SEMİYOLOJİ
Doç. Dr. Oğuz BASUTANAMNEZ
Anamnezde kulak hastalıklarının major semptomları olan;
- İşitme kaybı
- Kulak ağrısı
- Kulak akıntısı (otore)
- Kulakta kaşıntı
- Baş dönmesi (vertigo) ve dengesizlik hissi (dizziness)
- Kulak çınlaması (tinnitus)
şikayetlerinin mevcut olup olmadığı araştırılmalıdır.
İşitme kaybı: Unilateral veya bilateral
ani veya yavaş ortaya çıkabilir.
Kulak ağrısı: Kulağın kendi hastalığından kaynaklanan ağrıya otodini
baş ve boyundaki başka bir organdan kaynaklanıp kulağa vuran ağrıya refere otalji – yansıyan kulak ağrısı adı verilir.
DKY enfeksiyonları (otitis eksterna) ve otitis media kulak ağrısının en sık lokal nedenleridir.
N.trigeminus
n.fasiyalis
n.glossofaringeus
n.vagus ve C2 veya C3 sinirlerinin innerve ettikleri bölgelerde olabilecek enflamatuar
travmatik veya tümöral herhangi bir hastalık
anyı taraftaki kulakta refere otaljinin nedeni olabilir.
Kulak akıntısı (otore): DKY veya orta kulağın akut veya kronik bir enfeksiyonunun belirtisidir.
Kulak akıntısının özellikleri
akıntının nedeni veya kaynağı konusunda fikir verebilir. Kanlı akıntı; enfeksiyon
tümör veya travma nedeniyle olabilir. Su gibi berrak akıntı
serebrospinal sıvı kaçağına bağlı olabilir. Akıntı rengi
kokusu bunun ağrı veya travma ile olan ilişkisinin belirlenmesi
akıntının etyolojisinin aydınlatılmasında önemlidir.
Kulakta kaşıntı: Kulak kaşıntısının nedeni
genelde DKY salgısının (serumen) zaman zaman neden olduğu irritasyondur. Ayrıca DKY hastalığı veya diabetes mellitus
hepatit ve lenfoma gibi sistemik bir hastalığa da neden olabilir.
Baş dönmesi (Vertigo) ve dengesizlik hissi (dizziness): Otolojik
nörolojik
psikolojik veya iatronejik nedenlerle ortaya çıkabilir.
Kulak çınlaması (Tinnitus): Herhangi bir uyaran olmadığı halde çınlama
zil veya uğultu sesi duyulmasıdır. Genelde sensorinöral veya iletim tipi işitme kaybı olduğunda görülür. Tinnitusun en sık nedenleri
Meniere hastalığı
gürültüye bağlı iç kulak travması
ototoksik ilaç kullanımı ve otosklerozdur.
FİZİK MUAYENE
Kulağın fizik muayenesi
dış kulağın ve kulak zarının incelenmesi ile işitme fonksiyonunun değerlendirilmesini kapsar.
Kulağın fizik muayenesi için kulak spekulumu
alın aynası
otoskop
diapozon (tercihen 512 Hz’lik) gerekli aletlerdendir.
Eğer hastanın yakınması bir kulakta ise
bulguların karşılaştırılması için önce normal kulak muayenesi edilmelidir. Kulağın fizik muayenesi şu aşamaları içerir;
· Dış kulak muayenesi
· Otoskopi
· İşitme değerlendirilmesi
Dış Kulak Muayenesi
İnspeksiyon
Aurikulanın büyüklüğü
şekli ve pozisyonu inspeksiyonla değerlendirilir.
Aurikulanın karnıbahar gibi düzensiz şekilde olması tekrarlamış travmaların sonucudur. Eksternal akustik meatusta deformite
enflamasyon veya tümörlerin belirtisi olabilir.
DKY’nda akıntı bulunup bulunmadığına bakılır; varsa
akıntının rengi
berraklığı
kokusu değerlendirilmelidir.
Palpasyon
Aurikula palpe edilerek hassasiyet veya şişlik olup olmadığı araştırılır. Aurikulayı hareket ettirmekle ve tragus üzerine bastırmakla ağrı ortaya çıkıyorsa
bu bulgu DKY enfeksiyonu lehinedir. Postaurikuler bölgede skatris ve şişlik aranmalıdır. İnsizyon skatrisi bulunması hastanın daha önceden bir kulak operasyonu geçirdiğini
şişlik ve mastoid apekse basmakla hassasiyet bulunması mastoid kemikte enfeksiyon bulunduğunu düşündürmelidir.
Otoskopi
DKY ve kulak zarının otoskopisi 4 yöntemle yapılabilir;
1- Direkt otoskopi: Alın aynası ile yansıtılan ışıkla veya hekimin başında taşıdığı bir ışık kaynağı ile büyütme kullanmadan yapılan muayenedir.
2- Otoskop ile muayene:Üzerinde taşıdığı lens ile yaklaşık 2.5-3 kat büyütme sağlayan otoskop kullanılarak yapılan muayenedir. Taşınabilir olması ve büyütme sağlaması nedeniyle pratikte en çok kullanılan yöntemdir.
3- Otomikroskopi: Muayene mikroskopu ile büyütme faktörünün değiştirilebildiği ve detaylı inceleme için kullanılan yöntemdir.
4- Otoendoskopi: Bir rigid oto-endoskop kullanılarak
inceleme yapılan yere endoskop yaklaştırıldıkça görüntünün büyüdüğü ve detayların değerlendirilebildiği yöntemdir.
