Divan ı hümayün üyeleri ve görevleri

Nişancı Hakkında Bilgi


Nişancı, Divan-ı Hümayun'a katılan devlet görevlilerinden biridir. Nişancı, Kalemiye sınıfının başıdır. Nişancı, pâdişâh adına yazılacak fermanlara, beratlara, nâmelere, hükümdârın imzâsı demek olan tuğrayı çekmekle görevlidir. Tuğra, Roma geleneğinin bir devamı olarak, hazırlanan belgelerin başında bulunurdu.

Bununla birlikte nişancının başında bulunduğu işleyiş, yabancı devletlerle olan ilişkilerden, yazışmalardan ve belgelerin tercümesinden sorumluydu. Nişancı kelimesi, Sultan II. Murat devrinde, Arapça Müvekki’nin yerine kullanılmaya başlanmıştır. Nişancı ile çalışanların küttab adıyla anılması ile zamanla nişancı ismi, yerini Reis-ül Küttab'a bırakmıştır. 1836 yılında Hariciye Nezareti kurulana kadar oluşan bu bürokrasi dış ilişkileri kontrol etmiştir.

Nişancı'nın görevi sadece dış ilişkilerle sınırlı değildir. Ayrıca tımarların dağıtılması ve bunların kaydedilmesinden de sorumluydu. Kadıların ve ulemanın görevlendirilmesine ilişkin belgeleri hazırlamak da görevleri arasındaydı.

Nişancıya ilişkin ilk somut bilgilere Fatih Kanunnamesi'nde rastlanmaktadır. Kanunnâme’ye göre, merkezde vezirlik, kâdıaskerlik ve başdefterdârlıktan sonra en yüksek memuriyet nişancılıktı. Tespit edilebilen ilk nişancı, Muhammed Asgarü'l Cezeri'dir.



Divan Teşkilatında Yapılan Değişiklikler

*19. yüzyılda Divan-ı Hümayun kaldırılarak yerine Babıali kuruldu.
*Sadrazamlık makamı yerini Başvekil’e bıraktı (1826).
*Divan üyeleri yerine nezaretler (bakanlıklar) kurulmuştur.
*Veziriazamın yardımcısı olan Sadaret Kethüdası – yerine Dahiliye Nezareti, Reisülküttablık yerine 5 Hariciye Nezareti kuruldu.
*Darphane hazinesi yerine Maliye Nezareti kuruldu. Ayrıca Evkaf (Vakıf) ve Ticaret Nezaretleri kurulmuştur.
*II. Mahmut döneminde farklı meclis ve komisyonlar kurulmuştur.
*Tanzimat döneminde ise okullar için Maarif Nezareti, imar faaliyetleri için Nafia Nezareti ve ordunun ihtiyaçlarının karşılanması için Seraskerlik (Savunma Bakanlığı) makamı oluşturulmuştur.
*Tanzimat döneminde ise Meclis-i Al-i Tanzimat, Şuray-ı Devlet ve Divan-ı Adliye gibi meclisler kurulmuştur.