Evrendeki birçok farklı inançtan biri de deizm inancıdır. Deizmi inanç olarak kabul edenler kadar felsefe olarak kabul eden kişiler de vardır. Bir diğer deyişle yaradancılık da denir. Bu inançta tüm dinlerin dışında farklı bir tanrısal inanç vardır. Dünyaya gözlemler, mantık ve akıl çerçevesi ile bakılarak vahiy ve türlerine karşı çıkılır. Deizme göre bilim çerçevesinde olmayan fikirler ve inançlar kabul edilemez. Kısaca deizmde bir yaratıcı vardır fakat bu yaratıcı diğer olaylara müdahale eden bir yaratıcı değildir. Tanrı evreni ve içindeki her şeyi yaratmıştır ama meydana gelen olaylar onun etkisi altında değildir. Bu şekilde eşsiz doğayı yaratan Tanrı kusursuzdur. Fakat meydana gelen olumlu olumsuz tüm yaşananlar kusur içerdiğinden bunlardan arınmıştır.

Neden deizm inancı ve deizm nedir soruları sık sık karşılaşılan sorulardır. Burada cevap olarak akıl kullanılır. Akıl yolu ile ulaşılabilen her türlü sorunun cevabı vardır. Hiçbir aracı olmadan yalnızca akıl yolu ile ulaşılan tüm cevaplar deizme çıkar. Deizm inancına sahip kişilere deist denir. Deist, Allah’a inanırken peygamberlere, kutsal kitaplara, kadere, cinlere, meleklere, şeytanlara, günaha, sevaplara, duaya, ibadete, cennete, cehenneme, arafa vs. inanmaz.

Deizm Kavramı
Deizm, bir kavram olarak ilk olarak İngiltere’de 17. yüzyılda kullanılmaya başlanmıştır. Deist ise yazılı kitaplardan anladığımız kadarıyla ilk olarak 16. yüzyıl ortasında kullanılmıştır. Pierre Viret bu sözcüğe İnanç ve İncil Öğretisi kitabında bahsetmiştir. Latince Tanrı, yaratıcı anlamına gelen Deus kavramında üretilerek ortaya çıkan bu sözcük o dönemde yer olan özgür düşünceye sahip kişilerin Tanrı inancı olarak benimsenmiştir.

Deistler evreni Tanrı’nın yarattığına fakat bundan sonra hiçbir şekilde müdahale etmediğine inanır. Dışarıdan müdahale olmayan evrende doğa kanunları kendi kendine çalışmaya devam eder. Deizm inancında bir öncü bulunmaz. Herkes aklı ile karar verir ve sağduyulu olur. Bu açıdan bakıldığında bilim insanlarının ve sanatçıların birçoğu bu inanca sahiptir. Çünkü bu kişiler düşünceleri akıl süzgecinden geçirme konusunda hemfikirdir. Deizm inancında deistlerin bazıları ölümden sonra yaşama yani reenkarnasyona inanır. Bazıları ise ruhun sonsuza kadar yaşayacağı inancına sahiptir. Deist olan kişi ruhunun Tanrı tarafından önceki yaşamındaki davranışlarına göre ödüllendirileceğini veya cezalandırılacağını düşünür. Ruhun ölümsüz olmadığına inanan deistler de vardır. Deizm evrim teorisine yani Darwin Kuramına karşı değildir. Tanrının yarattığı kuramlar içinde ilkel canlılar evrim geçirmiş olabilir.

Neden deizm denildiğinde deizm inancında bir din kitabı olmadığından yazarlara bakılarak fikirler sunulabilir. Deist yazarlar benzer nedenlerle güçlü bir yaratıcı olduğu sonucuna ulaşmıştır. Bu nedenler; doğa yasası argümanı, teleolojik argüman (dizayn ya da tasarım argümanı) ve kozmolojik argümandır. Doğa yasası argümanına göre doğayı idare eden mevcut doğa yasaları vardır. Bu yasaların da bir koruyucusu vardır. Bu koruyucu da yüce bir yaratıcı varlıktır. Teleolojik argümanda evrene bakıldığında her şey kusursuz bir şekilde işlemektedir. Bu kusursuzluğu sağlayan da üstün bir varlıktır. Son olarak kozmolojik argümana bakıldığında hiçbir şey ortaya nedensiz olarak gelmez. Her olay başka bir olayın sonucunda meydana gelir. Mutlaka her yaşanan olaydan önce başka bir nedenle başka bir olay ortaya çıkmıştır. Bu nedenlere bakılır ve böylece ilk nedene inilir. Son olarak da Tanrı’nın varlığı kabul edilir.

Deizm, günümüzde bakıldığında modern deizm ve eski deizm olarak ikiye ayrılır. Eski deizm inancında inananlar Tanrı ile ikili diyalog kurduklarına inanırken modern deizm inancında olanlar Tanrı’yı anlamanın mantık sınırlarında olmadığını düşünür. Modern deist olan kişiler eski deizm inancı ile günümüzün bilimsel verilerini ve felsefeyi bir araya getirerek akıl ile bir sonuca varır.