Direkt otoskopi
Otoskop ile muayeneOtomikroskopiOtoendoskopiHangi yöntem kullanılırsa kullanılsın
kulak zarını görebilmek için DKY eğitiminin düzeltilmesi için erişkinlerde aurikulanın arkaya ve yukarı doğru
çocuklarda arkaya veya arka-aşağıya doğru çekilmesi gerekir.
Otomikroskopi ve otoendoskopi
kulak zarının daha detaylı ve büyütülmüş görüntüsü için kullanılan muayene teknikleridir.
Kulak Zarının Muayenesi
Kulak zarı normalde yarı saydam ve sedef grisi rengindedir. Malleus’un kısa ve uzun kolunun (manubrium mallei) zarın üzerinde oluşturdukları çıkıntılar görülmelidir. Kulak zarının DKY’na bakan yüzünün konkav olup otoskopide kullanılan ışığı yansıtmasına bağlı olarak
tepesi manubrium malleinin alt ucundaki umboda
tabanı kulak zarının ön-alt kısmında olan bir ışık reflesi (Politzer üçgeni) görülür.
Kulak zarı değerlendirilirken aşağıdaki özellikleri belirtilmelidir;
Zarın rengi: Normalde kulak zarı sedefi gri renkte ve parlaktır. Hastalık durumlarında zarın rengi beyaz
kırmızı veya sarıya yakın olur
zarın üzerindeki damarlar belirginleşir. Zar üzerinde beyaz plaklar
kalsiyum tuzlarının çökmesi ile karakterize bir iyileşme cevabı olan timpanosklerozun işaretidir.
Zarın pozisyonu: Kulak zarının bombeleşmesi
orta kulakta sıvı bulunduğuna işaret eder. bunun tersine
zarın orta kulak yönüne retraksiyonu Östaki borusu fonksiyon bozukluğunda olduğu gibi orta kulak basıncının düşmesinin ve eşitlenmemesinin işaretidir.
Perforasyon varlığı: Kulak zarı perforasyonları enfeksiyonlar veya travma sonucunda oluşur. Kulak zarında perforasyon varsa
özellikleri belirtilmelidir; tek-multipl
santral-marjinal (perforasyonun çevresinde her lokalizasyonda kulak zarı kalıntısı varsa santral
perforasyonun herhangi bir yanında sağlam zar kalıntısı yoksa marjinal olarak isimlendirilir)
taze-eski (taze perforasyonlar akut enfeksiyonlar veya travmalardan hemen sonra görülürler
perforasyon kenarlarındaki zarda kanama odakları ve perforasyon kenarlarında düzensizlikler vardır; eski perforasyonlar düzgün kenarlıdır
kanama odakları yoktur).
Zarın Hareketliliği: Kulak zarının hareketliliği
pnömatik otoskopi ile değerlendirilir. Bu yöntem
otoskopa bir lastik puar takılması ile uygulanır. DKY’ndaki basınç hafifçe azaltıp artırılarak kulak zarının dışa ve içe hareketliliği incelenir. Orta kulak enfeksiyonlarında ve orta kulakta sıvı varlığında zar hareketlerinde azalma veya kaybolma meydana gelir.
İşitme Muayenesi
Kulağın fonksiyonel muayenesi için işitme testi yapılması gerekmektedir. İşitme testlerinin amacı önce; işitme kaybının derecesini saptamak
sonra kaybın iletim veya sensorinöral tiplemesini yapmaktır.
İletim tipi işitme kaybına (İTİK) neden olan patolojiler; DKY
kulak zarı
orta kulak
kemikçikler ve Östaki borusu ile ilgilidir.
Sensorinöral tip işitme kayıpları (SNİK) ise; koklea
8. kafa çifti veya santral bağlantıları ile ilgili patolojiler nedeniyle olur.
Mikst tipte işitme kaybı
iletim ve sensorinöral işitme kaybının birlikte olduğu durumlardır.
Ses
Ses fiziksel enerji cinslerinden biridir
bir titreşim enerjisidir. Ses
hava basıncındaki küçük
titreşimsel değişikliklerinin iletimi ile karakterizedir. Bu titreşimlerin
spesifik bir ses alıcısı olan kulağa ulaşması sonucunda işitme hissi ortaya çıkar.
Ses oluşması için bir enerji kaynağına ve çoğaltıp dağılması için de elastik elemanlara sahip bir ortamın bulunmasına gerek vardır. Hava
ses iletimi için en elverişli ortamdır. Sesin yayılma hızı 20oC havada 344 m/s
30oC suda 1494 m/s
çelikte 5000 m/s’dir.
Ses dalgası hava partiküllerinin yer değiştirmeleri sırasındaki sürtünmeleri ile oluşur.
Diapozonun titreşmesi ses partiküllerini iter
sonra atmosfer basıncı karşı koyar ve eksi durumuna gelir. Diapozon titreştikçe bu durum bir siklus halinde tekrarlanır. Bu siklus halinde çıkan sese “saf ses” adı verilir. Partiküllerin sıkışma ve açılmasıyla oluşan bir tam siklus sesin frekansını oluşturur.
Ses frekansı bir saniyede oluşan siklus sayısıdır
Hertz (Hz) ile ifade edilir. Frekans arttıkça ses tizleşir. İnsan kulağı 20-20000 Hz arasındaki sesleri işitir. Doğada saf sesler çok nadir olarak ortaya çıkar
genellikte kompleks seslerdir. Ses kuvveti (şiddeti) Alexandre Graham Bell’e ithafen desibel (dB) olarak ifade edilir.
