Bir sözleşmenin geçerli olarak doğması için Tarafların karşılıklı irade açıklamaları arasında uygunluk bulunması yanında tarafların kendi iradeleri ile irade açıklamaları arasında da uygunluk olması gerekir.​

İrade ile irade açıklaması arasındaki uygunsuzluk kasdi olarak (bilerek ve isteyerek) veya gayri kasdi olarak (bilmeyerek ve istemeyerek) oluşabilir.​

I-İrade ile beyan arasında tarafların​

istemi ile yaratılan​

II- İrade ile beyan arasında tarafların​

istemi dışında yaratılan (irade bozukluğu)​

taraflardan birinin a-hata/yanılma (esaslı hata)​

istemi ile oluşan b-hile(aldatma)​

b -latife beyanı c-ikrah(tehdit,korkutma)​

c -zihni kayıt​

her iki tarafın istemi ile oluşan​

a -muvazaa​

1a) Muvazaa (danışıklılık)​

a1 -mutlak muvazaa​

Taraflar gerçekte hiçbir işlem yapmadıkları halde , başkalarına karşı sanki bir hukuki işlem yapmış görünmek konusunda anlaşırlar.örneka Bir tacirin , mali durumu kötüleşen bir tacir arkadaşının ticari itibarını yükseltmek maksadıyla sanki borçluymuş gibi ona borç senedi (bono) vermesi ya da bir borçlunun alacaklısından mal kaçırmak için tv sini bir arkadaşına satmış gibi işlem yapması halinde mutlak (adi) muvazaa söz konusudur.​

Taraflar ,aralarında yaptıkları gerçek hukuki işlemi görünürdeki işlemin arkasına saklamak yani görünürdeki hukuki işlemi yapmış gibi görünmek konusunda anlaşırlar.Örnekb bir kişi çok sevdiği çalışma arkadaşı bayana bir altın kolye hediye etmek istediği halde , karısı ile bu yüzden anlaşmazlık çıkmasından çekindiği için arkadaşıyla anlaşarak satım sözleşmesi yaparsa , bu bir nispi muvazaadır.çünkü taraflar gerçek iradelerine uygun olarak yaptıkları “bağışlama sözleşmesi” ni görünürdeki “ satım sözleşmesinin” arkasına gizlemekte , yani başkalarına karşı altın kolyeyi “bağışlanmış” değil “satılmış” gibi göstermektedirler.​

Bir murisin (miras bırakan) mirasçılarından mal kaçırmak için bir malını oğluna bağışladığı halde , ona satmış gibi işlem yapması da nispi muvazaadır. (muris muvazaası denir)​

Nispi muvazaa da bazen taraflar yaptıkları muvazaalı işlemle sözleşmenin bir şartını gizleme veya yanlış gösterme hususunda anlaşırlar.Örnek satılan taşınmazın satım bedelini daha az tapu harcı ödemek amacıyla düşük göstermeyi kararlaştırırlar.​

Nispi muvazaa farklı şekillerde ortaya çıkabilir​

i- sözleşmenin niteliğinde muvazaa​

taraflar , yapmış oldukları asıl sözleşmeyi başka bir sözleşme gibi gösterebilirler.Örneğin kanuni mirasçılardan (mahfuz hisseli mirasçılar) mal kaçırmak isteyen babanın , eşi ile yapmış olduğu bağışlama akdini satış akdi gibi göstermesi.​

ii- sözleşmenin şartlarında muvazaa​

Taraflar yapmış oldukları sözleşmenin şartlarını ve konusunu, 3. şahısları yanıltmak amacıyla aslından farklı gösterebilirler.​

Örneğin:​

Daha az tapu harcı veya intikal vergisi ödemek macıyla gerçek satış bedelinin , görünürdeki işlemle düşük gösterilmesi​

iii- sözleşmenin taraflarında muvazaa​

akde taraf olan kimsenin 3. şahısları yanıltmak amacıyla , iki tarafın anlaşması ile gizlenerek, başka bir şahsın akdin tarafı gibi gösterilmesidir. Örneğin: A’ya satılan evin , A’nın icra takibinde olmasından dolayı mal kaçırmak maksadıyla A’nın eşi olan B ye satılmış gibi gösterilmesi.​

Sözleşmenin taraflarında ve şartlarında muvazaa da görünürdeki işlemle gizli işlem arasında bir fark yoktur. Bu nedenle sözleşmenin taraflarında ve şartlarında yaratılan muvazaa ya kısmi muvazaa denir​

-mutlak muvazaada iki işlem vardır. Bunlardan birincisi tarafların, başkalarını aldatmak, gerçek iradelerini onlardan saklamak için amacıyla yaptıkları işlemdir ki buna görünürdeki işlem denir.​

İkincisi ise görünürdeki işlemin kendi iradelerine uymadığı ve bunun sırf diğer kişileri aldatmak için yapıldığı hususunda tarafların anlaşmasıdır ki buna da muvazaa anlaşması denir.​

-nispi muvazaa da ise ilaveten üçüncü bir işlem söz konusudur ki tarafların görünürdeki işlemin arkasına , sakladıkları gerçek işlemdir.bu işleme de gizli işlem denir.​

Örnek b deki satım sözleşmesi “görünürdeki” bağışlama sözleşmesi ise “gizli işlem”dir.​

Bir kimsenin irade beyanında bulunurken yaptığı objektif olarak ciddiye alınmayacak nitelikteki abartmalar veya aşağılamalardır.Örnek. Soruyu çözene ferrari araba bağışlayacağını söyleyen öğretmen.​

