pek bilmeyiz. Yunan Mitolojisinde Metis, ilahi bilginin ve kutsal aklın, vücut bulmuş hali ve titan Okeanos ile Tethysin kızıdır. Zeka, sanat, strateji, ilham ve barış tanrıçası Athenanın annesi olarak anılır. Zeus kardeşlerini yutan babası Kronosu kusturmak için Metisten yardım alır. Onun hazırladığı çok tatlı ve mide bulandırıcı bir içkiyi babasına verir. Bunu içen Kronos; Zeusun kardeşleri Hera, Hestia, Demeter, Poseidon ve Hadesi kusar. Zeus karısının hamile olduğunu öğrenince, babası Kronosun yaptığı gibi; tahtını sarsabilecek, kendisinden güçlü bir çocuk doğacağı korkusuyla gaflete düşerek Metisi yutar. Bunun sonucunda Metis ömrü boyunca Zeusa iyi ve kötü hakkında bilgi verir. Zeusun kafasında bir yumru şeklinde büyüyen Athena, onun başından kalkanı, zırhı ve mızrağıyla çıkar.
Büyümüş De Küçülmüş Mütevazı Bakire: Hestia
Kronos ve Rheanın ilk çocuğu olan Hestia, çocuklarını yutan babasının ilk kurbanı. Onun kustuğu son çocuk olmasından ötürü de kardeşlerin hem en küçüğü hem en büyüğü. Hestia tanrısal varlıklar içinde en kibar ve uysal olanıdır. Bu yüzden Olimposta çıkan pekçok kavgaya karışmaktan da kaçınır. Zeus yumuşak mizacına saygı duyduğundan, onu aile yaşamının ve sönmesine izin verilmeyen ocak ateşinin koruyucusu olarak görevlendirir. Hestia bir ara hem Apollonun hem de Poseidonun kurlarına maruz kalır ama ikisiyle de birlikte olmayı reddederek bir bakire olarak kalmaya ant içer. Zeusun bu isteğini kabul etmesiyle Yunan Mitolojisinde Artemis ve Athenayla birlikte üç bakire tanrıçadan biri olur. Tasvirlerde sade ve gösterişsiz haliyle adeta bir hizmetçiyi andıran ve Oniki Olimposlu arasında gösterilen Hestia, Dionisos gelince 13 tanrı olmasın diye yerini ona bırakıp insanların arasına karışır. Roma Mitolojisinde Vesta adıyla anılan tanrıçanın kültü, Yunan dünyasındakine oranla daha ön plandadır. Romanın koruyucu tanrıçasıydı ve sönmez alevleri Romanın refahı anlamına geliyordu. Elit tabakanın evlenmemiş kızları Vesta bakireleri adıyla tanrıçanın hizmetçiliğini yapar ve bu alevlere göz kulak olurdu. Bir Vesta bakiresine tecavüz etmek Roma dinine karşı işlenmiş en ağır suçlardan biri olarak kabul edilirdi.
Babasının Başından Doğan Athena, Olursa Minerva
Athena gibi babası Jüpiter (Zeus)in başından doğduğuna inanılır ve aynı özellikleri taşır. Fakat bazı özellikleri adı gibi Etrüsk Mitolojisinden gelir. Müziğin ve rakamların mucidi; şiir, bilgelik ve zanaat tanrıçası sayılır. Roma Mitolojisinde bizzat şehrin tanrıçasıydı; Capitolium tapınağında Jüpiter ve Iuno ile birlikte ona da yer verilir ve kutsal üçlüyü oluştururlardı. Bakire Tanrıça, savaş tanrısı Marsın kurlarına yüz vermez. Bu aşkla yanıp tutuşan Mars, Romanın yeni yıl tanrıçası ve zamanın anası Anna Perennadan yardım ister. Anna Perenna ona yardımcı olmak yerine, Minerva gibi giyinerek örtülü halde Marsın yanına gider. Mars bu görünüme kanarak yaşlı tanrıçayla evlenir. Anna Perenna için her yılın 15 Martında yapılan şenlikte Romalı genç kızlar bu meşhur oyunun anısına açık saçık şarkılar söylerler. Daha sonraki günlerde ise Minervanın en büyük şenliği Quinquatria başlar. Tanrıçanın doğumgünü olan 19 Martta başlayan oyunlar beş gün sürer ve bunun üç gününde gladyatör savaşları gerçekleştirilirdi.
