Bios ve cmos bakımı ve cmos sıfırlama

BIOS ve CMOS’un Bakımı
BIOS ve CMOS bilgisayarınızda pek sık işlem yapmadığınız alanlardır. BIOS'un kendisi görünmezdir. Varolduğuna dair tek ipucu POST’tur. CMOS kurulum dosyası ise, açtığınızda görünür. Günümüzde, çoğu CMOS kurulum programı hiç dokunulmadan oldukça iyi çalışmaktadır. Ancak siz gayretli bir teknisyensiniz ve kendine saygısı olan bütün teknisyenler CMOS kurulum programına girer ve değişiklik yapar. Bu da, genelde CMOS kurulum programındaki sorunların çoğunun ortaya çıktığı zamandır.
Eğer CMOS kurulum programını kurcalarsanız, bir defada yalnızca hatırlayabileceğiniz kadar değişiklik yapın. Orijinal ayarları ve yaptığınız değişiklikleri bir kağıda not edin. Bu şekilde, gerektiğinde önceki ayarlara geri dönebilirsiniz. Ne işe yaradığını bilmiyorsanız değişiklik yapmayın! Anlamadığınız CMOS ayarlarıyla oynayarak bilgisayarı ciddi bir biçimde bozabilirsiniz.
CMOS Ayarlarını Kaybetmek
CMOS’unuzun üzerindeki verileri tutmak için daimi olarak şarja gereksinimi vardır. Anakartlarda, bilgisayar kapalı olduğunda CMOS’a gereken şarjı sağlamak için genelde kol saatlerinde kullanılan tipte bir pil kullanılır. Bu pil, aynı zamanda bilgisayar kapalı olduğunda tarih ve zamanın da tutulmasını sağlar.


Eğer pilin şarjı biterse, CMOS bilgilerinin tamamını kaybedersiniz. Eğer şanssızlık eseri CMOS çipinin üzerindeki bütün bilgiler silinirse, bilgisayarınız açılmayabilir ya da başlangıçta sevimsiz hatalarla karşılaşırsınız. 2002’den itibaren yapılmış bütün bilgisayarlarda CMOS silinirse fabrika ayarlarına dönülmektedir. Bu yüzden bilgisayarın başlamama şansı düşüktür. Ancak yine de başlarken hatalarla karşılaşırsınız. Örneğin CMOS’taki bilgilerin kaybına işaret eden aşağıdaki bir kaç hata mesajı gibi:
CMOS configuration mismatch – CMOS yapılandırma uyumsuzluğu
CMOS date/time not set – CMOS tarih/zamanı ayarlı değil
No boot device available – Kullanılabilir Önyükleme aygıtı mevcut değil
CMOS battery state low – CMOS pili zayıf

CMOS verilerinin kaybolmasının sıkça rastlanılan nedenler ise şunlardır:
Kartların çıkarılıp takılması
Anakarta dokunmak
Anakartın üzerine bir şey düşürmek
Anakartın kirlenmesi
Kusurlu güç kaynakları
Elektriksel dalgalanmalar
Chip creep (çipin sıcaklık değişiminden dolayı yerinden oynaması)


Bu maddelerin çoğu kendini açıklar niteliktedir. Sadece "chip creep" sizin için yeni bir terim olabilir. Bilgisayarlar çalıştığında içindeki bileşenleri ısınır. Bilgisayar kapatıldığında bileşenler soğur. Bu sıcak-soğuk değişimi çiplerin yerlerinde genişleyip küçülmelerine neden olur. Çip tasarımcılar bunu göz önünde bulundurarak tasarım yaparlar. Ancak bazı aşırı durumlarda bu termal genişleme ve küçülme çipin yuvasından oynamasına ve "chip creep" adı verilen bozukluğa neden olur. Chip creep bilgisayarların daha erken dönemlerinde yaygın bir problemdi. Ancak çeyrek asırlık deneyimden sonra, bilgisayar endüstrisi çipleri güvenilir bir biçimde yerinde tutacak yuvaları yapmak konusunda oldukça iyi bir iş başardılar.
Eğer bu hatalardan herhangi biriyle karşılaşırsanız ya da Windows’un saati sistemi her açtığınızda 1 Ocak'a sıfırlıyorsa, anakarttaki pil zayıflamıştır ve değiştirilmesi gerekmektedir. Değiştimek için, bir tornavidayla pili tutan kısmını yavaşça kaldırın. Pil yerinden kolayca çıkacaktır. Yeni bir pil takmadan önce, önceki pille aynı voltaj ve amper değerine sahip olduğundan emin olun. CMOS ayarlarınızı kaybetmemek için, bilgisayarın fişini takılı tutmanız yeterlidir. Modern anakartların üzerindeki standart 5 voltluk enerji CMOS’u şarjlı tutmak ve verilerin güvenliği için yeterlidir. Elbette canlı bir sistemden pil çıkarırken elektrostatik boşalma konusunda fazlasıyla dikkatli olmanız gerekmektedir!
CMOS’u Sıfırlamak

Bütün teknisyenler CMOS’ta geri döndürmek isteyecekleri şeyler yaparlar. Ancak bazen CMOS’ta yaptığınız bir değişiklik CMOS kurulum programına girmenize ve değişikliği geri döndürmenize engel olur. Bunlardan sık karşılaşılan bir tanesi, birisinin bir CMOS şifresi oluşturup daha sonra şifreyi unutmasıdır. Eğer bilinmeyen bir CMOS şifresiyle karşılaşırsanız, CMOS’u silmeli ve de herşeyi sıfırlamalısınız. Bütün anakartlarda clear CMOS jumper – CMOS sıfırlayıcı jumper (geçici devre teli) bulunur. Doğru yeri bulmak için anakart kitapçığına bakın.

CMOS’u sıfırlamak için bilgisayarı kapatın. Ardından o küçük plastik parçaların (shunt – şant olarak adlandırılırlar) yerini bulun ve bir an için iki jumper telinin üzerine yerleştirin. Sonra, bilgisayarı açın ve hemen CMOS’a girerek gereken ayarları yapın.
Flaş ROM
Flaş ROM çipleri içeriklerini güncellemek için tekrar programlanabilir. Sistem BIOS’unuzu yeni bir teknoloji desteği eklemek için güncellemek istediğinizde, flaş ROM’la kolayca küçük bir komut satırı programını bir güncelleme dosyasıyla birlikte çalıştırabilirsiniz. Yepyeni güncel bir BIOS’unuz olur! Farklı BIOS üreticileri BIOS’u flaşlamak için bir miktar farklı işlemler kullanır. Ama genelde bir floppy disketten bilgisayarı önyüklemeniz ve ilgili güncelleme komutunu "A:\>prompt" şeklinde çalıştırmanız gerekir. Örnekte ne kadar kolay olduğu görülüyor:

A:\> aw athxpt2.bin
Bazı anakart üreticileri Windows temelli flaş ROM güncelleme yan programları da sağlamaktadır. Bu programlar güncellemeler için Internete bakar ve bunları yüklemeniz için indirirler. Bu yan programların çoğu aynı zamanda mevcut BIOS’unuzu yedeklemenize imkan tanır ve eğer güncellenmiş sürümünde sorun yaşarsanız önceki BIOS’a dönebilirsiniz. İyi bir yedekleme yapmadan bu işe girişirseniz, hatalı bir flash BIOS güncellemesinde anakartınızı çöpe atmak durumunda kalabilirsiniz. O yüzden kesinlikle yedekleme yapmalısınız!