Karşı tarafın ciddiye alabileceği nitelikteki abartmalar ise şaka beyanı sayılmaz ve sonuç doğururlar​

Bir kimsenin bilerek ve isteyerek, asıl iradesiyle uyuşmayan bir beyanda bulunmasıdır. Zihni kayıt geçerli sonuç doğurur ve kastedilen hukuki işlem meydana gelir.​

Zihni kayıtta, kişinin asıl iradesi kendi zihninde gizli kalmakta ve bu irade ile bağdaşmayan başka bir irade beyan edilmektedir. Örnek. Bir açık artırmada , rakibini kızdırmak amacıyla, aslında almayı istemediği bir tablo için yüksek fiyat öneren kişiye artırmanın kendisinde kalması.​

2a-hata (yanılma) :​

iradesini açıklayan tarafın dikkatsizliğinden meydana gelir Örnek. Tacirin 10 ton pamuk almak isterken yanlışlıkla iradesini 100 ton pamuk alacağı şeklinde açıklaması​

2b-hile:​

Bir kimsenin bir takım yalanlarla hataya düşürülerek bir sözleşme yapma durumuna getirilmesidir.Hilede irade açıklamasında bulunan taraf hataya düşürülmektedir.Örnek. Altın suyuna batırılmış bakır bileziğin altın bilezik olarak daha düşük bedelle bir kişinin alması sağlanırsa bu bir hile dir.​

Hata ya düşürülen taraf (esaslı hata olmasa dahi) bu hileye maruz kalmasından dolayı yine de yapılan sözleşmeyle bağlı değildir.​

Kanunumuz hilenin bizzat krşı taraf ya da 3. bir kişi aracılığıyla yapılması arasında sonucu bakımından bir fark gözetmemiştir.Yani hileye maruz kalan taraf her 2 durumdada sözleşmeyle bağlı değildir.​

2c-İkrah (korkutma)​

Bir kimse kendisine ya da yakınlarından birine bir zarar verileceği tehdidi altında iradesini açıklamak zorunda kalmaktadır.bu nedenle açıkladığı iradesi gerçek iradesine uymamaktadır.​

Örnek. Bir kimsenin tabanca tehdidi altında evini kiraya vermesi.​

2d-İrade bozukluğunun (fesadının) sonuçları​

-İrade bozukluğu hallerinden (hata,hile, ikrah) birinin mevcut olduğu bir sözleşme, iradesi bozulmuş (fesada uğramış) bulunan tarafı bağlamaz, fakat karşı taraf bununla bağlıdır. Yani irade bozukluğu hallerinin yaptırımı tek taraflı bağlamazlık tır.​

-İradesi fesada uğramış olan taraf bu sözleşmeyi iptal edebilir. İptal iradesini açıklaması yeterlidir. Mahkemeden karar almaya gerek yoktur. İptal kararı karşı tarafa vardığı andan itibaren sözleşme ortadan kalkmış olur. İptal iradesini açıklama 1 yıllık hak düşümü süresine tabidir. Aksi takdirde sözleşmeye icazet vermiş olur.İcazet iradesi bozulmuş olan tarafça yinede verilmek isteniyorsa baştan da verilebilir. Böylece sözleşme yapıldığı andan itibaren sağlık kazanır.(bağlayıcı olur)​

I-Tanım​

Gabin (aşırı faydalanma), iki tarafa borç yükleyen sözleşmelerde taraflardan birinin darda kalmasından, düşüncesizliğinden veya tecrübesizliğinden yararlanarak edimler arasında yaratılan açık oransızlıktır.​

a)-edimler arasında açık bir oransızlığın bulunması(objektif şart)​

Hakimin bu oransızlığı değerlendirirken edimlerin(karşılıklı yükümlerin) sözleşmenin yapıldığı andaki ekonomik değerlerini araştırması gerekir.Değerlendirme sonunda edimler arsında aşikar (herkesin görebileceği kadar açık seçik) bir oransızlık varsa bu şart gerçekleşmiş olur.​

Örneğinir diş doktorunun diş çekme ücreti olarak hastasından 500 milyon TL istemesi halinde bu oransızlık aşikar bir oransızlıktır.​

Tecrübesizlik iş hayatının gidişini bilememek veya bir işin gerektirdiği bilgi düzeyine erişememiş olmak demektir.​

Örneğin. Kendisine hediye edilmiş olan antika bir eşyanın değerini anlayamayan bir kimse , bu eşyayı değerinin çok altında satarsa , karşı taraf onun tecrübesizliğinden faydalanmış olur.​

Bu 2 şart sonucunda taraflardan biri sömürülmüş ise gabin gerçekleşmiş olur. Aksi takdirde sadece edimler arasında oransızlık bulunması sözleşmenin iptali imkanını vermez.​

BK muz gabine uğrayan tarafa (zarara uğrayan taraf) tek taraflı irade açıklamasıyla sözleşmeyi iptal etme yetkisi tanımaktadır.​

Gabinle sakatlanan sözleşme hükümleri irade bozukluğu hallerindeki gibi askıdadır, sözleşme mutlak butlanla hükümsüz değildir. Gabine uğrayan taraf sözleşmenin yapıldığı andan itibaren bir yıl içinde tek taraflı bir irade beyanıyla sözleşmeyle bağlı olmadığını karşı tarafa bildirebilir.Bu durumda sözleşme yapıldığı andan itibaren hükümsüz olur. Bu süre zamanaşımı süresi değil hak düşümü süresi dir.​

Karşı tarafa bu süre içinde bildirmezse sözleşme artık gabine uğramış olan taraf içinde bağlayıcı olur​