Britanyanın Işığı, Ateşi Ve Suyu: Belenus ve Belisama
Kelt Mitolojisinde Belenus ışık tanrısıydı ama çobanlık, şifa ve çeşmelerle de ilgisi vardı. Ona sadece Britanyanın Kelt bölgesinde değil, Galya, Avusturya, İtalya ve İspanyada da tapılırmış. Romalılar onu kendi ışık tanrıları Apollona benzetmiş. Parlak varlık anlamına gelen adı; Beltane Ateş Şenliğine kaynaklık etmiş. İrlanda ve İskoçyada her sene 1 Mayısta başlayan şenlik, hayvan otlatmanın başlangıcı. Sürüler otlaklara götürülmeden önce arındırmak ve korumak için iki şenlik ateşi arasından geçirilir. Aileler ocak ateşlerini söndürür ve Beltane ateşinden alınan közlerle yeniden yakar. Bu bayram neo-paganlarca günümüzde hala kutlanıyor. Belenusun eşi olan ateş, su ve metal işçiliği tanrıçası Belisamanın adı yaz parlaklığı anlamına geliyor ve Roma tanrıçası Minervayla ortak özellikler taşıyor. Belisama Minerva adını taşıyan birçok yazıt, Romanın işgal ettiği topraklarda tanrıların ve geleneklerin birbirine karıştığının en geçerli örneklerinden Belenus ve Belisamaya ait günümüze ulaşabilen hiçbir efsane yok.
Ölüler Diyarının Tanrıçası Hel ve Dayanılmaz Çekiciliği Boynunda Gizli Freya
Viking Mitolojisinde Baş tanrı Odini, Gök tanrı Thoru ve dalavereci kardeşleri Lokiyi biliyoruz. Ama ya tanrıçalar? Aşk tanrıçası Freya ve ölüm tanrıçası Hel, ölülerin ruhlarını ağırlamaktan birlikte sorumlu. Savaşla da bağlantılı olan Freya, iki kedinin çektiği bir savaş arabası içinde tasvir edilir ve öldürülen savaşçıların ruhlarını Odinle yarı yarıya paylaşır. Payına düşenler, Asgardda bulunan Sessrumnir Sarayına gider. Hem insanların, hem tanrıların gözünde dayanılmaz çekiciliğe sahip olan tanrıçaya bu özelliği sağlayan Brisingamen adındaki gerdanlığı. Her biri doğanın dört temel elementini temsil eden dört cüce tarafından yapılmış. Gerdanlığın karşılığını altınla ödemek isteyen tanrıçayı reddeden cüceler, onunla sadece bir gece geçirmek istediklerini söylerler. Freya gerdanlık uğruna herşeyi yapmaya hazır olduğundan dört cüceyle de o gece yatar. Lokinin üç çocuğundan biri olan Hel ise, kardeşleriyle birlikte tanrıları alt edeceğinden korkulduğu için Asgarddan kovulmuş. Savaşta şanlı biçimde ölmeyen kişilerin ruhlarının kaldığı ölüler diyarının hakimi sayılır. İnanışa göre bedeninin bir yarısı canlı et, diğer yarısı ölü ve irinli. Viking Mitolojisinde de ölüler diyarı oraya hükmeden tanrıça Helin adıyla anılır, dünya ağacı Yggdrasilin köklerinin en alt katmanında ve bildiğimiz cehennemden farklı olarak alevlerin ya da işkencenin olmadığı soğuk ve gölgeli bir yer olarak tasvir edilir.
Su Canlılarının Tanrıçası Öfkeli Sedna
Alaska, Kanada ve Grönlandda yaşayan Eskimo Mitolojisi, sert iklim koşulları ve sınırlı yaşam kaynakları nedeniyle hayvanlar etrafında dönen bir inanca yol açmış. Eskimolar bir kuzgunun, bir balinanın bedeninden dünyayı yarattığına inanırlar. Sila adı verilen göksel güç, insan ruhundan doğal çevreye kadar herşeyin içinde var olan en yüce varlıktır ve her şeyi birbirine bağlar. Bu yüzden her varlık bir diğeri için gereklidir. Sedna adlı güzel bir kız babası tarafından bir balıkçıyla evlndirilir. Kocasının bir kuzgun olduğunu anlayınca Sedna o kadar ağlar ki, babası kızı teknesine geri almak zorunda kalır. Ama kuzgun onlara saldırır ve Sedna denize düşer. Kızını istemeyen baba, kanoya tutunmaya çalışan Sednanın parmaklarını keser. Genç kız denizin dibine batarken bir ruha dönüşür, kesik parmakları ise balina ve foklara Ölülerin gittiği yer altı dünyası Adlivunda su canlılarının tanrıçası olarak hüküm sürmeye başlar. Öfkeli bir tanrıçadır ve ölülerin ruhlarını bir sonraki yolculuklarına hazırlar. Ruhlar sonsuza kadar huzurlu ve mutlu olacakları Quidlivuna (Ay mekanı) gitmeden önce Adlivuna giderek günahlarından arınırlar.