İşitmenin Değerlendirilmesi
A- Fısıltı Testi
En basit işitme testidir. Hastanın tek kulağı kapatılır
basit heceli kelimeler fısıldanır ve hastanın tekrar etmesi istenir. Bu testi yaparken hastanın dudak hareketlerini görmemesi gerekir. Fısıltı testinde hasta kelimeleri işitiyorsa
işitme 30 dB’lik normal sınırlar içindedir. Fısıltı testinde işitmeyen hastanın işitme kaybının türü ve derecesi hakkında bu testle bilgi sahibi olunamaz ve kesin güvenilir bir test değildir.
Her iki kulakta ayrı ayrı olmak üzere
hava yolu ve kemik yolu persepsiyonunun karşılaştırılması esasına dayanan bir inceleme yöntemidir.
Bu amaçla titreşmekte olan diapozon
mastoid çıkıntı üzerine konur. Bu şekilde kemik yolu ile olan iletim ölçülür. Hastaya daha fazla titreşimi hissetmediği zaman bunu bildirmesi istenir. Mastoid çıkıntı üzerinde titreşim hissedilmediği anda
diapozon DKY’nun 1 cm kadar önüne getirilir. Bu esnada hava yolu ile olan iletim ölçülmektedir. Hastanın diapozon sesini hava yolu ile işitme süresi izlenir.
Normal İşitme:Normal işiten bir kulakta hava yolu ile olan iletim kemik yolu ile olan iletimin iki katı kadardır. Buna göre; normal bir kişinin
DKY’ndan diapozon sesini
mastoid üzerinde duyduğu süre kadar algılaması gerekir. Buna Rinne pozitif denir.
İTİK: Diapozon sesi DKY önünde iken duyulma veya işitme süresi kısalmıştır. Buna Rinne negatif denir.
SNİK:Hem hava yolu ile hem de kemik yolu ile olan işitme azalmıştır. Bu nedenle Rinne testinde hava yolu/kemik yolu oranı bozulmamıştır. Bu duruma patolojik Rinne pozitif denir.
Total İşitme Kaybı: Şayet bir kulakta çok ileri derecede veya total işitme kaybı varsa
mastoid etkisi ile işiten diğer kulak tarafından algılanabilir. Bu durumda hasta yön tayin edemez ve sesi işittiğini ifade eder
ancak DKY önüne konan diapozon titreşimini hissedemez. Sonuçta; testi yapan hekim
hastada hava yolu ile iletim kaybı olduğu yanılgısına düşebilir. Bu duruma yalancı Rinne negatif denir. Bu nedenle iki kulak arasında büyük işitme farklılığı şüphesinde
sağlam kulak maskelenmelidir.
Orta hat üzerinde kraniyal kemikler üzerine diapozon yerleştirilerek aynı anda her iki kulağın kemik yolu persepsiyonunun incelenmesi yöntemidir.
Diapozon titreştirildikten sonra; başta orta hatta (genellikle glabella ya da burun köküne) üzerine konabilir. Sonuçlar; diapozon titreşiminin işitildiği yöne doğru “Weber ortada
sağa veya sola lateralize” şeklinde belirtilir.
Normal İşitme: İşitmesi normal olan bir kişi
diapozon titreşimini orta hatta duyacaktır.
SNİK:Şayet tek kulakta SNİK varsa
kemik yolu ile olan iletim kısalacağı için
hasta diapozon titreşimini sağlam kulağı ile duyar.
Bu durum “Weber sağlam kulağa lateralize” olarak belirtilir.
İTİK:Tek taraflı İTİK olan kişiler
diapozon titreşimini hasta kulakları ile duyarlar. Bu durumda Weber hasta kulağa lateralize olur. Bunun nedeni şöyle açıklanabilir; dış ortamda normalde 30 dB civarında olan fon gürültüsü mevcuttur. Bu ses hasta kulakta iletim tipi işitme kaybı nedeni ile algılanamaz
buna karşın normal kulakta maskeleyici etkiye yol açar. Bu şekilde maskelenmeyen taraf olan hasta kulak titreşimi daha iyi duyar.
Her iki kulakta da eşit oranda işitme kaybı varsa Weber ortadadır; ancak titreşimin işitilme süresi kısalmıştır. Her iki kulakta sensorinöral işitme kaybı olan durumlarda
Weber işitmesi daha iyi olan tarafa doğru lateralize olur.
Schwabach Testi
Schwabach; kemik yolu persepsiyonunun işitmesi normal olan birine göre azalıp azalmadığını incelemeye dayalı bir testtir. Hastanın kemik yolu ile işitmesinin muayene eden kişinin kemik yolu işitmesinin (yani normalden) farklı olup olmadığı araştırılır. SNİK’lı hastanın kemik yolu ile iletimi süresi düşer ve diapozon titreşimini işitme süresi kısalır.
Gelle Testi
Diapozonla yapılan özel bir testtir. Testin amacı stapesin mobil veya fikse olduğunu ortaya koymaktır. Özellikle otoskleroz hastalığının tanısında yardımcıdır. Normal bir şahısta titreşmekte olan diapozon mastoid üzerine konduğunda ve bu esnada DKY’na pnömatik otoskop ile pozitif hava basıncı verildiğinde stapes tabanı oval pencereye doğru itileceği için diapozonun sesi azalır veya kaybolur. Hava emilerek negatif basınç oluşturulduğunda
hasta sesi tekrar duyduğunu ifade eder. Stapesin fikse olduğu durumlarda
bu test sırasında işitmede değişme olmaz.
