12.Aralık.1928 10.Haziran.2008
Şeker, Talas, Kırgızistan Almanya
Yazar
Cemile, Selvi Boylum Al Yazmalım, Gün Olur Asra Bedel gibi Kırgız Edebiyatında önemli yere sahip olan eserleri kaleme almış olan Kırgız yazar, gazeteci ve çevirmen. Türkiyede eserleri en çok okunan yabancı edebiyatçılardan birisi olan Aytmatov, ayrıca Kırgızistanın eski dışişleri bakanı Askar Aytmatovun babası ve NATO ile UNESCOnun eski Kırgızistan temsilcisiydi.
Biyografi
Cengiz Aytmatov, 12 Aralık 1928 tarihinde, Kırgızistanda bulunan Talas şehrine bağlı olan Şeker köyünde dünyaya geldi. Babası devlet adamı Torekul Aytmatov, annesi ise tiyatro sanatçısı olan Nahima Aytmatovdu. O dönemde SSCBne bağlı olan Kırgızistanda önemli siyasi figürlerden birisi olan babası, 1937 tarihinde Burjuva Milliyetçisi olma suçuyla Moskovada tutuklandı ve bir yıl sonra da kurşuna dizilerek idam edildi.
Okul hayatına Shekerde bulunan bir Sovyet okulunda başlayan Aytmatov, babasının yokluğu nedeniyle ailesinin karşılaştığı geçim sıkıntılarını atlatmak için erkenden iş hayatına atıldı. Yaşadığı köyde boşalan bir devlet memurluğu görevine henüz 14 yaşındayken atılan Aytmatov, bu işte vergi tahsildarlığı ve tarım makinelerinin sayımı gibi pek çok görevde çalıştı.
1964 yılında, Frunzede bulunan Kırgız Enstitüsünde veterinerlik bölümünde okumaya başlasa da kısa bir süre sonra bu bölümden ayrılarak Moskovada bulunan Maxim Gorky Edebiyat Enstitüsüne geçiş yaptı. 1956-1958 yılları arasında Moskovada eğitimini tamamlamasının ardından sekiz yıl boyunca Pravda kentinde çalışan Aytmatov, daha sonra tam zamanlı yazar olarak hayatını kazanmaya başladı.
İlk yayınlanan eserleri 1952 yılında The Newspaper Boy Dziou ve Awbım dergilerinde yayınlanan Aytmatovun basılan ilk kitapları ise Beyaz Yağmur (1954) ve Cemile (1958) oldu. Yazarın 1970 yılında yayınladığı Selvi Boylum Al Yazmalım ve 1980 tarihli ilk romanı Gün Olur Asra Bedel, dünyanın pek çok ülkesinde yayınlanarak yazara büyük bir ün kazandırdı. Başarılı edebiyatçının Selvi Boylum Al Yazmalım adlı eseri Türkiyede sinemaya uyarlanırken, Gün Olur Asra Bedel ise 1998 yılında Rusyada beyaz perdeye aktarıldı.
1957 yılında Sovyet Yazarlar Birliğine kabul edilen Aytmatov, 1963 tarihinde ise Lenin Ödülünü kazandı. Avrulpa Birliği, NATO ve UNESCOnun Kırgızisyan delegeliği görevini de üstlenen Aytmatov, ayrıca Baltık Ülkeleri Birliğinde ülkesinin temsilcisi olarak yer aldı. Aytmatovun oğlu Askar Aytmatov ise, babası gibi siyasetten uzak kalmadı ve de Kırgızistan Dışişleri Bakanı olarak ülkesine hizmet verdi.
Yapıtları 100ün üstünde dile çevrilen ve ülkesinin yetiştirdiği en önemli edebiyatçılardan birisi olan Cengiz Aytmatov, 16 Mayıs 2008 tarihinde, Tataristanın başkenti Kazanda böbrek yetmezliği teşhisiyle hastaneye kaldırıldı ve 10 Haziran 2008 tarihinde, tedavi için bulunduğu Almanyada hayata gözlerini yumdu.