De ve Ki'NİN YAZIMI

De ve Ki'NİN YAZIMI


“de/da” , “-de/da” ve “ki” NİN YAZIMI



BAĞLAÇ OLAN “da/de’”NİN YAZILIŞI


“Dün akşam bize Ahmet geldi”
“Dün akşam bize Ahmet de geldi” (Ahmet ile beraber başka gelenler de var)
Oda da temizlendi. ( koridor, duvar vs temizlendi bunların yanında oda da temizlendi
“Odada temizlendi” ( temizlenen “o” “-de/-da” bulunma hâl eki)
Arkadaşım yazılıdan 100 aldı, ben de aldım” (benim dışımda 100 alan var)
“de/da” bağlacında işin içerisinde başka kişi ve varlıklar girer. Bu bağlacı cümleden çıkarırsak cümle yine anlamlı olur ama cümlede anlam daralır.

“Dün akşam bize Ahmet geldi”
“Dün akşam bize Ahmet de geldi”
Bağlaç olan “da/de” başlı başına bir kelime olduğu için ayrı yazılır ve kendisinden önceki kelimenin son ünlüsüne bağlı olarak büyük ünlü uyumuna uyar:

Kızı da geldi gelini de.
Durumu oğluna da bildirdi.
Sen de mi kardeşim?
Güç de olsa.
Konuşur da konuşur.
Bulunma durum eki olan "-de,-da, -de,-ta" ise eklendiği sözcüğe bitişik yazılır.

Evde olan evde kalır.
Ağaçtaki meyve çürümüş.
Arkadaşımın çantasında leke oluşmuş
Savaşta ve barışta güçlü olmalıyız.
Yurtta sulh, cihanda sulh.
UYARI: Ayrı yazılan “da/de” bağlacı hiçbir zaman “ta/te” biçiminde yazılmaz:

 Gidip de gelmemek var, gelip de görmemek var (Gidip te gelmemek var, gelip te görmemek var değil)


UYARI: Ya sözüyle birlikte kullanılan “da” ayrı yazılır: “ya da”

UYARI: “da/de” bağlacını kendisinden önceki kelimeden kesme ile ayırmak yanlıştır:

Ayşe de geldi (Ayşe’de geldi değil).
Kitabın kapağına da dikkat et (Kitabın kapağına’da dikkat et değil).
“DE/DA” BAĞLACININ CÜMLEYE KATTIĞI ANLAMLAR

Eylemler arasında sıralama oluşturur.
Elimdeki kitabı bitireyim de diğerine geçeyim.

Biri diğerine tercih edilen yargıları bağlar.
Yemek yapmadık da eve pizza sipariş ettik.

Katılma, katma anlamı verir.
Öğretici yazılarının yanı sıra edebi eserleri de var.

Neden-sonuç ilgisi kurar.
Kim bilir ne söyledi de babasını kızdırdı.

Korkutma anlamı katar.
Cesaretin varsa gel de bana da öyle davran. Azarlama anlamı katar.


Önce görgü kurallarını öğren de öyle konuş.

İstek anlamı katar.
İzin ver de iki çift söz söyleyelim.

Küçümseme anlamı katar.
Cin olmuş da adam çarpmaya çalışıyor.

Yakınma anlamı katar.
Yayın kurulu belli isimlere yer veriyor da genç şairlere ilgi göstermiyor.

Karşı çıkma anlamı vardır.
Neden onun istediği oluyor da ben dışlanıyorum?

Direnme, ısrar anlamı katar.
Yeğenim yatılı okula “gitmem de gitmem” diye direndi günlerce.

Karşılaştırma anlamı katar.
Bakıyorum ondan da ümidini kesmeye başladın.

Umutsuzluk anlamı katar.
Bu fidan büyüyecek de ağaç olacak, öyle mi?

Dilek-şart kipinden sonra geldiğinde bu şartın (koşulun) geçersiz olduğunu bildirir.
Ağzıyla kuş tutsa da hiçbir şey değişmeyecek.

“Bile, dahi” anlamında koşulun geçerli olmadığını belirtir.
Sen de olanları anlatmayacaksın galiba.

“Ama, fakat” anlamında karşıt yargıları bağlar.
Önerdiğin kitabı aldım da okumaya fırsatım olmadı.

Sorulu kullanımlarda şaşma bildirir.
Nasıl oldu da başından büyük işleri kalkıştın?

Eksiltili cümlelerde düşüncenin sürdüğünü anlatır.
Biraz sessiz olabilir miyiz? Çocuk uyudu da..



watch?v=tOJRCcIJnqk#action=share >>> konu vıdeosu