Diapozon Testi Sonuçları
Normal işitme
İletim tipi işitme kaybı
Sensorinöral tip işitme kaybı
C- Odyometri
Odyometreler
kalibre edilmiş saf ses üreten
konuşma ve çeşitli maskeleme sesleri çıkartan
bir uygulayıcı tarafından maniple edilen (mikrofonlu
kulaklıklı ve kemik yolu için vibratörlü) cihazlardır. Basit ve kompleks tipleri vardır.
Tonal Odyometri (Saf ses odyometrisi)
Saf ton sesler verilerek işitme eşiğini saptamaya yarayan subjektif bir yöntemdir. Elde edilen grafiğe odyogram denir. Kullanılan odyometre aygıtlarında hava ve kemik yolu eşitleri birbirine çakışacak tarzda kalibre edilmiştir.
125
250
500
1000
2000
4000
8000 frekanslı saf sesler kullanılır
bunlar Hertz (Hz) olarak ifade edilir. Sesin şiddeti ise 0-110 arasındadır ve desibell (dB) olarak tanımlanır.
Odyogramda işaretlemelerde sağ kulak için kırmızı renk
sol kulak için mavi renk kullanılır
Sağ kulak için kemik yolu eşiği “<” ile
Sol kulak için hava yolu eşiği “X” ile
Sol kulak için kemik yolu eşiği “>” ile işaretlenir.
Bu şekilde hastanın işitme eşiği saptanır.
0-20 dB Normal işitme
21-40 dB Hafif işitme kaybı
41-60 dB Orta derecede işitme kaybı
61-80 dB Belirgin işitme kaybı
81-100 dB İleri derecede işitme kaybı
101 dB ve üzeri Total işitme kaybı
Vokal odyometri(Konuşma odyometrisi)
Konuşma odyometrisi odyometrik araştırma metodlarının tamamlayıcı parçasını oluşturur. İşitme yeteneği ve konuşmayı anlama insanın iletişim açısından pür ton sesleri duymasından daha önemlidir. Bu yüzden konuşma odyometrisinin tanı ve tedavide büyük önemi vardır.
Konuşma sesi 100 ile 8000 Hz arasında bir akustik imaj gibi algılanır. Vokal işitme kaybı iki heceli kelimeler listesi ile ölçülürken
diskriminasyon (normal anlaşılabilirlik) tek heceli kelimeler yardımıyla ölçülür.
Konuşma ya da test materyali bir teybe kaydedilir ve hastaya ya bir kulaklık yoluyla ya da serbest bir ortamda değişik ses seviyelerinde bir hoparlör yardımıyla dinletilir. Her bir ses seviyesinde doğru olarak anlaşılabilen sayı
kelime ve cümlelerin yüzdeki hesaplanır.
Konuşmanın anlaşılabilmesinin ses şiddeti seviyesine bağlılığı konuşma odyometrisiyle test edilir. Standardize Freiburg konuşma testinde ilk olarak çok heceli cümleler kullanılır. Bu işitme kaybının hızlı
kabaca bir tahmini sağlar.
Normal işitmesi olan biri 18.5 dB’deki sayıların %50’sini anlar. Bu normal değer bu test için bir standart oluşturur. Buna ek olarak bu tek hece testinin amacı anlama yüzdesini bulmak ve ses şiddetini giderek arttırarak %100 anlama değerlerini bulmaktır. Normal biri tek hecelilerin %100’ünü 65 dB’de (bazen 50 dB’de) duyarken konuşmanın %100 anlaşılabilmesi normal kişilerde dahi 50 dB altındaki ses şiddeti değerlerinde sağlanamamaktadır.
Doç. Dr. Oğuz BASUTANAMNEZ
Anamnezde kulak hastalıklarının major semptomları olan;
- İşitme kaybı
- Kulak ağrısı
- Kulak akıntısı (otore)
- Kulakta kaşıntı
- Baş dönmesi (vertigo) ve dengesizlik hissi (dizziness)
- Kulak çınlaması (tinnitus)
şikayetlerinin mevcut olup olmadığı araştırılmalıdır.
İşitme kaybı: Unilateral veya bilateral
Kulak ağrısı: Kulağın kendi hastalığından kaynaklanan ağrıya otodini
DKY enfeksiyonları (otitis eksterna) ve otitis media kulak ağrısının en sık lokal nedenleridir.
N.trigeminus
Kulak akıntısı (otore): DKY veya orta kulağın akut veya kronik bir enfeksiyonunun belirtisidir.
Kulak akıntısının özellikleri
Kulakta kaşıntı: Kulak kaşıntısının nedeni
Baş dönmesi (Vertigo) ve dengesizlik hissi (dizziness): Otolojik
Kulak çınlaması (Tinnitus): Herhangi bir uyaran olmadığı halde çınlama
FİZİK MUAYENE
Kulağın fizik muayenesi
Kulağın fizik muayenesi için kulak spekulumu
Eğer hastanın yakınması bir kulakta ise
· Dış kulak muayenesi
· Otoskopi
· İşitme değerlendirilmesi
Dış Kulak Muayenesi
İnspeksiyon
Aurikulanın büyüklüğü
Aurikulanın karnıbahar gibi düzensiz şekilde olması tekrarlamış travmaların sonucudur. Eksternal akustik meatusta deformite
DKY’nda akıntı bulunup bulunmadığına bakılır; varsa
Palpasyon
Aurikula palpe edilerek hassasiyet veya şişlik olup olmadığı araştırılır. Aurikulayı hareket ettirmekle ve tragus üzerine bastırmakla ağrı ortaya çıkıyorsa
Otoskopi
DKY ve kulak zarının otoskopisi 4 yöntemle yapılabilir;
1- Direkt otoskopi: Alın aynası ile yansıtılan ışıkla veya hekimin başında taşıdığı bir ışık kaynağı ile büyütme kullanmadan yapılan muayenedir.