Yüce Ruh Manitu
Birçok Kuzey Amerika yerli kabilesinin sayısız doğa ruhuna inandığını biliyoruz. Şimdi ABD, Kanada bölgelerinde yaşayan Ocivbe ve Algonkin kabilelerinin dilinde Manitu; ilah demek ve insanlarda, hayvanlarda ya da doğal olgularda bulunabilen olağandışı ve kişiler üstü manevi bir gücü temsil ediyor.
İnkaların Gezgin Sakallı İhtiyar Tanrısı Viracocha
İnka panteonunda en yüce ve en güçlü tanrı. Güneş, fırtına, ateş ve şimşek tanrısı olarak İnkalar onu evrenin yaratıcısı sayarlar. İnanışa göre; Viracochanın eşi denizin anası Mama Qochadan, Güneş Tanrısı İnti ve Ay Tanrıçası Mama Quilla doğar. Bu ikili ilahlar, ilk İnka hükümdarı Manco Capac ve hem kızkardeşi hem karısı Mama Ocllonun ebeveyni. İnka imparatorlarının bu tanrıların soyundan geldiğine inanılır ve onların bedene bürünmüş halleri olarak imparatorlara tapılırdı. Güneş Tanrısı İnti, İnkaların devlet kültüydü ve oğlu Manco Capac insanlara tarımı öğretmiş, ilk kanun derlemesini hazırlamıştı. Buna karşın Viracochaya adanmış çok az tapınak vardı. Bu tanrı çoğu kez dünyayı dolaşarak insanlığa uygarlığı öğreten beyaz ırka özgü hatlara sahip, yeşil gözlü, soluk yüzlü ve sakallı bir ihtiyar olarak betimlenir. Aynı fiziki özelliklere sahip olmasından ötürü Azteklerin en büyük tanrısı Kukulkan olarak da bildiğimiz Quetzalcoatlla bir bağlantısı olduğu açık.
Mayaların Tek Bacaklı Fırtına Tanrısı Huracan
Rüzgar, ateş ve şimşek tanrısı. Tasvirlerde bir bacağı insan bacağı, diğer bacağının ise yılan biçiminde olmasıyla bir yaradılış tanrısıdır ve adının anlamı da tek bacaklıdır. Maya inancına göre dünyanın yaratılmasında büyük rol oynamış. Tanrıların hoşnut kalmadığı insan versiyonlarından birinin selle yok edilişi ona bağlanır. Karanın yeniden görünmesi için kara sözcüğünü tekrarlayarak sonunda onun taşkın denizden çıkmasını sağlar. Hem Mayalar hem Aztekler için hasadı tamamen yok edebilen fırtınalar oldukça önemli olduğundan bunu denetleyen tanrılar da ayrıca bir öneme sahip. Azteklerin fırtına tanrısı Tezcatlipocanın Huracanla pek çok benzerliği bulunur. Tezcatlipocanın adı dumanlı ayna anlamına gelirken, Huracan da alnında bir ayna taşır. Bu aynanın dumanlı olması fırtınaları ve rüzgarları ifade eder.
Her Şeyin ve Herkesin Var Olduğu Düş Zamanı: Alcheraa
Alchera, Aborjin inancına göre dünya yaratılmadan önce her şeyin ve herkesin ruhsal olarak var olduğu düş zamanına verilen ad. Medeniyet tarafından yok edilmeden ve mülkiyet kavramı var olmadan önce en basit biçimiyle yaşanan hayatın en önemli parçası. Aborjin kültüründe karmaşa kuramı en temel nokta. Bu kurama göre, herhangi bir zamanda herhangi bir yerde olmuş olan bir olay başka bir şeyi etkiler ya da onun nedenlerinden biri olur. Tüm bu neden-sonuç ilişkisinin temelleri geriye yönelik izlendiğinde Alcheraya (düş zamanı) ulaşılır. Düş zamanına yalnızca kehanetlerin anlamlarını çözmek, hastalıkların ortaya çıkış nedenlerini anlamak gibi ruhani amaçlar için gidilir. Aborjinler düş zamanı varlıklarını ataları sayarlar. İnsan, hayvan, eşya hatta şarkıda var olabilen bu ataların, sahip oldukları maban denilen manevi gücü soylarından gelen kişilere aktardıklarına inanılır.