2- Otoskop ile muayene:Üzerinde taşıdığı lens ile yaklaşık 2.5-3 kat büyütme sağlayan otoskop kullanılarak yapılan muayenedir. Taşınabilir olması ve büyütme sağlaması nedeniyle pratikte en çok kullanılan yöntemdir.
3- Otomikroskopi: Muayene mikroskopu ile büyütme faktörünün değiştirilebildiği ve detaylı inceleme için kullanılan yöntemdir.
4- Otoendoskopi: Bir rigid oto-endoskop kullanılarak
Direkt otoskopi
Otoskop ile muayeneOtomikroskopiOtoendoskopiHangi yöntem kullanılırsa kullanılsın
Otomikroskopi ve otoendoskopi
Kulak Zarının Muayenesi
Kulak zarı normalde yarı saydam ve sedef grisi rengindedir. Malleus’un kısa ve uzun kolunun (manubrium mallei) zarın üzerinde oluşturdukları çıkıntılar görülmelidir. Kulak zarının DKY’na bakan yüzünün konkav olup otoskopide kullanılan ışığı yansıtmasına bağlı olarak
Kulak zarı değerlendirilirken aşağıdaki özellikleri belirtilmelidir;
Zarın rengi: Normalde kulak zarı sedefi gri renkte ve parlaktır. Hastalık durumlarında zarın rengi beyaz
Zarın pozisyonu: Kulak zarının bombeleşmesi
Perforasyon varlığı: Kulak zarı perforasyonları enfeksiyonlar veya travma sonucunda oluşur. Kulak zarında perforasyon varsa
Zarın Hareketliliği: Kulak zarının hareketliliği
İşitme Muayenesi
Kulağın fonksiyonel muayenesi için işitme testi yapılması gerekmektedir. İşitme testlerinin amacı önce; işitme kaybının derecesini saptamak
İletim tipi işitme kaybına (İTİK) neden olan patolojiler; DKY
Sensorinöral tip işitme kayıpları (SNİK) ise; koklea
Mikst tipte işitme kaybı
Ses
Ses fiziksel enerji cinslerinden biridir
Ses oluşması için bir enerji kaynağına ve çoğaltıp dağılması için de elastik elemanlara sahip bir ortamın bulunmasına gerek vardır. Hava
Ses dalgası hava partiküllerinin yer değiştirmeleri sırasındaki sürtünmeleri ile oluşur.
Diapozonun titreşmesi ses partiküllerini iter
Ses frekansı bir saniyede oluşan siklus sayısıdır
İşitmenin Değerlendirilmesi
A- Fısıltı Testi
En basit işitme testidir. Hastanın tek kulağı kapatılır
B- Diapozon Testleri
Rinne Testi
Her iki kulakta ayrı ayrı olmak üzere
Bu amaçla titreşmekte olan diapozon
Normal İşitme:Normal işiten bir kulakta hava yolu ile olan iletim kemik yolu ile olan iletimin iki katı kadardır. Buna göre; normal bir kişinin
İTİK: Diapozon sesi DKY önünde iken duyulma veya işitme süresi kısalmıştır. Buna Rinne negatif denir.
SNİK:Hem hava yolu ile hem de kemik yolu ile olan işitme azalmıştır. Bu nedenle Rinne testinde hava yolu/kemik yolu oranı bozulmamıştır. Bu duruma patolojik Rinne pozitif denir.
Total İşitme Kaybı: Şayet bir kulakta çok ileri derecede veya total işitme kaybı varsa
Weber Testi
Orta hat üzerinde kraniyal kemikler üzerine diapozon yerleştirilerek aynı anda her iki kulağın kemik yolu persepsiyonunun incelenmesi yöntemidir.
Diapozon titreştirildikten sonra; başta orta hatta (genellikle glabella ya da burun köküne) üzerine konabilir. Sonuçlar; diapozon titreşiminin işitildiği yöne doğru “Weber ortada
Normal İşitme: İşitmesi normal olan bir kişi
SNİK:Şayet tek kulakta SNİK varsa
Bu durum “Weber sağlam kulağa lateralize” olarak belirtilir.
İTİK:Tek taraflı İTİK olan kişiler
Her iki kulakta da eşit oranda işitme kaybı varsa Weber ortadadır; ancak titreşimin işitilme süresi kısalmıştır. Her iki kulakta sensorinöral işitme kaybı olan durumlarda
Schwabach Testi
Schwabach; kemik yolu persepsiyonunun işitmesi normal olan birine göre azalıp azalmadığını incelemeye dayalı bir testtir. Hastanın kemik yolu ile işitmesinin muayene eden kişinin kemik yolu işitmesinin (yani normalden) farklı olup olmadığı araştırılır. SNİK’lı hastanın kemik yolu ile iletimi süresi düşer ve diapozon titreşimini işitme süresi kısalır.
Gelle Testi
Diapozonla yapılan özel bir testtir. Testin amacı stapesin mobil veya fikse olduğunu ortaya koymaktır. Özellikle otoskleroz hastalığının tanısında yardımcıdır. Normal bir şahısta titreşmekte olan diapozon mastoid üzerine konduğunda ve bu esnada DKY’na pnömatik otoskop ile pozitif hava basıncı verildiğinde stapes tabanı oval pencereye doğru itileceği için diapozonun sesi azalır veya kaybolur. Hava emilerek negatif basınç oluşturulduğunda
Diapozon Testi Sonuçları
Weber
Rinne
Schwabach
Rinne
Schwabach
Ortada
+
Eşit
+
Eşit
Hasta kulağa lateralize
–
Uzamış
–
Uzamış
Normal kulağa lateralize
Patolojik +
Kısalmış
Patolojik +
Kısalmış
C- Odyometri
Odyometreler
Tonal Odyometri (Saf ses odyometrisi)
Saf ton sesler verilerek işitme eşiğini saptamaya yarayan subjektif bir yöntemdir. Elde edilen grafiğe odyogram denir. Kullanılan odyometre aygıtlarında hava ve kemik yolu eşitleri birbirine çakışacak tarzda kalibre edilmiştir.