Gök Baba Rangi, Yer Ana Papa Ve Oğulları Tiki
Okyanusya ada toplumlarının yaratılış efsaneleri çok değişken. Örneğin; Yeni Zelanda Maorilerine göre adalar okyanustan çıkmış. İlk tanrısal ataları Rangi ve Papanın evliliği sonucu meydana gelmiş. Bu evlilikten olan çocukları Tiki başlangıçta tek başınaymış. Bir gölcükte kendi görüntüsünü gören Tiki hemen suya atlamış fakat görüntü kaybolunca uğradığı hayal kırıklığı sonucu şişmeye başlamış. Bu şişkinlikten bir kadın doğmuş. Bir gün bu kadın, gördüğü yılanbalığı karşısında heyecana kapılmış ve bu heyecan Tikiye de bulaşmış! Böylece ilk üreme gerçekleşmiş. Pek çok efsaneye göre; Polinezya kabileleri şimdi yaşadıkları adalara atalarının Hawaiki diyarından kanolarla göçmesiyle gelmişler. Anayurtları saydıkları bu yer, aynı zamanda Ölüler Diyarı olarak kabul ediliyor ve ölenler oraya geri dönüyorlar.
Söyle Unkulunkulu! Tek Seçenek Ölümlülük Mü?
Güney Afrikalı Zuluların bir efsanesine göre; bilge kişi Unkulunkulu, renkli sazları yararak dünyayı yaratır. İlk başta insanlara ebedi hayatı bahşetmeyi düşünür. Unwabu adlı bir bukelamundan ölümsüz olacaklarına dair bilgiyi insanlara ulaştırmasını ister. Ancak Unwabu çok yavaştır ve her fırsatta mola verip yemeğe dalar. Bu arada tanrı Unkulunkulu fikrini değiştirir ve Intulo adlı bir kertenkeleyi görevlendirerek bu sefer de insanlara ölümlü olacakları haberini vermesini ister. Kertenkele, bukelamundan daha hızlı olduğu için insanoğlunun ölümlü olacağı haberi daha önce ulaşır ve tek seçenek olarak kabul edilir. Nuh Tufanının bir de Doğu Afrikada yaşayan Masailer versiyonuna bakalım: Dünyanın yaratıcısı Enkaiye aldırmaz hale gelen Masailere bir ders vermek isteyen tanrı, onları yok etmeye karar verir. Dünyayı sular altında bırakmayı tasarladığı tufandan önce, Tumbainot adındaki adama tahtadan bir tekne yapmasını ve ailesiyle birlikte çeşitli hayvanları yanına almasını söyler. Böylece tufandan yalnız teknedekiler kurtulur. Ancak teknedeki erzak bitmek üzeredir. Bunun üzerine Tumbainot yağmur durunca bir güvercin salar havaya Güvercin konacak yer bulamadığı için kısa sürede geri döner. Ardından kuyruk tüylerine bir ok iliştirdiği akbabayı salar adam. Akbabanın oku düşürmüş halde geri dönmesiyle sel sularının alçalmakta olduğu anlaşılır.Bilginlerin Koruyucusu Hint Tatlısı Ganeşa
Binlerce tanrısı olan Hinduların, ilahları içinde en özgün olanı dememizde hiçbir sakınca yok. Çünkü O, başlangıçların ve engellerin tanrısı. Fil başına ve şiş göbekli bir insan bedenine sahip olarak tasvir edilir. Bu göbek Hint tatlılarına çok düşkün olmasından mütevellit. İronik biçimde bu cüssesiyle ters orantılı olarak her yere girip çıkabilen bir sıçanı binek hayvanı olarak kullanır. Kronça adındaki bu çevik bandikut sıçanı onun her türlü engelin üstesinden gelebilmesinin bir simgesi. İnsanların efendisi olarak bilinen bu tanrı, hayatın engellerini ortadan kaldırmak, denetim altına almak ya da bastırmak için kullandığı bir balta, bir ilmik ve bir fil üvendiresi taşır. Mahabharata Destanının yazılmasını da ona borçluyuz. Çünkü Bilge Vyasa bu destanı kelimesi kelimesine aklında tutmakta ama artık yaşlanmaktadır ve Brahmaya ne yapması gerektiğini sorduğunda; Ganeşaya danışması gerektiğini söyler. Ganeşa hiç ara vermeden anlatması koşuluyla Vyanasaya katiplik etmeyi kabul eder. Vyasa da buna karşılık Ganeşadan tam anlamını kavramadıkça hiçbir şey yazmamasını ister, böylelikle dinlenmek için zaman kazanmış olur. Günümüzde Ganeşaya öğrenciler, yazarlar, gezginler tapınırlar. Her yeni girişime onun gönlü alınarak başlanır ve yardımı istenen ilk tanrıdır.