125
Odyogramda işaretlemelerde sağ kulak için kırmızı renk
.
Sağ kulak için hava yolu eşiği “0” ile
Sağ kulak için kemik yolu eşiği “<” ile
Sol kulak için hava yolu eşiği “X” ile
Sol kulak için kemik yolu eşiği “>” ile işaretlenir.
Bu şekilde hastanın işitme eşiği saptanır.
0-20 dB Normal işitme
21-40 dB Hafif işitme kaybı
41-60 dB Orta derecede işitme kaybı
61-80 dB Belirgin işitme kaybı
81-100 dB İleri derecede işitme kaybı
101 dB ve üzeri Total işitme kaybı
Vokal odyometri(Konuşma odyometrisi)
Konuşma odyometrisi odyometrik araştırma metodlarının tamamlayıcı parçasını oluşturur. İşitme yeteneği ve konuşmayı anlama insanın iletişim açısından pür ton sesleri duymasından daha önemlidir. Bu yüzden konuşma odyometrisinin tanı ve tedavide büyük önemi vardır.
Konuşma sesi 100 ile 8000 Hz arasında bir akustik imaj gibi algılanır. Vokal işitme kaybı iki heceli kelimeler listesi ile ölçülürken
Konuşma ya da test materyali bir teybe kaydedilir ve hastaya ya bir kulaklık yoluyla ya da serbest bir ortamda değişik ses seviyelerinde bir hoparlör yardımıyla dinletilir. Her bir ses seviyesinde doğru olarak anlaşılabilen sayı
Konuşmanın anlaşılabilmesinin ses şiddeti seviyesine bağlılığı konuşma odyometrisiyle test edilir. Standardize Freiburg konuşma testinde ilk olarak çok heceli cümleler kullanılır. Bu işitme kaybının hızlı
Normal işitmesi olan biri 18.5 dB’deki sayıların %50’sini anlar. Bu normal değer bu test için bir standart oluşturur. Buna ek olarak bu tek hece testinin amacı anlama yüzdesini bulmak ve ses şiddetini giderek arttırarak %100 anlama değerlerini bulmaktır. Normal biri tek hecelilerin %100’ünü 65 dB’de (bazen 50 dB’de) duyarken konuşmanın %100 anlaşılabilmesi normal kişilerde dahi 50 dB altındaki ses şiddeti değerlerinde sağlanamamaktadır.
Objektif odyometri
İmpedans odyometri
Timpanometri
Normal olarak zarın iki yüzünde basınç farkı yoktur. Bu yüzden zarın akustik direnci çok azdır. Dış kulak yolunda basınç değişikliği esnasında kulak zarı impedansının kaydı
kompliansın ölçümü yolu ile zarın iki yüzü arasındaki basınç farkını saptamaya yarar. Basınç farkı büyüdükçe kulak zarı impedansı artar. -300
+300 mmH2O arası basınçlardaki impedansın kaydı normal hareketlilikteki zar için zirve 0 hizasında bir eğri çizer. Bu nokta elastisitenin (yani kompliansın) en fazla
zar impedansının ise en az olduğu noktadır. Eğer zar bir skatris ile sertleşmiş ya da orta kulak eksudası ile temas halinde ise eğrinin zirvesi alçalır
eğer pars tensa’da atrofik bir skatris var ise (komplians artması) zirve yükselir.
Stapes Refleksi
Eşiğin 70 dB üzerinde bir ses uyarısı stapes kasında refleks bir kontraksiyona yol açar. Bu durum kulak zarında kaydedilebilen bir impedans değişikliğine yol açar. Bu refleks kulak zarının ya da malleus immobilitesi durumlarında
orta kulak eksudansında
zar perforasyonunda
kemik zincir kopukluğunda
stapes fiksasyonunda (otoskleroz) kaybolur. Yalancı sağırlıklarda bu refleks normlara yakın gürültüler ile aktive olur. Böyle bir durumda yalancı sağırlıktan söz edilebilir.
Stapes refleksi akustiko-fasiyal bir reflekstir. Affarent yolunu işitme siniri (n.acusticus) ve merkezi işitme yolları (işitme merkezinde kadar) oluşturur. Efferent kısmını ise işitme merkezi ile fasiyal sinir çekirdeği arası bağlantılar ile n.facialis oluşturur. Bu yüzden stapes refleksi fasiyal paralizinin topografik tanısında son derece önemlidir.
Stapes refleksinin eşiğinin incelenmesi aşağıdaki işitme kayıplarının klinik değerlendirmesinde büyük öneme sahiptir; retrokoklear sağırlıklar
beyin sapı lezyonları
otoskleroz
recruitment.
Stapes refleksi şu durumlarda kaybolur;
·İşitme yorgunluğuna bağlı retrokoklerar sensorinöral sağırlıklarda (akustik nörinom)
·Otoskleroz ve orta kulağın diğer hastalıkları
·N. stapedius dalını vermeden önceki faysal sinir lezyonları
·Santral refleks arkında kesilmeye yol açan beyin sapı lezyonları.
Elektrik Yanıt Odyometrisi (Evoked Response Audiometry) (ERA
BERA)
Prensip: Hastaya tekrarlayan düzenli veya düzensiz akustik uyarılar uygulanır. EEG ile de
oluşan beyin aktivitesi değişiklikleri gösterilebilir. EEG deki non-spesifik beyin aktiviteleri bir gürültü gibi asıl istenen kişiye özel yanıtı saklar. Araştırılan bu özel potansiyellerin matematik analizi ile non-spesifik beyin aktivitelerinden ayırt edilir. İşitmeyi karmaşık bir olaymış gibi inceleyen klasik odyometrik metotların (merkezi sinir sistemi tarafından analiz edilen akustik cevapları) aksine uyarılmış işitme potansiyelleri
merkezi işitme sistemi
1. nöron ve reseptör organa ait fizyolojik mekanizmalar hakkında başka hiçbir yöntemin veremeyeceği bilgileri verir.
ERA ile kaydedilebilecek akustik potansiyeller şunlardır:
1- Yavaş kortikal potansiyeller: 50 msn.’den az; bu tam bir saf-ton eşik odyogramının kaydedileceği kortikal olarak uyarılmış potansiyeldir.
2- Geç kortikal potansiyeller: Bunlar jenarilize yüksek nitelikte kortikal fonksiyonun göstergesidir. (Muhtemel negatif varyasyon).
3- Orta nörojenik potansiyeller: 12 ile 50 msn.’lik hız kortikal potansiyellerdir. Bu santral verteks potansiyelleri işitme yoluna karşılık gelir.
4- Hızlı beyin sapı potansiyelleri:
a) Beyinsapı elektriki yanıtları (2 ila 12 msn.) Bunlar retrokoklear işitme kayıplarının tanınmasında büyük önem taşır. Diagnostik açıdan en büyük önemi özel potansiyellerdeki (özellikle I. ve V. potansiyel dalgalar arasındaki) latans değişiklikleridir. Latanstaki uzama işitme eşiğine bağlı olarak değişir. Nöral fonksiyonel bozukluklarda ise uzama mutlaktır. Frekansı takip eden yanıtlar; (5 ile 15 msn.) Bu yanıtların tanı değeri tam olarak ortaya konmamıştır.
5- Elektrokokleogram (ECoG): (0 ila 5 msn.) Bu yöntem beyinsapı elektriki yanıt odyometrisi ile kombine edilir. Bu metod odituar sinir ve beyin sapının alt bölümlerindeki fonksiyonel bozuklukların varlığı hakkındaki en güvenilir bilgilerin elde edilmesini sağlar. İç kulak ve işitme siniri fonksiyonlarının değerlendirilmesinde beyinsapı elektriki yanıtlarından daha etkilidir. En yararlı iki diagnostik parametre koklear mikrofonikler (CM) ve işitme siniri aksiyon potansiyelleridir (PI).
Çocuk odyometrisi
Doğumdan hemen sonra ya da en fazla 6 aylık oluncaya kadar gürültüye normal çocuk gibi tepki göstermeyen her çocuk bir KBB uzmanı tarafından değerlendirilmelidir.
Tam anlamı ile sağır bir çocuk bile bağırma periyotları geçirebileceği ve bir takım sesler çıkarabileceği için
derin sağırlıktan ancak konuşma gelişimi olmadığında şüphe edilebilir. Bu yüzden işitme kaybı olan çocukların çoğunluğu bir pratisyen ya da otolog tarafından ancak birinci ile üçüncü yılda görülebilir. Bu durumda bile
gerekli inceleme metotlarının yokluğunda konuşmayı geciktiren gerçek sebep tanınamayabilir ve çocuk yıllarca tedavi edilemeden kalabilir. Bu durumda uyulması gerekenler şunlardır;
konuşmak için ses oluşturmada hayati önem taşır. Bu yüzden çocukta işitme kaybı tanınmalı ve hemen tedavi edilmelidir. Tedavi ne kadar erken olursa sonuç o kadar iyidir. Tedaviye ilk yılın ikinci yarısında başlanmalıdır.
Evoke işitme potansiyelleri ve impedansmetri çocuk odyometrisin temelidir. Bu iki metod önceden yapılan bazı testler ile tamamlanabilir; Davranış değerlendirmesi
refleks odyometri
oyun odyometrisi
peep show test ve diğerleri.
Simulasyon Sağırlığının Araştırılması
ERA ve impedansmetrenin güncel kullanımları klasik testlerin bu konudaki önemini azaltmıştır.
1) Stenger testi: Belli şiddetteki ses bir kulağa verilir. Karşı kulak aynı frekanstaki sesi ancak daha şiddetli ise duyabilir. Tek taraflı sağırlıkta karşı kulaktaki bu etki kaybolmasına rağmen similasyon sağırlığında kaybolmaz.
2) Doerfler-Stewart testi: Organik bir işitme kaybı olan hastaya aynı zamanda hem gürültü hem de konuşma sesi verildiğinde; konuşmayı anlaması konuşma şiddetini aşan gürültü varlığında bile mümkündür. Psikojenik veya simülasyon sağırlığı olan kişiler konuşma
gürültü ses seviyesine geçmeden bile anlaşılmaz bir hal aldığını ifade ederler.
3) Lee’nin gecikmiş ses testi: Hastaya kendi konuşması 30 ile 75 milisaniye olarak kendisine dinletilince kekeleme ortaya çıkar.