Göğü Aydınlatan Tanrıça Amaterasu
Şinto dininde Japon adalarını yarattıklarına inanılan en önemli tanrısal çiftten İzanaginin kızı ve Güneş Tanrıçası olarak Japonyanın en önemli figürü. Efsaneye göre; İzanaginin eşi İzanami, ateş tanrısını doğururken yanarak feci şekilde ölür. Onu kurtarmak için Ölüler Diyarına giden kocası İzanagi, ucu ucuna kurtulmayı başardığı bu yerdeki pisliklerden arınmak için gerçekleştirdiği ayinler sırasında Güneş, Ay ve fırtına tanrılarını yaratılmış olur. İzanagi yüzünü yıkarken birdenbire sol gözünden Amaterasu çıkıverir. Ona ışığı getirme rolünün biçilmesi bu yüzden. Japon imparatorluk ailesinin soyu bu tanrıçaya dayandırılıyor. İmparatorluk armasının üç süsü; ayna, kılıç ve mücevher Amaterasunun hediyeleri olarak kabul ediliyor. 19. yyda belirlenmiş Japon bayrağında yer alan Güneş imgesi de ona verilen değerin bir başka göstergesi.
Sekiz Ölümsüz: Özgecil Misin Evladım?
aoculukta nihai amaç olan ölümsüzlüğe erişmenin en önemli şartlarından biri özgecil davranış. Peki, nedir bu özgecil davranış? Kendini değil etrafındakileri düşünen, dünyanın iyiliğinin kendi çıkarlarından önce gelmesi Çinlilerin sekiz ölümsüz diye adlandırdıkları 7 erkek 1 kadın, bu ortak niteliği taşırlar. Hepsi de çoğu insanın sorumsuz, açgözlü, hoşgörüsüz ve kötümser oldukları bir ortamda bilgece, sevecen, sabırlı ve iyimser davranırlar ve bu nitelikler sayesinde ölümsüzlüğe kavuşurlar. Uçabilme, başka biçimlere bürünebilme gibi olağanüstü yetenekleri vardır. Şarapçı ve göbekli bir ihtiyar olan Zhongli Quanın önderlik ettiği Sekiz Ölümsüz: Hastaların koruyucusu Li Tieguai, müzisyenlerin koruyucusu Han Xiangzi, oyun yazarlarının koruyucusu Cao Guojiu, berberlerin koruyucusu Lü Dongbin, yaşlıların koruyucusu Zhang Guolao, çiçekçilerin koruyucusu Lan Caihe ve tek kadın He Xiango. Baskıya uğrayan insanların her daim yardımına koştuklarına inanılır. Onların yin ve yang çiftlerine göre eril-dişil, yaşlı-genç, yoksul-zengin ve üst-alt sınıf gibi hayatın temel şartlarını somutlaştırdıkları söylenir.
Saldım Çayıra Mevlam Kayıra, Biz Bunu Hayra Yoralım Hayra : Kayra Han
Türk ve Altay mitolojisinde yaratıcı baş tanrı. En çok Altay, Tuva, Hakas ve Yakut mitolojilerinde ön plana çıkar. Her şeyin yaratıcısı olarak mutlak üstünlüğü vardır. Göğün 17. katında oturur. Diğer tanrıları yaratmış ve altındaki katlarda görevlerine göre konumlandırmış. Diğer tanrılar kendisiyle kıyaslandığında, emirlerini yerine getiren birer meleğe benzetilebilir. Ancak İslam öncesi Türk kültüründe melek kavramı olmadığından, anlaşılması için böyle bir benzetme yapıyoruz. Evrenin yazgısını belirler. İyilik yönü ağır basar. Yeryüzünü yarattıktan sonra dokuz dallı bir ağaç diker. Bu ağaç yerle göğü birbirine bağlayan yaşam ağacı Uluğ Kayındır. İnsanların atası olan dokuz kişi bu ağacın dallarından türer ve dokuz boy (dokuz ırk) bunların soyundan ortaya çıkar. Kayırmak fiilinin türetildiği Kayra sözcüğü lütuf demek. Kayramak ise korumak, himaye etmek. Moğolcada Hayra sözcüğü de aşk anlamına geliyor.