Timpanometri
Normal olarak zarın iki yüzünde basınç farkı yoktur. Bu yüzden zarın akustik direnci çok azdır. Dış kulak yolunda basınç değişikliği esnasında kulak zarı impedansının kaydı
Stapes Refleksi
Eşiğin 70 dB üzerinde bir ses uyarısı stapes kasında refleks bir kontraksiyona yol açar. Bu durum kulak zarında kaydedilebilen bir impedans değişikliğine yol açar. Bu refleks kulak zarının ya da malleus immobilitesi durumlarında
Stapes refleksi akustiko-fasiyal bir reflekstir. Affarent yolunu işitme siniri (n.acusticus) ve merkezi işitme yolları (işitme merkezinde kadar) oluşturur. Efferent kısmını ise işitme merkezi ile fasiyal sinir çekirdeği arası bağlantılar ile n.facialis oluşturur. Bu yüzden stapes refleksi fasiyal paralizinin topografik tanısında son derece önemlidir.
Stapes refleksinin eşiğinin incelenmesi aşağıdaki işitme kayıplarının klinik değerlendirmesinde büyük öneme sahiptir; retrokoklear sağırlıklar
Stapes refleksi şu durumlarda kaybolur;
·İşitme yorgunluğuna bağlı retrokoklerar sensorinöral sağırlıklarda (akustik nörinom)
·Otoskleroz ve orta kulağın diğer hastalıkları
·N. stapedius dalını vermeden önceki faysal sinir lezyonları
·Santral refleks arkında kesilmeye yol açan beyin sapı lezyonları.
Elektrik Yanıt Odyometrisi (Evoked Response Audiometry) (ERA
Prensip: Hastaya tekrarlayan düzenli veya düzensiz akustik uyarılar uygulanır. EEG ile de
ERA ile kaydedilebilecek akustik potansiyeller şunlardır:
1- Yavaş kortikal potansiyeller: 50 msn.’den az; bu tam bir saf-ton eşik odyogramının kaydedileceği kortikal olarak uyarılmış potansiyeldir.
2- Geç kortikal potansiyeller: Bunlar jenarilize yüksek nitelikte kortikal fonksiyonun göstergesidir. (Muhtemel negatif varyasyon).
3- Orta nörojenik potansiyeller: 12 ile 50 msn.’lik hız kortikal potansiyellerdir. Bu santral verteks potansiyelleri işitme yoluna karşılık gelir.
4- Hızlı beyin sapı potansiyelleri:
a) Beyinsapı elektriki yanıtları (2 ila 12 msn.) Bunlar retrokoklear işitme kayıplarının tanınmasında büyük önem taşır. Diagnostik açıdan en büyük önemi özel potansiyellerdeki (özellikle I. ve V. potansiyel dalgalar arasındaki) latans değişiklikleridir. Latanstaki uzama işitme eşiğine bağlı olarak değişir. Nöral fonksiyonel bozukluklarda ise uzama mutlaktır. Frekansı takip eden yanıtlar; (5 ile 15 msn.) Bu yanıtların tanı değeri tam olarak ortaya konmamıştır.
5- Elektrokokleogram (ECoG): (0 ila 5 msn.) Bu yöntem beyinsapı elektriki yanıt odyometrisi ile kombine edilir. Bu metod odituar sinir ve beyin sapının alt bölümlerindeki fonksiyonel bozuklukların varlığı hakkındaki en güvenilir bilgilerin elde edilmesini sağlar. İç kulak ve işitme siniri fonksiyonlarının değerlendirilmesinde beyinsapı elektriki yanıtlarından daha etkilidir. En yararlı iki diagnostik parametre koklear mikrofonikler (CM) ve işitme siniri aksiyon potansiyelleridir (PI).
Çocuk odyometrisi
Doğumdan hemen sonra ya da en fazla 6 aylık oluncaya kadar gürültüye normal çocuk gibi tepki göstermeyen her çocuk bir KBB uzmanı tarafından değerlendirilmelidir.
Tam anlamı ile sağır bir çocuk bile bağırma periyotları geçirebileceği ve bir takım sesler çıkarabileceği için
- <LI class=MsoNormal style="TEXT-JUSTIFY: inter-ideograph; TEXT-ALIGN: justify">Erken şüphe
<LI class=MsoNormal style="TEXT-JUSTIFY: inter-ideograph; TEXT-ALIGN: justify">Erken tanı
<LI class=MsoNormal style="TEXT-JUSTIFY: inter-ideograph; TEXT-ALIGN: justify">Erken tedavi - Erken eğitim.
Evoke işitme potansiyelleri ve impedansmetri çocuk odyometrisin temelidir. Bu iki metod önceden yapılan bazı testler ile tamamlanabilir; Davranış değerlendirmesi
Simulasyon Sağırlığının Araştırılması
ERA ve impedansmetrenin güncel kullanımları klasik testlerin bu konudaki önemini azaltmıştır.
1) Stenger testi: Belli şiddetteki ses bir kulağa verilir. Karşı kulak aynı frekanstaki sesi ancak daha şiddetli ise duyabilir. Tek taraflı sağırlıkta karşı kulaktaki bu etki kaybolmasına rağmen similasyon sağırlığında kaybolmaz.
2) Doerfler-Stewart testi: Organik bir işitme kaybı olan hastaya aynı zamanda hem gürültü hem de konuşma sesi verildiğinde; konuşmayı anlaması konuşma şiddetini aşan gürültü varlığında bile mümkündür. Psikojenik veya simülasyon sağırlığı olan kişiler konuşma
3) Lee’nin gecikmiş ses testi: Hastaya kendi konuşması 30 ile 75 milisaniye olarak kendisine dinletilince kekeleme ortaya çıkar.